پایگاه خبری صدای زنجان- کارشناس مسئول دفتر آسیب دیدگان بهزیستی استان زنجان می‌گوید: هدف ما این نیست که کودکان کار را از سطح خیابان و محیط کاری که احیانا در آن کار می‌کنند، جمع کنیم چرا که در وهله اول این کودکان از طریق کار، درآمدی را به دست می‌آورند که بهزیستی نمی‌تواند آن را تامین کند چرا که وسع بهزیستی به قدری نیست که بتواند مانع از کارکردن کودکان کار شود اما تمام تلاش بهزیستی بر این است که این کودکان از آسیب اجتماعی دور باشند و نسبت به مظاهر آسیب‌های اجتماعی آگاه باشند و از موقعیت‌ها و افراد آسیب زننده دوری کنند. ضمن اینکه آموزش‌هایی نیز در این زمینه به خانواده‌ها داده می‌شود تا با این مسائل آشنایی داشته باشند.

هفته کودک بهانه‌ای است که به برخی از مشکلات و معضلات پیش روی کودکان پرداخته شود. این میان کودکانی هستند که در دوران کودکی بزرگ می‌شوند و مجبور به بر دوش کشیدن بار مشکلات خانوادگی خود هستند. کودکانی هستند که به دلیل وجود شرایط و اوضاع و احوال خانوادگی، اجتماعی، مشکلات عدیده‌ اقتصادی، ساعاتی از عمر خود را در شبانه‌روز به کارکردن در کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، ساختمان‌ها، خیابان‌ها و منازل مردم جهت کارگری می‌گذرانند که بسیاری از آنها کمک خرج خانواده و برخی دیگر خود به تنهایی عهده‌دار مخارج خانواده هستند.

آنها کودکانی هستند که بخش زیادی از ساعات روزانه خود را به جای گذراندن در مدرسه، خانواده، بازی با همسالان خود و تفریح به کارکردن در موقعیت‌ها و مکان‌هایی که مناسب سن و روحیه‌ آنها نبوده سپری می‌کنند. آمار نشان می‌دهد بیشتر این کودکان پسرانی هستند که از سنین ۵ سال تا ۱۸ سال مشغول به کارهای گوناگون‌اند و اکثرشان دارای خانواده‌های پرجمعیت هستند. برخی از آنها بعد از کارکردن به نزد خانواده باز می‌گردند اما برخی ارتباط‌شان با خانواده به کل قطع شده و برخی دیگر کم و بیش ارتباط دارند.

نکته‌ای که در خصوص کودکان کار وجود دارد این است که در اکثر موارد افراد در تعریف کودکان کار، تنها مصداق بارز آن یعنی کودکان خیابانی را در تعریف کودک کار در نظر می‌آورند، در حالیکه رابطه‌ این دو می‌تواند عموم و خصوص من وجه باشد. با این توضیح که هر کودک کاری در خیابان مشغول به کار نیست و هر کودکی که در خیابان است لزوما مشغول به کار نیست.

آمار در خصوص کودکان کار چه می‌گوید؟

کارشناسان معتقدند که  در خصوص تعداد کودکان کار در ایران و میزان پراکندگی آنها در شهرهای مختلف و ایرانی یا اتباع بودن آنها آمار دقیقی در دسترس نیست. اما یافته‌های تحقیقات و مطالعات مختلف نشان می‌دهد همواره شهرها بخصوص کلان شهرها بیشتر مخاطب کودکان کار است.

در سال ۱۳۹۶ گزارش جامعی توسط «مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی» درباره کار کودک انجام شده است که در بخشی از این گزارش بررسی وضع فعالیت کودکان ۱۷ - ۱۰ ساله کشور در سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد که از حدود ۹ میلیون کودک حدود ۴۹۹ هزار کودک فعال شاغل و در جست‌وجوی کار هستند که نسبت به سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ با افزایش ۹۶ درصدی و ۶۰۰ درصدی روبرو بوده‌اند.

 از میان این کودکان حدود ۴۱۰ هزار کودک شاغل و ۸۹ هزار کودک در جست‌وجوی کار بوده‌اند که نسبت به سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ کودکان شاغل به ترتیب ۱۰.۲ و ۱۱.۵ درصد افزایش و کودکان در جست‌وجوی کار در سال ۱۳۹۴ با افزایش ۷ درصدی و در سال ۱۳۹۵ با کاهش ۱۳.۵ درصد روبرو بوده است.یافته‌های این پژوهش طی سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ درباره وضع فعالیت کودکان بیانگر این است که بیشتر این کودکان را پسران تشکیل می‌دهند. فزونی تعداد پسران نسبت به دختران می‌تواند قابل توجه باشد. یکی از عللی که معمولا در مورد کمتر بودن تعداد دختران ذکر می‌شود این است که وجود دختران در منزل ضروری‌تر است و کمتر خیابانی می‌شوند و فرهنگ و سنت خانواده‌ها مانع حضور کودکان دختر در مکان‌های عمومی می‌شود، در نتیجه پسران به گونه‌ای جامعه پذیرتر می‌شوند که خانه را زودتر از زمانی ترک کنند که مناسب به نظر می‌رسد.

مطابق برآورد سال ۱۳۹۶، از تعداد ۳۷۸ هزار و ۱۱۹ شاغل ۱۰ تا ۱۷ ساله کشور ۸۲.۳ درصد پسر و ۱۷.۷ درصد دختر هستند که سهم کودکان فوق در گروه‌های عمده فعالیت اقتصادی «کشاورزی، جنگل‌داری و ماهیگیری» (۲۹.۳ درصد)، «استخراج معدن» (۰.۳ درصد)، «تولید صنعتی (ساخت) » (۱۹.۵ درصد)، «تامین برق، گاز بخار و تهویه هوا» (۰.۸ درصد)، «آبرسانی، مدیریت پسماند فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه» (۰.۵ درصد)، «ساختمان» (۱۲..۷درصد)، و «سایر و اظهارنشده» (۳۷.۸ درصد) است.

همچنین طبق اعلام مجلس شورای اسلامی در سال  ۱۳۹۷ نیز بین ۳ تا ۷ میلیون کودک کار در ایران مشغول به کار هستند که به دلایل مشکلات اقتصادی، بیماری والدین(اعتیاد)، آسیب پذیر بودن خانواده، عدم وجود منبع فرهنگی و ... برای تامین امورات زندگی خود و خانواده مجبور به کار کردن در اماکن مختلف مانند مراکز زباله سوزی، کارگاه‌های تولیدی، جمع‌آوری ضایعات آهن و پلاستیک و ... مشغول به کار هستند.

تاکنون ۲۲۹ کودک کار که دارای خانواده هستند، در استان شناسایی شده‌اند

اگر چه به نظر می‌رسد آمار دقیقی نیز به در مورد کودکان کار در زنجان وجود نداشته باشد اما محمد محمدی قیداری 28 خرداد 1399در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها با اشاره به اینکه همراه بهزیستی 11 ارگان دیگر نیز در حمایت از کودکان کار مسئولیت دارند، اظهار کرده بود تاکنون ۲۲۹ کودک کار که دارای خانواده هستند، در استان شناسایی شده‌اند که برای ساماندهی بهتر این افراد با یکی از مراکز غیردولتی قراردادی منعقد شده است تا علاوه بر شناسایی گروه‌های هدف، خدماتی را در سطح مطلوب به آنان ارائه دهد و از همه مهم‌تر نسبت به توانمندسازی کودکان و خانواده‌های آنان اقدام کند.

مدیرکل بهزیستی استان زنجان با بیان اینکه اغلب کودکان کار زنجان آب فروش هستند، می‌افزاید: امیدواریم اتفاقات خوبی در این حوزه رخ دهد و با همکاری خیرین هیچ کودکی به خاطر فقر اقتصادی مجبور به کار در خیابان نباشد. ضمن اینکه ما در استان کودک کاری نداریم که فاقد خانواده باشد و در خیابان بماند.

کودکان کار در استان زنجان شرایط به مراتب بهتری نسبت به کلان شهرها دارند!

در این زمینه حمیدرضا کاظم‌لو، کارشناس مسئول دفتر آسیب دیدگان بهزیستی استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به اینکه در این‌زمینه نمی‌توان آمار را رسانه‌ای کرد، اظهار می‌کند: کودکان کار (آنهایی که توسط بهزیستی شناسایی شده‌اند) در استان نسبت به سایر استان‌ها و کلانشهرها شرایط بهتری دارند! بسیاری از این کودکان خانواده دارند و در حال تحصیل هستند و احیانا اگر مواردی هست که ترک تحصیل کرده‌اند سعی کرده‌ایم اگر به خاطر مسائل مالی بوده است آنها را به تحصیل بازگردانیم و از طریق خدماتی که کودکان از طریق مرکز خدمات کودک و خانواده است دریافت می‌کنند مانع از این کار شویم به غیر مواردی که واقعا کودکان نمی‌خواهند ادامه تحصیل بدهند.

وی ادامه می‌دهد: این مرکز خدمات متفاوتی را از جمله خدمات مددکاری و روانشناختی و بهداشتی و پزشکی، توانمند‌سازی و آموزش را به کودکان کار ارائه می‌دهد به طوری که سرمایه ورود به کار برای این کودکان در نظر گرفته می‌شود و حتی مقدمات آموزش حرفه‌ای آنها طبق تفاهم‌نامه‌ای که با فنی و حرفه‌ای داریم فراهم می‌شود.

وسع بهزیستی به قدری نیست که بتواند مانع از کار کردن کودکان کار شود

به گفته این کارشناس هدف ما این نیست که ما کودکان را از سطح خیابان و محیط کاری که احیانا در آن کار می‌کنند، جمع کنیم چرا که در وهله اول این کودکان از طریق کار درآمدی را به دست می‌آورند که بهزیستی نمی‌تواند آن را تامین کند چرا که وسع بهزیستی به قدری نیست که بتواند مانع از کارکردن کودکان کار شود اما تمام تلاش بهزیستی بر این است که این کودکان از آسیب اجتماعی دور باشند و نسبت به مظاهر آسیب‌های اجتماعی آگاه باشند و از موقعیت‌ها و افراد آسیب زننده دوری کنند. ضمن اینکه آموزش‌هایی نیز در این زمینه به خانواده‌ها داده می‌شود تا با این مسائل آشنایی داشته باشند.

تلاش بهزیستی در جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی کودکان کار است

کاظم‌لو مدعی است که الویت ما این است که تا جای ممکن این کودکان در خیابان حضور نداشته باشند و کار نکنند مواردی که هست را سعی کرده‌ایم در قالب توانمندسازی آموزش ببینند و یا حداقل سرپرست خانوار بتواند کاری پیدا کند که نیازی نباشد کودک خود را برای کار به جایی بفرستد اما باید توجه داشت که اکثر والدین این فرزندان دچار اعتیاد هستند و یا بیماری دارند و کودک ناگزیر است که کار کند. تلاش ما نیز در جهتی است که این کودکان حداقل آسیب نبییند و حداقل دنیای کودکانه/شان که یا دنیای بزرگسالان آمیخته شده است رنگ و بوی بزرگسالی نگیرد و سعی می‌کنیم.

کودکان کاری در استان نداریم که مورد سوءاستفاده باند و گروهی باشند 

این کارشناس با بیان اینکه مرکز حمایتی کودک و خانواده که در رابطه با کودکان کار و خیایانی فعالیت دارد عموما طبق دستور‌العمل وزارت کار در شهرهای بالای 200 نفر است و در استان زنجان تنها در شهر زنجان و حومه این مرکز قرار دارد و در شهرستان‌های دیگر اصلا این مرکز افتتاح نشده است منتهی شرایط استان زنجان نسبت به استان‌های بزرگتر بسیار متفاوت است و در استان‌های کلان شاید کودکانی وجود داشته باشند که گروه‌ها یا باندهایی از این کودکان سواستفاده کنند منتهی در زنجان همچین از سال 94 که همچین مرکزی افتتاح شد به این گونه مواردی برنخورده‌ایم.

وی به برخی از موارد توانمندسازی کودکان اشاره و اظهار می‌کند که مواردی از این کودکان کار در استان حضور دارند که با کمک بهزیستی توانمندسازی شده‌اند و توانسته‌اند برای خود فروشگاهی را ایجاد کنند و یا دو سه نفر از این بچه‌ها جمع شده‌اند و در زمینه پرورش دام فعالیت می‌کنند. همچنین یا کودک موفقی در بهزیستی داریم که رتبه دوم را در کشوری را در زمینه قلمزنی بر روی مس دارد و حمایت‌های مرکز بهزیستی  از این کودکان باعث شد که بتوانند برای خود اشتغال‌آفرینی کنند.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی خانی