الهام احمدی- حدود سه چهار سال پیش جامعه مامایی کشور که در آن جمعی از ماماهای زنجان نیز حضور داشتند در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی وقت یعنی قاضی‌زاده‌هاشمی به مشکلات و خواسته‌‌های این قشر اشاره داشته و عنوان کرده بودند که« صدای دادخواهی ما را هیچ مسئولی نشنید و اگر شنید اقدام موثری صورت نگرفت، از همین رو قبل از آنکه این رشته از طب به طور کامل در انزوای تصمیمات غیرکارشناسانه قرار بگیرد و به بوته فراموشی سپرده شود و نیز پیش از این‌که بانوان سرزمینمان از اولین گام‌های مراقبت‌های مامایی محروم شوند باید اقدامات عاجلی از سوی وزارتخانه صورت گیرد.»

یکی از این موارد بحث بر سر دریافت کارانه‌های بالا در زایمان‌‌ها از سوی پزشک متخصص است در حالی که ماماها معتقدند بخش قابل توجهی از کارها را به ویژه در زایمان طبیعی بر عهده دارند ولی دریافتی آنان کمتر از پزشکان متخصص است. موضوعی که برخی از این منظر که مسئولیت نهایی در صورت بروز اتفاق در طول زایمان بر عهده پزشک متخصص بوده موافق آن بوده در حالی که ماماها نظر مخالفی داشته و معتقدند که در صورت بروز مشکل نه فقط متخصص زنان بلکه ماما نیز باید جوابگو باشد.

حال پس از گذشت چندین سال از ارسال نامه درخواست‌های جامعه مامایی به وزارتخانه مربوطه به گفته لیلا علیمحمدی، یکی از کارشناسان مامایی زنجان هیچ ترتیب اثری بر درخواست‌های عنوان شده در نامه داده نشد و هیچ کاری در این زمینه صورت نگرفت.

چرا مجوز راه‌اندازی مطب می‌دهید

یکی از خواسته‌های این قشر، تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مامایی بود که علیمحمدی معتقد است اگر این خدمات قرار نیست تحت پوشش بیمه قرار گیرد چرا مجوز راه‌اندازی مطب به ماماها داده می‌شود در حالی که تعداد سال‌های تحصیل ماما در مقطع فوق لیسانس با پزشک برابری می‌کند.

این کارشناس مامایی ضمن گلایه از این موضوع که ماماها نیز همانند سایر پزشکان و متخصصان جراح حق عضویت در نظام پزشکی پرداخت می‌کنند ولی خدماتشان همانند پزشکان تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد، گفت: اگر مجوز راه‌اندازی مطب به ماماها داده می‌شود باید درست و حسابی باشد نه این وضعیتی که در حال حاضر داریم.

وی با اشاره به مظلوم واقع شدن و مورد بی‌توجهی قرار گرفتن رشته مامایی، تصریح کرد: متأسفانه رشته مامایی در کشور با مشکلات زیادی مواجه بوده و هیچ تریبونی ندارد.

پزشک عمومی با آموزش 4 ماهه بر ماما با 7 سال تحصیل ارجحیت دارد

علیمحمدی با بیان این موضوع که پزشکان عمومی فقط با حضور 4 ماهه در بخش می‌توانند آزمایش و سونوگرافی تجویز کنند ولی ماماها با گذراندن 7 سال آموزش و تحصیل امکان تجویز سونوگرافی و آزمایش برای زنان را ندارند، یادآور شد: متأسفانه 4 ماه تحصیل پزشکان عمومی مورد تأیید است تا مامایی که 7 سال زمان خود را صرف تحصیل می‌کند و اخذ پی اچ دی در این رشته نیز هیچ فرقی با پزشک عمومی با تحصیلات 4 ساله ندارد.

به گفته علیمحمدی معضل دیگر ماماها عملکرد داروخانه و تجویز دارو به مراجعه‌کننده بدون معرفی او به پزشک است چرا که روزانه چندین مورد از مراجعه‌کنندگان عنوان می‌کنند که داروی تجویز شده از سوی پزشک حاضر در داروخانه تأثیری در درمانشان نداشته و تقاضای تجویز داروی دیگری را دارند که این خود سلامت بیماران را به خطر می‌اندازد.

درمانگاه‌ها با سهل‌انگاری خدمات درستی به زنان باردار نمی‌دهند

وی به عدم ارائه خدمات درست درمانگاهها به زنان باردار اشاره داشته و عنوان کرد: برخی از زنان باردار به دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه برای کنترل ماهانه به درمانگاه‌ها مراجعه می‌کنند در حالی که افراد حاضر در درمانگاه‌ها تحت تأثیر آموزش‌های غلط و یا موارد دیگر، خدمات درستی به زنان باردار ارائه نکرده و شاهد سهل‌انگاری زیادی در این بخش  هستیم.

این کارشناس مامایی به عدم حضور ماما در درمانگاه‌ها و بروز مشکل در سیستم ارجاع اشاره داشته و خاطرنشان کرد: ماما در درمانگاه‌ها فقط می‌تواند به عنوان مراقب سلامت فعالیت داشته و صرفاً به اندازه‌گیری فشار و موارد دیگر می‌پردازد از همین رو سیستم ارجاع دچار مشکل شده و فردی که تخصص دارد نمی‌تواند خدمات مختص خود را ارائه کند به همین دلیل، یکی از خواسته‌های جمعیت مامایی استفاده از مهر خود در درمانگاه‌هاست.

زمان بروز حادثه متخصص و ماما جوابگوست نه فقط متخصص

به گفته این ماما، برخی در اعتراض به درخواست ماماها مبنی بر پرداخت کارانه‌های ناعادلانه به ماماها و متخصصان زنان در انجام زایمان‌ها، معتقدند که مسئولیت اصلی در صورت بروز حادثه در زایمان برای نوزاد یا مادر بر عهده متخصص زنان بوده از همین رو باید بخش اعظم کارانه به وی اختصاص یابد در حالی که این‌گونه نبوده و در صورت بروز حادثه باید ماما نیز جوابگو باشد به همین دلیل، به هر دو قصور تعلق می‌گیرد.

موضوعی که  میترا پیامی، رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی زنجان در پاسخ به صدای زنجان به برطرف شدن این مشکل اشاره داشته و عنوان می‌کند که این خواسته همه قشر ماما نیست و به افراد خاصی محدود می‌شود ولی با این حال پیگیری‌های لازم در این زمینه در حال انجام است.

وی با اشاره به این‌که هر چند بخش اعظم زایمان‌های طبیعی توسط ماماها انجام می‌شود ولی مسئولیت مستقیم آن بر عهده متخصص زنان بوده و در صورت بروز مشکل نیز این متخصص باید جوابگو باشد، تأکید کرد: با توجه به مسئولیت محوله، بخش قابل توجهی از کارانه و حق زایمان به متخصص زنان و قسمت کمتری از آن به ماماهای بالینی تعلق می‌گیرد از سوی دیگر ماماهای آموزشی که هیئت علمی هستند و مسئولیت آموزش و تربیت دانشجو در بیمارستان  را بر عهده دارند نیز حق کارانه دریافت نمی‌کنند.

رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی زنجان اضافه کرد: برای زایمان‌هایی که در بیمارستان انجام می‌شود بخشی از مسئولیت با مامای آموزشی و بخش جزئی آن با پرستار بوده ولی در نهایت مسئول اصلی که در صورت بروز صدمه باید پاسخگو باشد متخصص زنان و زایمان است .

وی در توضیح خواسته اصلی ماماها اینگونه عنوان کرد که ماماهای آموزشی درخواست  مشارکت بیشتر در زایمان های طبیعی که در بیمارستان انجام می شود را دارند که این خواسته نیز برای تعداد محدودی از ماماها است.

پیامی متذکر شد: موضوع مهم در این بین، این است که ماماها معتقدند وقتی زایمانی به صورت طبیعی در بیمارستان انجام شده و انجام امورات زایمان و نوزاد بر عهده ماماهاست باید کارانه بیشتری دریافت کنند.

پیگیر درخواست ماماها هستیم

به گفته این مسئول درخواست ماماها از طریق دبیر گروه مامایی در وزارتخانه مطرح شده و موضوع از طریق این نهاد و نیز معاونت درمان علوم پزشکی در حال پیگیری است.

رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی زنجان معتقد است در کنار تمامی بحث‌های مطرح شده در حال حاضر مهم‌ترین درخواست ماماها تحت پوشش بیمه قرار گرفتن برخی از خدمات مامایی است چرا که این خدمات تحت پوشش بیمه نبوده و باید این بخش بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

بسیاری از ماماها بیکارند

وی به وجود تعداد زیادی از ماماهای فارغ‌التحصیل اشاره داشته که هیچ محل اشتغالی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است از همین رو با تحت پوشش قرار گرفتن خدمات مامایی، این افراد می‌توانند در هر محله‌ای با توجه به طرح تحول سلامت مطب دایر کنند، افزود: این ماماها مجوز  راه‌اندازی مطب را دارند تا از این طریق بتوانند خدمات مامایی را به جامعه تحت پوشش ارائه کنند نه خدمات پرستاری را.

پیامی با بیان این‌که متخصصان زنان به دلیل آمار بالای مراجعان، امکان ویزیت همه زنان متقاضی را ندارند از همین رو با تحت پوشش قرار گرفتن برخی از خدمات تشخیصی زیر نظر بیمه، ماماها می‌توانند خدماتی از قبیل ارجاع به سونوگرافی و غیره را انجام دهند، گفت: با استفاده از این ظرفیت، بسیاری از سرطان‌های زنانه همانند پستان و دهانه رحم سریع تشخیص داده شده و به متخصصان ارجاع داده می‌شوند.

وی با تأکید بر این‌که انجام اقداماتی همچون کنترل بارداری می‌تواند از مرگ و میر نوزادان و مادر جلوگیری کند، افزود: در صورت وجود مشکل در زنان، ماماها با انجام غربالگری فرد را به متخصص زنان ارجاع می‌دهند که می‌تواند در ارتقا سلامت زنان جامعه بسیار موثر باشد.

این مسئول در ادامه با بیان این مطلب که پیش از این متخصص زنان و زایمان با توجه به نظر بیمار، سزارین انجام می‌دادند ولی در حال حاضر برای کاهش سزارین و تمایل مردم به انجام زایمان طبیعی، حق زایمان سزارین و طبیعی تقریباً نزدیک به هم شده است، بیان کرد: این موضوع سبب شده بحثی درباره متخصص زنان و زایمان که برخی می‌گویند به دلیل حق زایمان بالا زنان را تشویق به انجام عمل سزارین می‌کنند  منتفی شود.

درخواست‌های قشر ماما از وزیر سابق

گفتنی است از جمله درخواست‌های جامعه مامایی کشور از وزیر بهداشت از این قرار بود:« ایجاد معاونت مامایی به صورت مستقل در وزارت بهداشت و درمان جهت رسیدگی به مشکلات مامایی، تحت پوشش بیمه قرار گرفتن تمامی خدمات مامایی در سراسر کشور به منظور بهره‌مندی بیشتر مراجعان از خدمات مامایی با توجه به این‌که اکثر ماماها در مناطق محروم و حاشیه شهرها مشغول خدمت‌رسانی هستند، تصویب و اجرای قانون سختی کار ماماها در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی با توجه به استرس بالا و کار سنگین که در رابطه با جان دو نفر است، استانداردسازی سیستم ارجاع زنان باردار به منظور کاهش هزینه‌ها و همچنین کاهش سزارین‌های انتخابی که یک عمل غیراخلاقی و غیرانسانی است به طوری که مراقبت مادران باردار مامامحور شود بدین مفهوم که تمامی زنان باردار توسط ماما مراقبت و در صورت نیاز به ارجاع(طبق پروتکل موجود در اداره سلامت مادران وزارت بهداشت)ماما موظف به ارجاع مادر به متخصصان مربوطه شود، پرداخت عادلانه حق الزحمه زایمان طبیعی به ماماها در بیمارستان‌ها، بازنگری در طرح حاشیه شهرها و مراقبین سلامت و استفاده از عنوان شغلی «ماما» در این طرح به جای مراقب سلامت و به کارگیری ماما در جایگاه خود با توجه به شرح وظایف استاندارد وزارت بهداشت و درمان که برای ماما تعیین شده است، درخواست عقد قرارداد جداگانه با ماماها در طرح پزشک خانواده و رعایت عدالت در پرداخت‌ها در این طرح با توجه به حجم کار ماما نسبت به سایر اعضا تیم سلامت به خصوص پزشک و نیز سایر پیراپزشکان نظیر کارشناس تغذیه و پرستاری و غیره، اصلاح پرداخت مالیات توسط ماماهای مطب‌دار از طریق تعیین شاخص، جهت محاسبه مالیات براساس رشته‌های شغلی گروه پزشکی چرا که در حال حاضر مالیات ماما همانند پزشک عمومی و یا متخصص زنان محاسبه می‌شود که با توجه به درآمد کم این صنف، میزان مالیاتشان با درآمد همخوانی ندارد، لغو قانون جذب دانشجوی مامایی در مقطع کاردانی بدون کنکور در دانشگاه‌های آزاد و دولتی کشور با توجه به اهمیت و مسئولیت خطیر این رشته از همین رو باید همانند سایر رشته‌های گروه پزشکی الزاماً پذیرش دانشجو در تمام مقاطع رشته مامایی با آزمون ورودی باشد.»