پایگاه خبری صدای زنجان- طرح کارخانه تولید کنسانتره مس کاتدی و سد باطله زنجان واقع در محور زنجان–تبریز که حاشیه‌های زیست‌محیطی دارد در حالی به پیشرفت فیزیکی 90 درصدی رسیده که ادعاها بابت نبود تائیدیه ارزیابی زیست‌محیطی و فشارها برای صدور مجوز، از سوی فعالان محیط زیستی و برخی منابع دولتی قوت گرفته است!

اخیرا حمید جلالوندی، مدیرکل دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست با ارسال نامه‌ای (که در اختیار صدای زنجان قرار گرفته است)، خطاب به حسین آبسالان مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان با اشاره به نامه ارسالی 20 اسفندماه 99 در خصوص طرح‌های کارخانه تولید کنستانتره مس کاتدی و سد باطله آن واقع در محور زنجان–تبریز صراحتا اعلام کرده که «با توجه به پیشرفت فیزیکی قابل ملاحظه طرح، امکان صدور مجوز ارزیابی برای طرح مذکور وجود نداشته و همان گونه که در نامه پیوستی تاکید شده در این سطح بررسی صرفا مباحث نظارت و پایش پروژه قابل امکان است».

معنای دیگر این نامه این است که ظاهرا محیط‌زیست استان زنجان موضوع ارزیابی را تا جایی نادیده گرفته دیگر امکان آن وجود ندارد و از این بعد تنها باید به فکر نظارت بر عملکرد این واحد بود تا یک سرب و روی یا راشاکاسپین دیگر این بار در محور زنجان به تبریز ایجاد نشود! که البته محیط زیست زنجان آن را رد می‌کند.

تائیدیه ارزیابی‌ زیست محیطی کجاست؟

در نامه ارسالی دیگر سازمان حفاظت محیط زیست در اسفندماه سال 99 با امضای مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با موضوع «صورتجلسه طرح کارخانه تولید کنستانتره مس کاتدی زنجان و سد باطله آن» اشاره شده که پیرو جلسه 9 اسفندماه سال 99 کمیته ارزیابی به استناد بند «غ» ماده 38  قانون برنامه ششم مربوط به طرح‌های عمرانی دولتی و طرح‌های اقتصادی سرمایه‌گذاران، گزارش ارزیابی زیست محیطی طرح کارخانه مذکور در کمیته جهت ابلاغ به مجری به شرح زیر اعلام می‌شود؛

«با توجه به سوابق شکل‌گیری احداث کارخانه در چارچوب اقدامات مسئولان ارشد استانی و با رویکرد جذب سرمایه‌گذاران خارجی در محل فعلی ایجاد شده و در حال حاضر دارای پیشرفت فیزیکی حدود 90 درصد و در مرحله راه‌اندازی است و ضمنا محل پسماند با سد باطله واحد نیز در کارگروه پسماند استان انتخاب و جانمایی شده است.

گفتنی است سازمان محیط زیست در نامه‌ای مکتوب به اداره کل حفاظت محیط زیست استان تاکید کرده که در این سطح بررسی صرفا مباحث نظارت و پایش پروژه قابل امکان بوده در نتیجه با رویکرد کمیته ارزیابی جهت پایش و نظارت اداره کل به شرح ذیل اعلام و مورد تاکید است؛

1- استفاده از تکنولوژی تانک لیچ به جای هیپ لیچ

2- خنثی‌سازی پسماند اسیدی حاصل از عملیات بعد از تیکنر در کارخانه فرآوری

3- طراحی مهندسی محل دفن (اندفیل) متناسب با نیاز حداقل 10 سال فعالیت واحد

4- تا قبل از طراحی مناسب و آماده‌سازی محل لندفیل و جاده‌های دسترسی از صدور مجوز توسط اداره کل جهت فعالیت واحد اجتناب شود.

5- اخذ نظر دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو در خصوص اعلام ضوابط و الزامات اجرایی

6- با توجه به اظهارات نمایندگان سازمان انرژی اتمی مبنی بر امکان وجود اورانیوم در کانسار زوم طارم و همچنین انتقال و استفاده از کانی‌های معادن همجوار منطقه و با توجه به تولیت این سازمان (ماده 8 قانون حفاظت در برابر اشعه) مراتب به واحد نظارت پرتویی سازمان انرژی اتمی منعکس می‌شود.»

در نامه سازمان حفاظت محیط زیست خطاب به مدیرکل محیط زیست استان زنجان صراحتا اعلام شده که «صورتجلسه طرح کارخانه تولید کنسانتره مس کاتدی زنجان و سد باطله آن به عنوان مجوز زیست محیطی فاقد اعتبار بوده و مجوز نهایی پس از اخذ تعهدات لازم از مجری جهت رعایت 6 شرط اعلامی صادر می‌شود.»

صمت، بدون مجوز محیط زیست خودسرانه کاری نمی‌کند!

در شرایطی که بر اساس نامه محیط زیست کشور ابهامات نبود تائیدیه ارزیابی زیست محیطی طرح کارخانه مذکور و احتمال فشارهای برخی از مقامات به مدیران ارگان‌ها شدت گرفته است، علی کلانتری، معاون امور صنایع رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان ضمن تشریح مراحل صدور مجوز تاسیس و استقرار صنایع می‌گوید: هر جواز تاسیس که صادر می‌شود صرفا یک جواز است و جوازی که دارای طرح است باید برای استعلام به محیط زیست و هر ارگان متولی ارائه شود، پس از مجوز و تائید ارگان مربوطه مجوز استقرار صادر می‌شود. تاکید می‌کنیم تا وقتی که این مراحل انجام نشود به هیچ عنوان نمی‌توان اقدامی برای شروع کار و استقرار کرد!

کلانتری در پاسخ به این سؤال که پس پیشرفت فیزیکی قابل توجه کارخانه تولید کنسانتره مس کاتدی زنجان با مجوز محیط زیست بوده است، می‌گوید: «حدود 5 سالی است که مباحث مربوط به صنایع معدنی به معاونت معدنی سازمان صمت واگذار شده است و بهتر است در این رابطه مسئولان مربوطه اظهارنظر کنند اما تاکید می‌کنم که در مراحل استقرار واحدها و صنایع به هیچ عنوان کار خودسرانه انجام نمی‌شود و قطعا با استعلام و مجوز ارگان مربوطه این فرآیند طی می‌شود!»

رضا درگاهی، رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز با بیان اینکه ما متولی صنعت هستیم و اگر مشکلی در رابطه با محیط زیست وجود دارد باید مسئولان مربوطه پاسخگو باشند نه ما، در رابطه با مجوزهای صادره از جمله مجوز استقرار که پس از ارزیابی‌های زیست محیطی باید صادر شود تنها به این جمله اکتفا می‌کند که «به واحد مذکور فعلا پروانه بهره‌برداری داده نشده است و اگر هم مراحل ساخت در پیشرفت فیزیکی بالایی قرار دارد با اطلاع و مجوز اولیه محیط زیست بوده است.»

اما یک منبع آگاه در واکنش به این اظهارات با تاکید بر اینکه برای استقرار طرح‌های مشمول ارزیابی چیزی به اسم مجوز اولیه و ثانویه و نهایی وجود ندارد، عنوان می‌کند: قبل از صدور مجوز استقرار، مطالعات ارزیابی‌های زیست محیطی انجام می‌شود! تائیدیه ارزیابی محیط زیست کجاست؟ مگر می‌شود بدون این تائیدیه، مجوز استقرار داد؟

خوابِ خرگوشی محیط زیست استان زنجان؟

پیگیری‌های صدای زنجان برای دریافت پاسخ شفاف مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان بی‌نتیجه بود و حسین آبسالان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان با وجود دعوت از خبرنگار صدای زنجان جهت ارائه توضیحات در رابطه با علت تعلل این ارگان در قبال طرح کارخانه تولید کنسانتره مس کاتدی زنجان و سد باطله آن که در حال حاضر دارای پیشرفت فیزیکی 90 درصدی است و بنا به اظهارات مسئولان سازمان محیط زیست نکات زیست‌محیطی در این طرح اصلا رعایت نشده است و از سویی گفته می‌شود این طرح دارای تائیدیه محیط زیست هم نیست، ترجیح داد از اقدامات حدود 4 ساله خود در حوزه پایش واحدهای صنعتی و دادگاهی کردن برخی از این کارخانه‌ها به علت عدم رعایت اصول و نکات زیست محیطی گفته و از ارائه پاسخ طفره برود!

البته او گفت که به شرط حضور مدیرمسئول روزنامه صدای زنجان، حاضر است به همراه 10 نفر از مدیران و مسئولان اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان در دفتر رسانه حاضر شده و به تمامی ابهامات پاسخ دهد که تا زمان انتشار این گزارش خبری از وعده وی نشد.

کار از کار گذشته، تائیدیه ارزیابی زیست محیطی دیگر به درد نمی‌خورد!

مهدی حیدری، فعال محیط زیست در واکنش به بی‌توجهی مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان نسبت به مسائل زیست محیطی به صدای زنجان می‌گوید: الان دیگر کار از کار گذشته است و طرح کارخانه در مرحله ارزیابی هم نیست تا اظهارنظر کنم! شرکت‌های معدنی دوست دارند با هزینه کمتری، تولید داشته باشند، این محیط زیست است که باید در بررسی طرح توجیهی ارائه شده، نهایت دقت و حساسیت را به خرج دهد اما در رابطه با کارخانه مس کاتدی زنجان می‌بینیم که طرح 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و آقایان تازه به دنبال ارزیابی زیست محیطی هستند!

متاسفانه در استان تمامی مشکلات زیست محیطی از این جنس هستند! یکبار در مورد سد مراش و شهرک سرب و روی سؤالی از مدیرکل فعلی محیط زیست استان داشتم ایشان گفتند این موارد در زمان مدیریتش در استان رخ نداده! خب آقای مدیرکل کارخانه تولید کنسانتره مس کاتدی و سد باطله آن در زمان مدیریت شما تا پیشرفت فیزیکی 90 درصدی رسیده است آیا پاسخی ندارید؟ شنیده‌ایم قرار بوده این کارخانه کنسانتره مس تولید کند، بعدا مسئولان مربوطه تصمیم گرفته‌اند مس کاتدی تولید کنند! الان هم که قرار است پسماند را به آجر تبدیل کنند! چرا موارد را تشریح نمی‌کنید؟ چرا ابهامات زیست محیطی را با پاسخ شفاف رفع نمی‌کنید؟

چرا سکوت؟

تعداد فعالان و شاغلان معدنی هر چقدر که باشد آیا به اندازه کل مردم استان می‌شوند؟ آیا این رواست که به خاطر عده‌ای معدود، مسئله سلامت مردم از سوی ارگان‌های ذیربط به ویژه محیط زیست جدی گرفته نشود؟ قرار هست از خاک و سنگ استان زنجان استحصال و آن را تبدیل به ثروت کنند اما از سوی دیگر سلامت مردم در خطر باشد. چرا سازمان محیط زیست کشور و اداره کل محیط زیست استان زنجان در قبال بهره‌برداری اصولی از معادن در راستای حفظ سلامتی انسان و طبیعت برنامه ندارند؟

حیدری با اشاره به ظرفیت‌های معدنی استان زنجان عنوان می‌کند: فعالان محیط زیست به هیچ عنوان با استخراج و بهره‌برداری از معادن مخالف نیستند اما ضروری است تا تمامی اصول فنی و مهندسی با رویکرد محافظت از سلامتی انسان و طبیعت باشد.

متاسفانه آنگونه که مشاهده می‌کنیم اداره کل حفاظت محیط زیست استان برنامه‌ای برای حفاظت زنجانی‌ها و طبیعت استان در قبال طرح‌های مربوط به منابع زیرزمینی ندارد!

این فعال محیط زیست با استناد به گفته‌های مسئولان سازمان محیط زیست و پیشرفت فیزیکی 90 درصدی طرح می‌گوید: این مهم ناشی از کوتاهی محیط زیست استان است! به نظر می‌رسد این فرآیند یا در سکوت اجرایی شده یا محیط زیست استان کوتاهی کرده است! این پروژه نمونه‌ای از خروارها پروژه‌ای است که در رابطه با ابهامات آن حرف‌های زیادی داریم! درست است که هیچ مدیر و مسئولی به علت کوتاهی و عدم فعل مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد اما به نظرم حداقل باید در قبال وجدان‌ها و افکار عمومی پاسخگو باشند!

زنجان با بحران آبی مواجه است، آب مصرفی کارخانه از کجا تامین می‌شود؟

حیدری در بخش دیگری از اظهارات خود به چالش آب در استان زنجان اشاره کرده و می‌گوید: استان در حوزه آب‌های سطحی و زیرزمینی وضعیت مطلوبی ندارد، جدای از آن آلودگی، مشکلات زیست محیطی و نحوه مدیریت پسماند که استان از آن تجربه تلخی دارد، واقعا آب مورد نیاز این کارخانه از کجا تامین می‌شود؟ میزان مصرف سالانه آن چقدر است؟

برخی از مسئولان با اشاره به سهم حدود 90 درصدی بخش کشاورزی در استفاده از آب معتقدند: هجمه سنگین نسبت به آب مصرفی در بخش صنعت از جمله کارخانه مذکور که هنوز راه‌اندازی نشده درست نیست.

آن‌ها با اشاره به اشتغالزایی بالا در بخش صنعت نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی به ویژه کشاورزی می‌گویند: هر فعالیت صنعتی یا معدنی بی‌نقص نیست اما باید بپذیریم که مزایای این بخش بیشتر از معایب آن است!

اما مهدی حیدری، فعال محیط زیست که با این دیدگاه چندان موافق نیست به صدای زنجان می‌گوید: ما هم موافقیم که هر طرحی 100 درصدی اشتغالزاست اما در ارزیابی مشخص می‌شود که طرح مدنظر چقدر اشتغال را از بین می‌برد و چقدر اشتغال ایجاد می‌کند!

ما این استدلال را در رابطه با سدها هم از برخی از مسئولان شنیدیم اما احداث این سدها منجر به از بین رفتن منابع آبی و در نهایت نابودی کشاورزی و چراگاه‌ها و دام‌های بومیان مناطق شد! فولاد مبارکه اصفهان را هم می‌گفتند اشتغالزا است اما دیدیم که بیکاران در زاینده‌رود نسبت به از بین رفتن شغل‌شان ابراز نارضایتی کردند، واقعا نمی‌دانم چه زمانی دست از این شعارها برمی‌داریم!

سلامت مردم یا اشتغال؟

گفته می‌شود صدور مجوز راه‌اندازی این کارخانه به حدود 7 سال پیش برمی‌گردد! یکی از کارشناسان سازمان صمت استان زنجان که نام او نزد صدای زنجان محفوظ است در این رابطه به صدای زنجان می‌گوید: گاهی اوقات مسئولان سازمان صمت نیز در صدور مجوزها از سوی برخی ارگان‌ها تحت فشارند! و به عنوان کسی که سال‌ها در سازمان صمت در سمت کارشناسی فعالیت می‌کنم با چشم دیده‌ام که ریاست سازمان در صدور یا عدم صدور مجوز در بین دوراهی مانده است! 

یک منبع آگاه در حوزه محیط زیست نیز با تائید این اظهارات می‌گوید: ماهیت این شرکت چینی بوده و در صورتجلسه ابلاغی علنا گفته شده با تصمیم مسئولان ارشد استانی و لزوم جذب سرمایه‌گذار خارجی این مهم در دستور کار قرار گرفته است!

مهدی حیدری، فعال محیط زیست نیز در واکنش به این اظهارات می‌گوید: متاسفانه در طرح‌ها و پروژه‌های تولیدی و صنعتی موضوع بررسی «سلامت» اصلا جایی ندارد! من به شما قول می‌دهم همین حالا بررسی دقیق انجام شود می‌بینیم کارخانه‌های دارای ارزش افزوده بالا که در استان و شهر زنجان مستقر هستند بیشترین صدمه را به سلامت زنجانی‌ها و به تبع آن برای خانوارها و دولت هزینه‌تراشی کرده‌اند! اما مسئولان هرگز وارد این محاسبات نشده‌اند!

انتهای پیام/

خبرنگار: لیلا محمدی