پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ سمیه محرمی: مراسم گرامیداشت روز جهانی خاک دوشنبه دهم آذرماه 1404 در سالن اجتماعات زیتون جهاد کشاورزی زنجان برگزار شد.

جلال ابوالحسنی، مدیرکل دفتر توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه روز جهانی خاک که پنج دسامبر از سوی سازمان جهانی غذا و کشاورزی (فائو) نام‌گذاری شده، اظهار کرد: این روز تنها یک مناسبت نمادین نیست، بلکه فرصتی مهم برای یادآوری نقش بی‌بدیل این منبع طبیعی در تولید، امنیت غذایی و سلامت جامعه است.

مدیرکل دفتر توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی وزارت جهاد کشاورزی افزود: شعار امسال «خاک سالم، شهر سالم» به‌روشنی نشان می‌دهد که حفاظت از خاک، مستقیماً با سلامت شهروندان و کیفیت زندگی ارتباط دارد، عنوان کرد: شهرداری‌ها و مدیریت شهری باید نقش جدی‌تری در این حوزه ایفا کنند.

وی با اشاره به سیاست‌های کلی نظام در بخش کشاورزی که در سال ۱۳۹۱ ابلاغ شده است، تصریح کرد: همه بندهای این سیاست‌ها برای دستگاه‌های اجرایی تکلیف آور است و بدون پایبندی به آن‌ها نمی‌توان به کشاورزی پایدار، خودکفایی، افزایش بهره‌وری و امنیت غذایی دست‌یافت.

ابوالحسنی با بیان اینکه تصویب قانون حفاظت از خاک در سال ۱۳۹۸ یک گام مهم ملی است، گفت: در این قانون برای دستگاه‌های مختلف از جمله وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهرداری‌ها، سازمان زمین‌شناسی و سایر نهادها وظایف مشخصی تعریف شده و آیین‌نامه‌های اجرایی آن نیز تدوین شده است که باید هرچه سریع‌تر به مرحله اجرا برسد.

مدیرکل دفتر توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به لزوم تأمین منابع مالی برای اجرای برنامه‌های مدیریت خاک افزود: اجرای نقشه‌های مدیریت‌پذیر خاک، افزایش ماده آلی خاک و توسعه کشاورزی پایدار نیازمند اعتبارات مشخص است.

وی خاطر نشان کرد: انتظار می‌رود سازمان برنامه‌وبودجه نگاه ویژه‌تری به این موضوع داشته باشد.

ابوالحسنی همچنین بر ضرورت فرهنگ‌سازی عمومی در حفاظت از خاک تأکید کرد و گفت: باید از ظرفیت نمازهای جمعه، رسانه‌ها، آموزش و ترویج کشاورزی، دانشگاه‌ها و همکاری شهرداری‌ها برای افزایش آگاهی عمومی و مشارکت مردم استفاده کرد.

مدیرکل دفتر توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه منابع دولتی محدود است و بدون همیاران مردمی نمی‌توان در این مسیر موفق بود، تاکید کرد: خاک مانند بدن انسان نیاز به تشخیص و درمان دارد و آزمون خاک باید در میان بهره‌برداران نهادینه شود تا کود و نهاده‌ها دقیق و بر اساس نیاز واقعی خاک مصرف شود و سلامت خاک حفظ شود.

وی با ابراز نگرانی از آلودگی خاک به‌ویژه از طریق پسماندها و پلاستیک‌ها گفت: رهاسازی نوارهای آبیاری، ظروف پلاستیکی و زباله‌ها در اراضی کشاورزی تهدیدی جدی برای خاک و محیط‌زیست است و در این زمینه ابت

 برخلاف آلودگی هوا، آلودگی خاک بسیار پیچیده و بعضاً غیر قابل اصلاح است

سید رضا موسوی مشکینی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان نیز در این جلسه با بیان اینکه کشور ایران دارای حدود ۱۶۵ میلیون هکتار مساحت و نزدیک به ۱۸.۵ میلیون هکتار اراضی مستعد کشاورزی است، اظهار کرد: از این میزان، تنها حدود ۱.۲ میلیون هکتار خاک مرغوب در اختیار داریم و بخش قابل‌توجهی از اراضی ما در معرض فرسایش، تخریب و آلودگی قرار گرفته است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان با اشاره به پدیده فرسایش شدید خاک در کشور افزود: میانگین رسوب‌گذاری در سدهای ایران حدود 5 برابر میانگین جهانی است.

وی تصریح کرد: این موضوع نشان‌دهنده فرسایش شدید خاک در بالادست‌ها و ازدست‌رفتن هم‌زمان خاک و ظرفیت ذخیره سدها است.

موسوی با بیان اینکه فرونشست زمین یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای تخریب منابع طبیعی است، تاکید کرد: فرونشست به منزله مرگ سرزمین است و نتیجه ده‌ها سال بی‌توجهی به منابع آب‌وخاک است.

موسوی مشکینی با بیان اینکه برخلاف آلودگی هوا که ممکن است در کوتاه‌مدت کاهش یابد، آلودگی خاک بسیار پیچیده، پایدار و بعضاً غیر قابل اصلاح است، افزود: از همین رو، پیشگیری از آلودگی خاک از هر اقدامی مهم‌تر و کم‌هزینه‌تر است.

وی به خلأ قانونی گذشته در حوزه حفاظت از خاک اشاره کرد و گفت: خوشبختانه قانون حفاظت از خاک پس از بیش از یک دهه پیگیری در سال ۱۳۹۶ به تصویب رسید و در آن، وظایف دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان حفاظت محیط‌زیست به طور دقیق مشخص شده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان از شناسایی و پایش خاک‌های آلوده در سطح استان خبر داد و اظهار کرد: در سال گذشته سه‌نقطه آلوده در استان شناسایی و اقدامات قانونی لازم در خصوص آنها انجام شد.

وی با بیان اینکه همچنین بیش از ۳۰ واحد صنعتی اقدام به خوداظهاری آلودگی کرده‌اند، گفت: واحدهایی که از انجام این تکلیف قانونی سرباز زده‌اند، در فهرست صنایع آلاینده قرار گرفته و با آن‌ها برخورد خواهد شد

 تهدیدهای جدی علیه منابع خاک کشور

اکبر کرامتی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز در این مراسم با اشاره به اینکه خاک تنها یک بستر فیزیکی برای کشت نیست، بلکه یک موجود زنده و گنجینه‌ای خاموش است، اظهار کرد: این بستر نقش مستقیمی در امنیت غذایی، سلامت هوا، مقابله با تغییرات اقلیمی و جذب دی‌اکسیدکربن دارد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان افزود: شعار خاک سالم، شهر سالم نشان می‌دهد که سلامت خاک می‌تواند به‌عنوان تنظیم‌کننده طبیعی در کاهش آلودگی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان نقش کلیدی ایفا کند.

وی با اشاره به تهدیدهای جدی علیه منابع خاک کشور عنوان کرد: تغییرات شدید اقلیمی، کاهش بارندگی مؤثر، خشکسالی‌های بی‌سابقه، تجزیه سریع مواد آلی، کاهش حاصلخیزی و آلودگی خاک، آینده تولید و امنیت غذایی را به مخاطره انداخته است.

 کرامتی با بیان اینکه چنین خشکسالی شدیدی در پنجاه سال گذشته بی‌سابقه بوده است، بیان کرد: تغییر کاربری‌های غیرمجاز و فشردگی خاک ناشی از تردد ماشین‌آلات سنگین و نامتناسب با ساختمان خاک را از دیگر عوامل تخریب منابع خاک است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان بیان کرد: تبدیل اراضی حاصل‌خیز به ساختمان و آسفالت، ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به تولید، اشتغال، خودکفایی و استقلال کشور وارد می‌کند.

وی با بیان اینکه راهبرد وزارت جهاد کشاورزی عبور از کشاورزی سنتی به سمت کشاورزی حفاظتی است، گفت: کاهش حداقل خاک‌ورزی، کشت مستقیم، استفاده از ارقام مناسب، اصلاح تقویم زراعی، کنترل هدف‌مند آفات و انجام آزمون خاک برای ارائه برنامه تغذیه‌ای دقیق، از مهم‌ترین اقدامات در این حوزه است.

کرامتی همچنین به اقدامات شاخص استان در حوزه حفاظت خاک اشاره کرد و افزود: تدوین نقشه‌های مدیریت‌پذیر خاک، یکپارچه‌سازی اراضی و فعالیت‌های تخصصی حوزه آب‌وخاک، موجب شده استان زنجان در دو سال اخیر رتبه نخست کشور را در این حوزه به دست آورد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان خاطرنشان کرد: اگر خواهان جامعه‌ای سالم، کاهش ریزگردها، تقویت استقلال و تأمین پایدار غذا برای نسل‌های آینده هستیم، باید حفاظت از خاک را در اولویت اصلی برنامه‌های خود قرار دهیم.

 متأسفانه در عمل برای خاک، آن‌گونه که باید جایگاه قائل نیستیم

رسول بیات، مشاور استاندار زنجان نیز در این مراسم با بیان اینکه ما از خاک هستیم و به خاک بازمی‌گردیم، اظهار کرد: اما متأسفانه در عمل برای خاک، آن‌گونه که باید، اهمیت و جایگاه قائل نیستیم.

مشاور استاندار زنجان با اشاره به تصویب قانون حفاظت از خاک و آیین‌نامه اجرایی آن گفت: با وجود قانون، همچنان خاک بی متولی است و باید این واقعیت را بپذیریم، بی‌توجهی به آلودگی، فرسایش و تخریب خاک به یک عادت خطرناک تبدیل شده است؛ درحالی‌که خاک، هستی و بنیان زندگی ما است.

وی از آمادگی کامل مجموعه استانداری برای همراهی با برنامه‌های حفاظت از خاک خبر داد و گفت: اگر امروز برای خاک اقدامی جدی انجام ندهیم، فردا بسیار دیر خواهد بود. بحران خاک حتی از بحران آب نیز خطرناک‌تر است و باید با حساسیتی دوچندان با آن مواجه شویم.