اهدای عضو کلمه‌ای آشنا که ضرورت فرهنگ‌سازی آن از سالیان قبل مورد توجه و تاکید بوده است، اهدای عضو به این معنی است که یک فرد یا ولی دم او اجازه می‌دهد تا بافت‌ها یا اعضای سالم وی به شخص دیگری برای پیوند اهدا شود که این پیوند می‌تواند زمانی که فرد زنده است یا پس از مرگ او صورت گیرد، طبق مطالعات پزشکی پیوندهای متداول شامل کلیه‌ها، قلب، کبد، پانکراس، روده، ریه‌ها، استخوان، مغز استخوان، پوست و قرنیه است که بسته به نوع عضو برخی از ارگان‌ها و بافت‌ها را می‌توان زمانی که شخص اهداکننده زنده است به شخص دیگری پیوند زد مانند یکی از کلیه‌ها یا بخشی از کبد اما در بیشتر موارد اهدای عضو زمانی صورت می‌گیرد که فرد اهداکننده دچار مرگ مغزی شده باشد.

اهدا عضو به شرط تایید چهار پزشک متعهد

برخی از افرادی که دچار مرگ مغزی شده‌اند، پیش از مرگ به صورت داوطلبانه تمایل خود را نسبت به اهدای عضو با دریافت کارت اهدای عضو در سامانه https://ehdacenter.ir اعلام می‌کنند اما در صورت تأیید مرگ مغزی توسط چهار پزشک معتمد متخصص داخلی، متخصص بیهوشی، متخصص مغز و اعصاب و متخصص پزشکی قانونی، در صورت اعلام رضایت قانونی خانواده متوفی نسبت به اهدای عضو، اعضای حیاتی مناسب به بیماران نیازمند اهدا می‌شود. پس از جراحی، اعضا از بدن فرد اهداکننده توسط جراحان خارج و ارگان‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن به دریافت‌کننده پیوند می‌زنند. زیرا اکثر اعضای بدن فقط چند ساعت می‌توانند خارج از بدن سالم بمانند.

در اهمیت موضوع پیوند اعضا و ضرورت فرهنگ‌سازی در این زمینه همین بس که در هر۱۰ دقیقه یک نفر به لیست انتظار اضافه می‌شود و در هر۲ ساعت یک بیمار نیازمند به پیوند، جان خود را از دست می‌دهد، همچنین در هر۱۲ساعت یک بیمار موفق به دریافت عضو حیاتی می‌شود و به زندگی بازمی‌گردد. در حقیقت با ترویج این فرهنگ می‌توان از مرگ افراد چشم انتظار پیوند کاست و سرعت دریافت عضو توسط این افراد را تسریع بخشید.

مرگ مغزی و کما متفاوت است، امکان بازگشت مرگ مغزی نیست

شهریار اماموردی مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان در این زمینه در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه کاهش هوشیاری فرد بیمار دارای دو حالت است، اظهار کرد: وقتی فردی دچار کاهش سطح هوشیاری می‌شود یا به کما رفته است یا دچار مرگ مغزی شده است.

مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه در یک حالت فرد به حالت کما می‌رود یعنی فقط سطح هوشیاری وی کاهش می‌یابد که امکان بازگشت وی به زندگی وجود دارد، اضافه کرد: یک حالت دیگر نیز مرگ مغزی است که در آن شرایط برای بازگشت سلول‌های مغزی غیر ممکن و فعالیت سلول‌های مغزی متوقف شده و حالت بازگشتی نیز وجود ندارد. در حقیقت در این حالت تخریب غیر قابل بازگشت سلول‌های مغزی رخ می‌دهد.

مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با اشاره به اینکه شرایط فرد در کما اینگونه نیست و تخریبی در سلول‌های مغزی وی روی نمی دهد، عنوان کرد: به همین دلیل امکان بازگشت بیمار به زندگی وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه از نظر ظاهری فرقی بین دو فرد دچار مرگ مغزی و کما وجود ندارد، بیان کرد: اما در کما تنها کاهش سطح هوشیاری اتفاق افتاده و برخلاف مرگ مغزی، مرگ سلول‌های مغزی اتفاق نمی‌افتد.

اماموردی خاطر نشان کرد: مرگ مغزی همانند مرگ است و مانند این حالت بوده که فردی فوت کرده و امکان بازگشت نداشته باشد چرا که در مرگ مغزی فرد به صورت مصنوعی زنده نگه داشته شده است.

مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه فرد دارای مرگ مغزی به صورت بالقوه می‌تواند هشت نفر را با ارگان‌های حیاتی خود از مرگ حتمی نجات دهد، گفت: بسته به کیفیت ارگان‌های فرد اهداکننده، ممکن بوده این عدد متغییر باشد.

وی با اشاره به اینکه کیفیت ارگان فرد مرگ مغزی خوب باشد و با آیتم‌های پزشکی فرد دریافت کننده مقایسه می‌شود و در صورت داشتن شرایط امکان پیوند میسر می‌شود، گفت: 25 هزار نفر در کشور انتظار دریافت ارگان‌های حیاتی مانند قلب کلیه و کبد هستند که آمار قابل توجهی است.

اماموردی با اشاره به اینکه برای درک درست اهمیت این موضوع باید توجه داشت هر 2 ساعت از این تعداد بیمار چشم انتظار پیوند یک نفر به دلیل نرسیدن ارگان مورد نیاز، جان خود را از دست می‌دهد، اضافه کرد: این در حالی است که هر 12 ساعت تنها یک نفر ارگان حیاتی را برای پیوند را دریافت می‌کند.

مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با تاکید بر اینکه فردی که مرگ مغزی وی اعلام شده است با اهدای ارگان‌های خود حداقل چندین نفر را به زندگی بازمی‌گرداند، عنوان کرد: این افراد عزیز و یا فرزند یک خانواده و همچنین نان آور یک خانوار هستند.

وی با اشاره به اینکه فعالان و کادر درمان در قالب یک انسان این وظیفه و این حس را دارند که اول بیمار روی تخت را به زندگی بازگردانند، تصریح کرد: اولویت با حفظ حیات فرد روی تخت است یعنی هیچ یک از کادر درمان تمایل ندارد با به خطر انداختن جان یک نفر زمینه ادامه حیات افراد دیگر را فراهم کنند.

اماموردی با اشاره به اینکه مرگ مغزی توسط تیم مجرب پزشکی تشخیص داده شده و متمایز از کما اعلام می‌شود، گفت: این موضوع با حساسیت بررسی و اعلام می‌شود چرا که برای فرد دچار مرگ مغزی امکان بازگشت وجود ندارد و کاری از دست کسی ساخته نیست.

مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان با اشاره به اینکه اگر برای بازگشت بیمار چاره‌ای نبود و مرگ مغزی توسط تیم تشخیص داده شد چه چیزی بهتر از این که فرد پس از مرگ خود زمینه حیات چند نفر دیگر را فراهم کند، ادامه داد: به نظر می‌رسد ایثاری بزرگ‌تر از این وجود دارد که در دین اسلام نیز بدان تاکید شده است.

اهدای اعضای 16 بیمار مرگ مغزی در سال 1402

وی خاطر نشان کرد: اعلام مرگ مغزی و اهدای عضو پروسه طولانی است و چندین روز به طول می‌انجامد، در بین بیماران مرگ مغزی افرادی هستند که خانواده آنها تمایلی به این کار ندارد اما مواردی نیز داشتیم که در آن با وجود تمایل خانواده‌های بیماران به دلیل کهولت سن یا بیماری و کاهش کیفیت ارگان‌ها امکان اهدای عضو وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه سال گذشته 16 بیمار مرگ مغزی اعضای خود را اهدا کردند، عنوان کرد: در این موارد حداقل 3 ارگان حیاتی فرد اهداکننده موجب زندگی بخشیدن به 3 زندگی و خانوار شده است.

اماموردی ادامه داد: امسال نیز دو اهدا عضو موفق داشتیم که زندگی بخش به چندین فرد در انتظار پیوند بوده است.

مسئول شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی زنجان علاقه‌مندان می‌توانند از طریق سامانه https://ehdacenter.ir نسبت به دریافت کارت اهدای عضو اقدام کنند.