پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میرعیسی‌خانی: در حالی که «کلیشه‌های جنسیتی»، مانع از ورود بسیاری از افراد به آموزش رشته‌ها و مهارت‌های مورد علاقه خود می‌شود، مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان گفت : در اداره کل فنی و حرفه‌ای مانعی به اسم «تفکیک جنسیتی رشته‌ها» وجود ندارد و هر فردی، هر مهارتی را که بخواهد می‌تواند فراگیرد.

«کلیشه‌های جنسیتی»، دختران و زنان را به عنوان انسان‌هایی برخوردار از حقوق کامل به رسمیت نمی‌شناسد، از برقراری روابط هماهنگ و برابر میان افراد دو جنس و از شرکت کامل دختران و زنان در پیشرفت جامعه خود جلوگیری می‌کنند و بدین ترتیب دختران و زنان را از شکوفایی تمام توانایی‌های انسانی خود (توانایی‌های معنوی، عاطفی و ارادی) باز می‌دارند.

این کلیشه‌ها در دوره‌های مختلف مانع از فعالیت زنان و مردان در برخی از رشته‌ها می‌شد. روزگاری در سطح جامعه بسیاری از مهارت‌ها «مردانه» و یا «زنانه» انگاشته می‌شدند. مردان بیشتر به سمت حرفه‌های سخت و فنی گرایش داشتند و زنان بیشتر به رشته‌های ظریف و دارای ذوق هنری کشیده می‌شدند. این موضوع در بدنه آموزشی کشور نیز خود را نشان می‌داد به طوری که کتاب «حرفه و فن» در پایه راهنمایی برای دختران و پسران متمایز از هم بود. همین موضوع در دهه‌هایی موجب می‌شد تا خانواده‌ها مانع از ورود دختران خود به رشته‌های برق و عمران در دانشگاه‌ها شوند و ماهیت این رشته‌ها را عموما مردانه می‌پنداشتند.

بعدها اما، با تغییر نگرش مسئولان آموزشی کشور، نگاه‌ها به مهارت آموزی تا حدودی تغییر کرد. آموزش و پرورش در کتاب «حرفه و فن» این بار مهارت‌های مختلفی را که تا آن روز «زنانه» و یا «مردانه» تلقی می‌شد، گنجاند تا دختران و پسران در سطح  مدارس نسبت به برخی از مهارت‌های مورد نیاز آگاهی پیدا کنند.

این روزها اما شاهد ورود زنان به برخی از رشته‌هایی هستیم که غالبا مردانه انگاشته می‌شود، زنان و مردان امروز در سطح شهرها، حرفه‌های مختلفی را دنبال می‌کنند.

زنان امروز، راننده ماشین‌آلات سنگین هستند، نجاری می‌کنند و یا به سمت رشته‌هایی مثل جوشکاری، ملیله‌کاری، کار با مس و غیره گرایش دارند. همچنین مردان نیز امروز مهارت‌هایی مثل آشپزی و یا خیاطی را دنبال می‌کنند و فارغ از جنسیت توانسته‌اند موفق باشند.

این میان هنوز هم هستند کسانی که برخی از مهارت‌‎ها را «مردانه» و یا «زنانه» قلمداد می‌کنند. موضوعی که حاکی از نگرش محدود جامعه به برخی از مسائل است.

چندی پیش اما « محمدرضا انصاری»، مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان با اشاره به اینکه در رشته‌های فنی و حرفه‌ای تفکیک جنسیتی نداریم، اظهار کرد: ماهیت آموزش‌های ما باید تقاضامحور باشد. در حقیقت نوع مهارت‌های موجود در حوزه مهارتی بین خواهران و برداران متفاوت است، اما اعتقاد بنده بر این است که تفکیک جنسیتی نباید در رشته‌های فنی و حرفه‌ای صورت بگیرد. ما زنان فعالی داریم که در برخی از رشته‌‎ها که مردانه انگاشته می‌شود، فعالیت مؤثر دارند.

موضوعی که شاید در چند سال گذشته مسئولان فنی‌و‌حرفه‌ای در سطح کشور آن را به گونه‌ای دیگر تعبیر می‌کردند. آن‌ها مدعی بودند که رشته‌های فنی و حرفه‌ای باید با ویژگی‌های جنسیتی دانشجویان متناسب‌سازی شود. نگاهی که شاید مانع از ورود برخی از زنان و مردان به برخی از رشته‎ها می‌شد و آن‌ها را در یادگیری مهارت‌ها محدود می‌کرد.

**خوشحالم که این کلیشه‌های جنسیتی را کنار گذاشته‌ام

در این زمینه «محمدی» یکی از زنانی که امروز به عنوان «نجار» در سطح شهر حال فعالیت دارد، در گفت‌و گو با صدای زنجان گفت: وقتی تصمیم گرفتم که وارد این حرفه شوم، احساس می‌کردم از سوی جامعه یک سوگیری‌هایی وجود داشته باشد. اما اینطور نبود! در حقیقت بودند کسانی که به من می‌گفتند که حالا چرا به سراغ نجاری رفتی! این همه کار؟ اما من هرگز از این حرف‌ها ناامید نشدم و چون به نجاری علاقه داشتم به کار در این حرفه ادامه دادم.

وی ادامه داد: اما بودند کسانی هم که من را تشویق می‌کردند و می‌گفتند که هر کسی باید بتواند به هر حرفه‌ای که علاقه دارد، فارق از کلیشه‌های جنسیتی بپردازد.

این کارآفرین اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که به شدت علاقه داشتم، نجاری بود، این حرفه را در سال‌های کودکی در کارگاه پدرم یاد گرفته بودم و گاها نیز در این زمینه فعالیت داشتم اما به سبب نگاه مردانه‌ای که وجود داشت؛ تاکنون جرات نکرده بودم که به سمت این موضوع حرکت کنم.

وی افزود: با دوستان دانشگاهی تصمیم گرفتیم، دوره‌ای را در این زمینه در فنی‌و حرفه‌ای بگذاریم. با ارائه درخواست به فنی و حرفه‌ای اگر چه پس از طی مدتی، کارگاهی برگزار شد و در این‌زمینه ورود کردیم. پس از پایان دوره، اعتماد به نفس بیشتری برای شروع کارم در این زمینه داشتم و تصمیم داشتم کارگاهی را باز کنم.  

محمدی خاطرنشان کرد: اگر چه به صورت رسمی در این زمینه ورود نکردم و بیشتر در قالب فضای مجازی در حال فعالیت هستم اما از کار خود راضیم و خوشحالم که این کلیشه‌های جنسیتی را کنار گذاشته‌ام!

**«جنسیت» مانع از یادگیری افراد در رشته‌ای خاص نمی‌شود

موضوعی که به اذعان مدیر‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان مانع از بسیاری از فعالیت‌ها شده است و باید در این زمینه تغییر نگرش داشت.

«انصاری» در این زمینه در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اینکه در رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای تفکیک جنسیتی نداریم، اظهار کرد: این موضوع بدین معنا است که «جنسیت» مانع از یادگیری افراد در رشته‌ای خاص نمی‌شود.

**رشته‌های فنی و حرفه‌ای تقاضا محور هستند

وی ادامه داد: رعایت این موضوع در اداره کل فنی وحرفه‌ای، مستلزم این است که وقتی درخواست مهارتی می‌شود، شرایط برای آن رشته فراهم باشد، یعنی اساتید و متقاضی وجود داشته باشد! یعنی رشته‌ها تقاضا محور هستند! برای نمونه تعدادی از دانشجویان یک دانشگاه برای فراگیری عملی واحدی به فنی‌و حرفه‌ای رجوع کنند و بخواهند که این رشته در قالب کارگاهی به آن‌ها آموخته شود.

این مسئول افزود: نمونه‌های زیادی از این موارد، در فنی و حرفه‌ای استان شکل می‌گیرد و ما گروه‌هایی از دانشجویان را داشتیم که در خواست برگزاری رشته «صنایع‌چوب» و یا «آیینه‌کاری» را داده بودند، که این کارگاه‌ها برگزار شد و اکنون مهارت‌آموزان ما کارهای بسیار خوبی را ارائه می‌دهند.

به گفته انصاری، خوشبختانه چه در بخش «دولتی» و چه «غیردولتی»؛ مراکز فنی و حرفه‌ای این اجازه را می‌دهند که زنان در رشته‌های مردانه نیز دوره بگذرانند. یکی از این گروه‌ها «هنر ماندگار» است که در بحث «پتینه‌کاری» و «تزئینات و دکوراسیون داخلی» در حال فعالیت هستند.

وی با بیان اینکه اگرچه برخی از رشته‌ها برای ورود خانم‌ها یک میزان سنگین است، خاطرنشان کرد: اما حضور یک زن در مسابقات کشوری «مهارت» در رشته جوشکاری گواه این است که «مهارت‌ها» جنسیتی نیستند.

**در استانداردهای اداره کل فنی و حرفه‌ای  در خصوص برگزاری دوره‌های آموزشی «نوع جنسیت» مشخص نشده است

این مسئول با اشاره به اینکه ما شاهد ورود زنان به رشته‌هایی مانند رشته «رباتیک»، «مکاترونیک»، «برنامه نویسی» هستیم که گاها آن را رشته‌های مردانه می‌پندارند، گفت: به اعتقاد من این دیدگاه باید تغییر پیدا کند چرا که در استانداردهای اداره کل فنی و حرفه‌ای  در خصوص برگزاری دوره‌های آموزشی «نوع جنسیت» مشخص نشده است و هر فردی که توانایی انجام شغلی را داشته باشد، می‌تواند در این زمینه آموزش ببیند.

وی با بیان اینکه اکثر رشته‌های فنی و حرفه‌ای قائل به پذیرش زنان و مردان هستند، اظهار کرد: ما در سطح کشور راننده ماشین‌آلات سنگین خانم داریم، که اگر این خانم اکنون بخواهد آموزش فنی برای تعمیرات ماشین ‌آلات سنگین ببیند، در فنی‌وحرفه‌ای هیچ ممانعتی در این زمینه وجود ندارد.

انصاری در پاسخ به سوال اینکه «آیا برای تعداد محدود متقاضیان یک رشته نیز کلاس و یا دوره برگزار می‌کنید؟» اظهار کرد: اگر تعداد محدودی از خانم‌ها ( یک و یا دو نفر) در مورد رشته‌ای درخواست آموزش داشته باشند، برای این اداره‌کل برگزاری دوره چندان صرفه اقتصادی ندارد، اما با این وجود در صورت اینکه نیاز مبرمی به این موضوع وجود داشته باشد، این فرد را به مربی و تکنسین مربوطه معرفی می‌کنیم تا مشکلی در این زمینه وجود نداشته باشد.

وی در خصوص سوالی در مورد تفکیک جنسیتی در کلاس‌های آموزشی، افزود: اگرچه در اغلب کلاس‌های آموزشی ما تفکیک جنسیتی وجود دارد، اما در مقاطع دانشگاهی به شرط تائید حراست این اداره کل، کلاس‌ها به صورت ترکیبی و مختلط برگزار می‌شود!

مدیر‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان با اشاره به جنسیتی نبودن مهارت‌ها، اظهار کرد: بخش عمده توصیه‌های دینی کسب روزی حلال است، براین اساس ما وظیفه داریم که مهارت‌های شغلی را فارغ از مسئله جنسیت به هنرآموزان خود آموزش دهیم و اینکه فردی بتواند به فعالیت خود ادامه بدهد یا خیر، موضوعی است که به نوع فیزیک فرد و شرایط او باز می‌گردد.

انصاری در پاسخ به سوال اینکه «آیا جامعه ما این موضوع را پذیرفته است که زنان نیز می‌توانند فارغ از کلیشه‌های جنسیتی به برخی از حرفه‌ها روی بیاورند که دیدگاه مردانه در مورد آن‌ها وجود دارد»، گفت: به نظر من، جامعه این موضوع را پذیرفته است، ضمن اینکه ما نمی‌توانیم مانع از کسب روزی حلال شویم. در این زمینه تنها موضوع ایجاد کار و اشتغال است و این نگرش، نگرش  فرهنگ کار است که باید  در جامعه رعایت شود.

**برخی از مشاغل ماهیت مردانگی خود را به مرور زمان از دست داده‌اند

وی گفت: برخی از مشاغل ماهیت مردانگی خود را به مرور زمان از دست داده‌اند، برای مثال رشته قلم‌زنی روی مس و یا ملیله‌‌کاری و جواهرسازی امروز دیگر جزو رشته‌های مردانه محسوب نمی‌شوند. در حالی که در گذشته به این رشته‌ها نگرش مردانه بودن وجود داشت! امروزه اما به دلیل رویکرد مشاغل خانگی، زنان نیز ورود پررنگی در این رشته‌ها داشته‌اند. ضمن اینکه مدارس نیز به آموزش این رشته‌ها ورود داشته‌اند و در گروه «کار و دانش»  شاهد تدریس این رشته‌ها هستیم.

این مسئول با بیان اینکه هیچ محدودیتی در فنی و حرفه‌ای برای آموزش رشته‌ای وجود ندارد مگر اینکه بخواهیم خود را محدود کنیم، گفت: هر کسی بخواهد مهارتی بیاموزد، قطعا می‌تواند! آموزش‌های مهارتی مختص مردم است و در حقیقت یکی از حقوق‌های رسمی و اجتماعی آن‌ها است که از دید اجتماعی اداره کل فنی و حرفه‌ای وظیفه دارد که از بعد ایجاد اشتغال و کارآفرینی، توانمندسازی نیروی  کار در این زمینه ورود کند.

**قضاوت در خصوص موفقیت زنان در رشته مردانه و مردان در رشته‌های زنانه سخت و زمانبر است

وی در پاسخ به سوالی در مورد «درصد موفقیت زنان در ورود رشته‌های مردانه و بالعکس» افزود: قضاوت در مورد این موضوع سخت و زمان‌بر است! اما تا آنجایی که مشاهدات من نشان می‌دهد، زنان در رشته‌هایی مثل «پتینه‌کاری»، «صنایع چوب» و «دکوراسیون داخلی» ورود موفقی داشته‌اند.

انصاری در پایان در زمینه این موضوع افزود: به اعتقاد بنده پذیرش این موضوع به سطح فرهنگ جامعه بستگی دارد! اگر جامعه یک میزان دیدش را نسبت به مسائل بازتر کند، زنان و یا مردان می‌توانند فارغ از کلیشه‌های جنسیتی به رشته‌های زنانه و یا مردانه ورود کنند و خود را ثابت کنند. ما این قابلیت‌ها را در فنی و حرفه‌ای داریم اما این موضوع نیازمند باور عمومی است که امید است در جامعه بروز پیدا کند و تقویت شود.