پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ سمیه محرمی منطقه طارم در استان زنجان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین قطب‌های تولید زیتون کشور به‌شمار می‌رود. شرایط اقلیمی مناسب، خاک حاصل‌خیز و تجربه بالای کشاورزان در این منطقه، طارم را به مرکزی برای تولید زیتون کنسروی و روغنی تبدیل کرده است.

طارم زنجان به‌تنهایی بین ۳۰ تا ۳۵ هزار تن زیتون تولید می‌کند که سهم قابل توجهی از نیاز کشور را تأمین می‌کند. این منطقه همچنین نقش مهمی در تأمین مواد اولیه صنایع فرآوری زیتون دارد.

با این حال، طی سال‌های اخیر چالش‌هایی نظیر کم‌آبی، توسعه بی‌رویه کشت‌های پرمصرف و کمبود نیروی کار در فصل برداشت، بر روند تولید زیتون در طارم اثر منفی گذاشته است. فعالان این حوزه خواستار بازنگری جدی در سیاست‌های کشاورزی و منابع آبی برای حفظ جایگاه طارم در صنعت زیتون کشور هستند.

طبق اعلام اکبر کرامتی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان این استان با داشتن بیشترین سطح زیرکشت زیتون در کشور، رتبه نخست تولید این محصول استراتژیک را به خود اختصاص داده است، گفت: براساس آخرین برآوردها، پیش‌بینی می‌شود امسال بیش از ۲۵ هزار تن زیتون از باغ‌های شهرستان طارم برداشت شود.

وی با بیان اینکه استان زنجان در مجموع دارای ۱۷ هزار و ۵۰۰ هکتار باغ زیتون است که از این میزان، حدود ۱۵ هزار و ۵۰۰ هکتار بارور بوده و در حال تولید محصول هستند و مابقی باغ‌های شامل نهال‌های جوان و غیربارور هستند که در سال‌های آینده به چرخه تولید خواهند پیوست، عنوان کرد: این آمار نشان‌دهنده ظرفیت بالای استان در توسعه پایدار زیتون‌کاری و افزایش تولید در سال‌های آتی است.

وی با بیان اینکه با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، زیرساخت‌های تحقیقاتی قوی و تجربه بالای کشاورزان منطقه، استان زنجان به‌ویژه شهرستان طارم، چشم‌انداز روشنی در مسیر تبدیل شدن به قطب اصلی تولید زیتون در خاورمیانه دارد، بیان کرد: حمایت‌های دولتی و سرمایه‌گذاری در فرآوری و بسته‌بندی می‌تواند ارزش افزوده این محصول را چند برابر کرده و نقش مهمی در اقتصاد کشاورزی کشور ایفا کند.

از چالش آب تا نیروی کار و کام تلخ زیتون‌کاران

با وجود ظرفیت‌های مطروحه از سوی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، اما کشاورزان طارمی از مشکلات خود برای فعالیت در این حوزه می‌گویند، حسین یکی از کشاورزان طارمی با اشاره به اینکه مشکلات تامین آب برای باغات زیتون هر ساله چالشی بزرگ برای کشاورزان این منطقه است، اظهار کرد: این شرایط موجب شده است هر ساله تولید محصولات زیتون در طارم روند رو به کاهش داشته باشد.

وی با بیان اینکه امسال با وجود کم بودن حجم تولیدات باغی یافتن کارگر نیز چالشی برای کشاورزان طارمی شده است، عنوان کرد: با وجود پرداخت دستمزد یک تا یک و میلون تومان به صورت روزانه یافتن کارگر برای برداشتن محصول کاری سخت و تقریبا ناممکن شده است.

این کشاورز با بیان اینکه اگر محصول زیتون در زمان مشخصی برداشت نشود، کیفیت خود را از دست داده و باید با قیمت پایین‌تری به فروش برسد، عنوان کرد: این شرایط کشاور را در ادامه مسیر کاری دلسرد و سردرگم می‌کند.

زیتون یکی از نخستین قربانی‌های سو مدیریت آب در کشور است

در این زمینه مهدی عباسی رئیس شورای ملی زیتون ایران در این زمینه در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به شرایط نامطلوب تولید زیتون در سال‌جاری، سوءمدیریت در حوزه منابع آب و کمبود نیروی کار را از مهم‌ترین دلایل کاهش محصول زیتون و نابسامانی در فرآیند برداشت آن دانست.

رئیس شورای ملی زیتون ایران با اشاره به اینکه امسال شرایط زیتون‌کاران در کشور به هیچ‌وجه مناسب نبوده است، بیان کرد: وضعیت محصولات ضعیف، عملکرد باغ‌ها پایین، کارگران کم و نا‌آرامی در بازار و تولید، همگی نتیجه مستقیم یک دهه مدیریت نادرست منابع طبیعی، به‌ویژه آب، بوده است.

کاهش چشمگیر تولید زیتون در نتیجه توسعه ناپایدار کشاورزی

عباسی با اشاره به روند توسعه کشت‌های آب‌بر در مناطق زیتون‌خیز کشور افزود: طی ۱۰ سال گذشته، استان‌هایی مانند آذربایجان که ظرفیت آبی محدودی دارند، بیش از ۱۰ تا ۱۱ هزار هکتار به کشت برنج اختصاص داده‌اند؛ در حالی‌که این نوع کشت باید صرفاً در مناطق پرآب انجام شود. این توسعه ناپایدار باعث فشار مضاعف بر منابع آب و در نتیجه افت تولید زیتون شده است.

وی تصریح کرد: در منطقه طارم زنجان و طارم قزوین، حدود ۲۵۰ میلیون متر مکعب آب مصرف می‌شود و استان گیلان نیز حدود ۴۰ میلیون متر مکعب مصرف دارد. اگرچه خشکسالی وجود دارد، اما سهم آن در بحران فعلی کمتر از ۲۰ درصد است و ۸۰ درصد مشکل فعلی ناشی از نوع مدیریت منابع آبی در کشور است.

 زنجان؛ قطب زیتون کنسروی کشور با افت تولید نگران‌کننده

رئیس شورای ملی زیتون با بیان اینکه زنجان یکی از مهم‌ترین استان‌های تولیدکننده زیتون کنسروی در کشور است، گفت: زنجان توانایی تأمین بخش زیادی از زیتون کنسروی مورد نیاز کشور را دارد، اما امسال به دلیل وضعیت آب و مشکلات مدیریتی، تولید به شدت کاهش یافته است.

وی افزود: در شرایط عادی، تولید زیتون زنجان حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار تن برآورد می‌شود و کل تولید زیتون کشور نیز در سال‌جاری بین ۷۰ تا ۸۰ هزار تن پیش‌بینی شده است که پایین‌تر از ظرفیت واقعی است و این کاهش، باعث فشار به صنایع فرآوری و نیاز به واردات شده است.

عباسی در ادامه با اشاره به مشکلات تأمین نیروی انسانی برای برداشت محصول گفت: هر سال با آغاز فصل برداشت زیتون، با بحران نیروی کار مواجه هستیم. حدود ۵۰ هزار نیروی کار اتباع خارجی در این فصل وارد کشور می‌شوند، اما باز هم کافی نیست، علاوه بر آن، نیروهایی از استان‌های کرمانشاه، گیلان، خوزستان، گلستان و سیستان و بلوچستان نیز وارد این چرخه می‌شوند.

وی تأکید کرد: مدت زمان برداشت بسیار محدود است و اگر زیتون به‌موقع برداشت نشود، کیفیت آن افت می‌کند و باغداران مجبور به روغن‌گیری می‌شوند. این امر باعث کاهش درآمد و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.

 زنگ خطر برای آینده صنعت زیتون

عباسی با بیان اینکه مشکل اصلی امروز ما زیتون نیست، بلکه بحران آب و سوءمدیریت منابع است، تاکید کرد: اگر چاره‌اندیشی اساسی نشود، سایر محصولات استراتژیک کشور نیز در معرض تهدید قرار خواهند گرفت و زیتون تنها یکی از نخستین قربانی‌ها است.