پایگاه خبری صدای زنجان- «مد» یک کلمه فرانسوی است و  معنای آن بیشترین تکرار یک صفت نسبت به دیگر صفات است و از آنجایی که از جهاتی با فشن تشابهاتی دارد، آن را در صنعت فشن و لباس استفاده می‌کنند.

مد در ایران موضوعی جدیدی نبوده و در زمان‌های گذشته نیز کاربرد داشته است. چند وقتی می‌شود که مساله مد و برند، در این مرزو بوم رنگ و لعاب تازه‌ای به خود گرفته و هر دفعه شاهد مدهای جدیدی هستیم. اما شاید این سوال که مد در ایران از کجا نشات می گیرد و چرا دارای روند منظمی نیست، ذهن افراد زیادی را به خود مشغول کرده مخصوصا افرادی که در صنعت مد و لباس فعالیت داشته و هر بار به خاطر تغییر مد دچار مشکلاتی می شوند.

تا چند سال پیش لباس‌هایی که در ایران مد می‌شد به دلایلی (مانند نزدیکتر بودن به کشور ترکیه)، از ترکیه نشات می‌گرفت و یک تولیدکننده برای به‌روز بودن کافی بود سری به آنجا بزند و نمونه هایی که به کارش می‌آید را خریداری کند ولی در سال‌های اخیر موج‌هایی با منابع ناشناخته، مد و لباس ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند و به دلیل مستعد بودن بازار و فرهنگ، افراد زیادی با این موج‌ها همسو می‌شوند. در پس پرده این امواج، اهداف تجاری خاصی وجود دارد و گروهی کار وارد با آخرین متدهای مارکتینگ و سرمایه‌گذاری‌های عظیم، فرهنگی را در جهت اهداف تجاری خود رواج می‌دهند. تا اینجای کار کاملا عادی و  توجیه‌پذیر است و در اینجا موضوع فرهنگ مورد بحث ما نیست، مشکل اصلی از آنجا آغاز می‌شود که بدنه‌ این امواج و فرهنگ، بر پایه کالای قاچاق نهادینه شده و به همراه این موج، سیلی از مشکلات بر سر صنعت مد و لباس داخلی سرازیر گشت.

نسرین جعفری، استاد هنر دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان، به این مشکل می‌پردازد و با بیان اینکه هنوز تعریف دقیق و درستی از واژه «مُد» در کشورمان وجود ندارد و بیشتر برداشت‌هایی که در این زمینه وجود دارد از کشورهایی که در این زمینه پیشرفته بودند، و ما به نوعی از آن‌ها گرته‌برداری‌هایی (درجه دو و درجه سه) کرده‌ایم مثل خیلی از کارهای هنری دیگری که از سایر کشورها گرته‌برداری می‌کنیم، می‌گوید: منتهی در این زمینه نسبت به آن فرهنگ و داشته‌های سنتی‌مان یک تغییراتی ایجاد و آن را ایرانی‌تر می‌کنیم و با تغییرات جزئی که در لباس ایجاد می‌شود، هویت ایرانی به آن می‌دهیم.

وی ادامه می‌دهد: در کلیت ماجرا باید اذعان کرد که در دنیای هنر این یک موضوع کاملا مرسومی است که یک سری افراد به عنوان طراحان مُد رنگ و طرح و استایل خاصی را نهادینه می‌کنند و همه کشورها به نوعی به عنوان مُد سال و رنگ سال از آن استفاده می‌کنند البته آورده‌های بومی خود را به آن الصاق می‌کنند. ما هم در حد خودمان شاید کمی درجه پایین‌تر این کار را انجام می‌دهیم ولی اینکه بگوییم ما در ایران خودمان طراحان مُد داریم که صفر تا صد لباس را خود طراحی می‌کنند، نه این گونه طراحی مد نداریم.

مُد در ایران مثل همه کشورهای دیگر در چرخه دهکده جهانی قرار دارد

به گفته این استاد دانشگاه؛ مُد در ایران مثل همه کشورهای دیگر در چرخه دهکده جهانی قرار دارد و این دوره، دوره‌ای نیست که ما بتوانیم کاملا بومی با آن برخورد کنیم خود ایران در طراحی لباس و ظروف صنعتی واقعا هنرمند پرور بوده است و واقعا هنرمندان ما برای کوچکترین وسیله‌ای که در گذشته استفاده می‌کردند ایده و طرح داشتند.

در طراحی لباس هم لباس‌های ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشتند و هنوز هم اگر نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که هر منطقه هر اقلیم و هر فرهنگی برای خود یک طراحی خاص داشته است و حتی بعضی اوقات این موضوع به قدری قوی بوده است که دو قوم نزدیک به هم یک تغییری در پوشش خود داشتند و عین هم نبوده‌اند و این مساله به ذوق هنری ایرانی‌ها برمی‌گردد و این خلاقیت در وجود ایرانی‌ها بوده است و در کشورهای دیگری که پیشینه‌ای دارند این موضوع دیده می‌شود مثل رم، مصر و یونان.

وی با بیان اینکه نمی‌توان از بین رفتن هویت ایرانی مُد را در ایران، با دیدگاه منفی نگاه کرد، اظهار می‌کند: این اتفاق به نوعی یک اتفاق جهانی است و وقتی که ما با سایر کشورها مراوده می‌کنیم و دامنه ارتباطات خود را گسترش می‌دهیم، خواسته یا ناخواسسته از آنها تاثیر می‌گیریم و به این قضیه نمی‌توانم منفی نگاه کنیم، اگر چه تغیییرات خیلی عمقی است! اما درستش این است که ما فرهنگ خودمان را بتوانیم حفظ کنیم و این رسالت بزرگی است که بر دوش هنرمندان این عرصه گذاشته شده است و این موضوع که بتوانیم این فرهنگ را حفظ کنیم واقعا اهمیت دارد و در فرهنگ مثل ارثیه‌ای است که به ما ارث رسیده است و ما باید به نسل آینده منتقل کنیم.

فرهنگ ایرانی باید به روز شود و مطابق با ذائقه مردم ارائه گردد

به اعتقاد این استاد دانشگاه، موضوع از این قرار است که انتقال این ارثیه فرهنگی به نسل بعدی با همین ویژگی‌ها کاملا دیدگاه اشتباهی است و ما بایستی همان را هم که داریم تغییر بدهیم و با ذائقه روز در حدی که مورد پسند مردم و مخاطبین خود باشد انتقال بدهیم و این را برای آیندگان خود بر جای بگذاریم مثل گذشتگان ما که در دوره‌های مختلف آن را تغییراتی داده‌اند و به دست ما رسانده‌اند!

جعفری مدعی است که لباس و طراحی لباس در زمان جنگ به حاشیه کشیده شده است چرا که در این زمان جزو الویت‌های کشور نبوده است. ضمن اینکه این موضوع را شاهد هستیم که هر زمان فیلتری در مقابل یک موج ایجاد شود، پس از آن دچار مشکلاتی می‌شویم و این اتفاق را در زمینه مد در دوران جنگ داشتیم.

در این دوران هنر دچار رکود عمیقی می‌شود و تنها برخی از هنرهای ما مثل موسیقی و سینما ارتقا می‌یابند، ولی هنرهایی مثل طراحی لباس متوقف می‌شوند و نمی‌توانند جایگاهی داشته باشند، پس از سالهای جنگ اما کم‌کم روزنه‌هایی برای فعالیت دوباره این هنر فراهم می‌شود و این هنر به شکلی ناهنجار به حرکت می‌افتد و وقتی آن سد برداشته می‌شود، ما با یک اتفاق بد در طراحی لباس مواجه می‌شویم چرا که رنگ در سال‌های جنگ (رکود هنرطراحی دوخت) از بین رفته بود آن فقر فرهنگی که در آن دوران اتفاق افتاده است و آن همه فشار روانی که در جنگ به مردم تحمیل شده است باعث شده است که مردم اصلا به رنگ فکر نکنند.

وی ادامه می‌دهد: پس از جنگ شاهد یک تقلید کورکورانه و یک جهش نا به‌هنجار در کشور در زمینه مد بودیم؛ منتهی من خیلی امید به آینده دارم و اکنون می‌بینم که نسل جدیدی که این مساله برایش دغدغه بوده است بر اساس فکر پیش می‌رود و به زودی شاهد این خواهیم بود که رشته‌های طراحی لباس ودوخت و پارچه در کشورمان رشد می‌کنند و دانشگاه‌های مختلف دارند در این زمینه دانشجو می‌پذیرند و دنیای جهان مجازی هم فوق العاده به کمک بچه‌ها آمده است و به نسل جوان دارد کمک می‌کند تا کمبودهایی که در این مدت داشته‌ایم را به شکلی پخته‌تر و عجین شده با فرهنگ خود ارائه کنند و من امیدوارم که این مساله را در دهه‌های پیش رو. مشاهده بکنیم و مطمئنا این اتفاق خواهیم افتاد اگر چه هنوز در این زمینه جایگاه خود را پیدا نکرده‌ایم.

پارچه و تجهیزات تولید لباس؛ از خارج از کشور وارد می‌شود

به گفته این استاد دانشگاه؛ مشکل اساسی ما در طراحی لباس این است که تولید در این کشور با مشکل مواجه است. وارداتی که در این زمینه وجود دارد و اینکه یک سری مشکلات ارزی برای واردات برای تولید لباس داریم واین امر باعث شده است که  تولیدات کشوری در زمینه پوشاک واقعا خوابیده‌اند. ما در کشور تولید پارچه و تجهیزات خیاطی نداریم و هنوز نمی‌توانیم یک چرخ خیاطی و یا سوزن تولید کنیم و همه این موارد از مشکلاتی هستندکه صنعت پوشاک ما را دچار مشکل کرده است.

جعفری خاطرنشان کرد: تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که تولیدات پوشاک داخلی ما با تولیدات کشورهای خارجی رقابت کنند. ضمن اینکه باید روی سلیقه مخاطبین نیز کار شود. مسلما زیبایی در طراحی لباس جدا از قضیه مد نخواهد بود چرا که پوششی که ما داریم علاوه بر پوشانندگی بر روی شخصیت ما و نحوه راه رفتن و غیره تاثیرگذار است پس بنابراین هنر و مد نمی‌توانند جدا از هم باشد و مسلما با ارتقای دید هنری افراد می‌توان روی فرهنگ پوشش هم تاثیر داشت.

این استاد دانشگاه می‌گوید: صنایع لباس از هنرهایی است که خیلی سالهای قبل از هنرهای هفتگانه به وجود آمده است و از لحاظ تاریخی شاید چند صد سال با هم فاصله دارند از همین رو میتوان اذعان کرد که طراحی لباس خیلی متاثر از هنر است و این  دو جدایی ناپذیر هستند. ضمن اینکه سلیقه و ذائقه انتخاب هم بستگی به ذائقه بصری افراد دارد و سواد بصری وزیبا شناسی را که بالا ببریم مسلما در پوشش و انتخاب لباس هم تاثیر خواهد گذاشت.

حتی اگر ریالی بابت اجناس قاچاق پرداخت نکنیم باز هم ۱۰۰ درصد خارجی‌ها سود کرده‌اند

پیش از این محمود عتیق‌زاده، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک و خیاطان مردانه و زنانه زنجان، به صدای زنجان گفته بود: ۸۰۰ تولیدکننده جزئی و کلی زیرمجموعه اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک و خیاطان مردانه و زنانه فعالیت می‌کنند که وضعیت کسب و کارشان چندان تعریفی ندارد چرا که جنس قاچاق هم‌چون آفتی وارد بازار شده و کل کشور را فلج کرده است! متاسفانه با وجود اینکه فعالان صنفی در حوزه تولید پوشاک دچار خسارت جبران‌ناپذیری شده‌اند باز هم شاهدیم که پوشاک خارجی بی‌کیفیت و قاچاق از طریق خودروهای شخصی و کامیون در قالب گونی، کارتن و بسته‌های مختلف وارد کشور و به تبع آن استان می‌شود و کسی هم جلودارش نیست!

به اعتقاد او؛ اجناس بی‌کیفیت خارجی قاچاق علاوه بر اینکه کار تولیدکنندگان و فعالان حوزه پوشاک را زیر سؤال برده و آنها را با چالش مواجه می‌کنند. اجناس قاچاق به جز اینکه پول ما را برده و ما را متحمل هزینه می‌کند، با آبرو و فرهنگ‌مان بازی می‌کند. حتی اگر مصرف‌کننده ایرانی ریالی بابت اجناس قاچاق پرداخت نکند باز هم ۱۰۰ درصد خارجی‌ها سود کرده‌اند چرا که لباس‌های غیرمتعارف و خارج از عرف جامعه ایرانی را به تن خریدار ایرانی کرده‌اند!

عتیق‌زاده مدعی است، ما معتقدیم هر آنچه در داخل ایران نیست باید وارد شود از مواد اولیه بگیرید تا پارچه! مثلا وقتی نخ مورد نیاز تولید چادر مشکی که بسیار نازک است در داخل تولید نمی‌شود، تکنولوژی بافت پارچه مشکلی که نیاز به ماشین خاصی دارد در کشور وجود ندارد باید وارد شود. در راستای حمایت از تولید داخل باید مواد اولیه و خام وارد و تولید نهایی و به اصطلاح پخته از کشور خارج شود اما الان برعکس شده است!

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی خانی