پایگاه خبری صدای زنجان- یک جامعه‌شناس بابیان اینکه مقابله با تکدی‌گری بایستی از طریق سیستمی صورت بگیرد، می‌گوید: وجود یک مدیریت حاکم در درون جامعه موجب می‌شود که نظارت بیشتری نسبت به متکدیان در سطح شهر وجود داشته باشد، این نیازمند یک بسته مدیریتی است که نیروی انتظامی، بهزیستی، کمیته امداد و خصوصاً شهرداری‌ها باید در این زمینه ورود داشته باشند.

میان اخبار و حوادث که بگردید، ماجراهای عجیب‌وغریبی از گدایان شهری پیدا می‌کنید. ماجرای گدایانی که اگرچه در حساب بانکی خود میلیاردها تومان پول داشتند؛ اما ولع پول بیشتر و عزت‌نفسی که ازمیان‌رفته است، موجب شده است که او همچنان ژنده و ژولیده در گوشه خیابان بایستد و دست خود را به‌سوی عواطف مردم دراز کند تا رهگذری دست در جیب خود فروکند و جرعه‌ای از احساساتی که می‌بایست در مسیر درست خود صرف می‌شد را خرج او کند.

این روزها در سطح شهر که بگردید، هستند گدایانی که در شکل و قامت‌های متفاوت شمارا فریب داده و احساسات شمارا به بازی می‌گیرند تا خود به نان و نوایی برسند. یکی در قامت مرد معلولی ظاهر می‌شود که سرپرست خانواده است و چند روزی است که برای خانواده خود گوشت و مرغ نخریده است. دیگری در قامت فردی درراه مانده. سر چهارراه مردی نوزاد به دست! مادری که توانایی خرید نسخه پسرش را ندارد. زنی است که چادر به روی سر انداخته و به گوشه‌ای خزیده است و همان‌طور سنتی و قدیمی کاسه مسی‌رنگ و رو رفته گدایی خود را جلوی پای خود گذاشته است. همه و همه‌کسانی هستند که شاید تنها به‌واسطه فریب شما، خرج خود را درمی‌آورند.

هر یک از این‌ افراد را بارها در نقطه‌ای از شهر دیده‌اید و گاهی در اولین مواجهه نیز به خود گفته‌اید که من باخدا معامله می‌کنم و صدقه می‌دهم و نمی‌توانم چشم بر سیاهی این صحنه‌ها ببندم. کار اما از جایی بغرنج می‌شود که همان مرد معلول سرپرست خانوار، همان گدای سر چهارراه و همان زن نسخه به دست، بار دیگر به‌سوی شما بیاید و دوباره دست خود را به‌سوی شما دراز کنند. اینجاست که حس فریب خوردن به سراغ شما می‌آید و نسبت به همه بی‌اعتماد می‌شوید.

برخی از این گدایان حتی از جاهای دیگری به زنجان آمده‌اند و هرکدام با لهجه و زبان خاص خود برای شما طعمه می‌گذارند. به‌طوری‌که مهربانی زنجانی‌ها در پذیرش و کمک کردن به متکدیان به حدی رسید که در ۵ مردادماه سال ۹۵، جمشید انصاری استاندار وقت زنجان، در چهارمین جلسه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان زنجان، این شهر را بهشت گدایان عنوان کرده و از شهروندان درخواست می‌کند که در پاک‌سازی چهره شهر از این افراد، همکاری کنند. مثالی که نشان از وضعیت اسفبار زنجان درزمینهٔ پذیرش گدایان غیربومی دارد.

تکدی‌گری به‌عنوان یک جرم

بر اساس تحقیقات و نظر کارشناسان، عواملی همچون بیکاری، اعتیاد، بزهکاری مفرط، فقر اقتصادی، مهاجرت، ضعف ارزش‌های دینی و فرهنگی، خانواده نابسامان، معلولیت جسمانی، تحصیلات اندک، ضعف قوانین، تورم و تشدید شکاف طبقاتی، تنبلی و فقدان نگرش منفی به تکدی‌گری در جامعه به‌منزله علل دخیل در بروز پدیده تکدی گری هستند که یا اقداماتی برای از بین بردن آن صورت نگرفته یا اگر هم صورت گرفته، چندان موفقیت‌آمیز نبوده است. تکدی‌گری به‌عنوان آسیب اجتماعی در برخی از موارد، خود زمینه ارتکاب جرائم دیگر را فراهم می‌آورد. حال این سؤال مطرح است که با توجه به مشکلات و تبعات تکدی‌گری در جامعه، قوانین در این زمینه چگونه است؟ در این راستا باید گفت مواد 712 و 713 قانون مجازات اسلامی موضوع تکدی‌گری را جرم شمرده و مجازاتی را برای افرادی که به آن اقدام می‌کنند، پیش‌بینی کرده است.

قانون‌گذار در ماده 712 قانون مجازات اسلامى درباره تکدی‌گری به‌وضوح اعلام می‌کند: « هر شخصى که تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرارمعاش کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه باوجود توان مالى مرتکب عمل فوق شود، علاوه بر مجازات مذکور همه اموالى که از طریق تکدی‌گری به دست آورده است، مصادره خواهد شد». هرچند که به نظر می‌رسد باوجود در نظر گرفتن مجازات برای جرم تکدی‌گری، این مجازات بازدارندگی لازم را ندارند و کاهش این جرم را به دنبال نداشته‌اند.اما این سؤال مطرح است که برای کاهش این معضل اجتماعی، چه اقداماتی باید انجام شود؟

گدایان غیربومی به شکل سازمان‌یافته شهر را در اختیار می‌گیرند

پاسخ کریم رفاهی، جامعه‌شناس در این زمینه شنیدنی است. او در این زمینه با اشاره به اینکه یکی از آسیب‌های اجتماعی که در سطح همه جوامع وجود دارد؛ تکدی‌گری است، اظهار می‌کند: تکدی‌گری به دو نوع «آشکار» و «پنهان» تقسیم می‌شود. نوع آشکار آن‌که بر همه عیان است. فردی است که کاسه گدایی به دست گرفته و از شما به هر نحو کمک می‌خواهد. اما نوع دوم آن‌که پنهان است از منظر جامعه‌شناسی به‌گونه‌ای است که حتی دعانویسی و کولیگری را در خود جای می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: در جوامع سنتی به دلیل اینکه تکدی‌گری به‌صورت چهره به چهره صورت می‌گیرد، به همین جهت غالباً متکدیان غیربومی بیشتر از متکدیان بومی است. ضمن اینکه غالباً متکدیان غیربومی به‌صورت سازمان‌یافته‌تری اقدام به گدایی می‌کنند. آن‌ها به‌صورت گروهی و در قالب تقسیم‌بندی شهر بین اعضای تیم خود اقدام به گدایی می‌کنند و شهر را به زیر نفوذ خود درمی‌آورند. و این افراد معمولاً افراد غریبه‌ای در یک شهر هستند و افرادی هستند که کاملاً حرفه‌ای و سامان‌یافته در این زمینه فعالیت دارند.

این جامعه‌شناس بابیان اینکه نکته‌ای که در این زمینه حائز اهمیت است؛ اسکان شبانه‌روزی این افراد در شهر است، اذعان می‌کند: این افراد در مسافرخانه‌ها اسکان می‌یابند و یا گاهی به مدت چندین ماه در یک منطقه خانه‌ای را اجاره می‌کنند و به‌صورت جمعی در آن خانه سکنی می‌گزینند. ضمن اینکه این افراد در طول مدت اقامت خود در سطح شهر نیز مشکلات عدیده‌ای را به وجود می‌آورند. به‌طوری‌که شاهد درگیری و نزاع این افراد در محل و منطقه‌ای که سکنی می‌گزینند، هستیم.

به اعتقاد این جامعه‌شناس ازجمله کارهای نظارتی که برای کاهش تعداد متکدیان غیربومی در شهر می‌توان انجام داد، این است که به کمک نیروی انتظامی و یا از طریق اتاق اصناف و یا واحدهای امور صنفی به بنگاه‌داران و سایر افرادی که در اسکان این افراد نقشی دارند، اطلاع‌رسانی کنیم و نظارتی در بحث اجاره خانه به افراد غیربومی داشته باشیم، تا از مشکلات در این زمینه کاسته شود.

بالا بودن حجم کمک‌های مردمی در هر شهری، موجب افزایش حضور متکدیان در آن شهر می‌شود

به گفته این جامعه‌شناس، بدیهی است که بالا بودن حجم کمک‌های مردمی در هر شهری، موجب افزایش حضور متکدیان در آن شهر خواهد شد. خصوصاً در شهرهایی که متکدیان بتوانند با استفاده از جنبه‌های روان‌شناختی و از طریق عوام‌فریبی و تحت تأثیر قرار دادن مردم به‌راحتی سود بیشتر و درآمدهای خوبی را داشته باشند. از همین رو اعتقاد من بر این است که یک مجتمع اردوگاهی برای متکدیان در نظر گرفته شود و با توجه به اینکه در فصول گرم سال حضور متکدیان غیربومی در شهر زنجان بیشتر خواهد شد، در این زمینه نسبت به ساماندهی وضعیت متکدیان اقداماتی صورت گیرد.

وی بابیان اینکه باید در این زمینه نیز یک‌میزان فرهنگ‌سازی شود تا مردم به متکدیان کمک نکنند، می‌گوید: اگر قرار است مردم به افراد نیازمند کمک کنند، از طریق سازمان‌ها و یا سمن‌های شناخته‌شده اقدام کنند و از کمک به متکدیان بپرهیزند. ضمن اینکه با توجه به اینکه مردم زنجان مردم بخشنده و خیری هستند متکدیان غیربومی از این خصوصیت و پتانسیل مردمی سوءاستفاده می‌کنند.

مقابله با تکدی‌گری بایستی از طریق سیستمی صورت بگیرد

رفاهی بابیان اینکه مقابله با تکدی‌گری بایستی از طریق سیستمی صورت بگیرد، می‌گوید: وجود یک مدیریت حاکم در درون جامعه موجب می‌شود که نظارت بیشتری نسبت به متکدیان در سطح شهر وجود داشته باشد و این نیازمند یک بسته مدیریتی است که نیروی انتظامی، بهزیستی و کمیته امداد و خصوصاً شهرداری‌ها باید در این زمینه ورود داشته باشند.

وی بابیان اینکه یکی از مواردی که می‌تواند باعث کاهش تکدی‌گری در سطح استان و به‌طورکلی در جامعه شود، کمک به نیازمندان در فامیل و خانواده‌ها هست که این موضوع باید در خانواده‌ها نهادینه شود، می‌گوید: این امر می‌تواند از بروز بسیاری از آسیب‌ها در جامعه جلوگیری کند و از گرایش افراد فقیر به سمت تکدی‌گری جلوگیری کند. ضمن اینکه جالب است که بسیاری از متکدیان باوجوداینکه ازنظر شرایط جسمی و روحی به‌گونه‌ای هستند که توانمند هستند و می‌توانند کار کنند اما ترجیحشان بر این است که به گدایی بپردازند و با ترفندهای مختلف از احساسات پاک مردم و شهروندان استفاده کنند.

تکدی‌گری باعث افزایش سایر آسیب‌های اجتماعی می‌شود

این جامعه‌شناس در مورد عوارض تکدی‌گری در جامعه می‌افزاید: تکدی‌گری عوارض زیادی در جامعه دارد و بیشتر اوقات منجر به افزایش نابسامانی‌های اجتماعی می‌شود علی‌الخصوص اینکه به جهت اینکه افرادی که به سمت تکدی‌گری گرایش می‌یابند، سطح سواد پایینی دارند و از همین جهت گرایش به اعتیاد این افراد بیشتر می‌شود.

وی اظهار می‌کند: گاها شاهد هستیم که برخی از این متکدیان به نام یک خانواده دیگری بچه‌ای را از شیرخوارگاه‌ها می‌گیرند و بچه شیرخوارگاهی را برای سوءاستفاده احساسی از مردم به کار می‌گیرند و سپس او را به شهر دیگری منتقل می‌کنند و از او ابزاری برای ایجاد حس ترحم مردم می‌سازند و معمولاً به این کودکان مواد مخدر می‌دهند و آن‌ها را در کنار خیابان می‌خوابانند و از این طریق زمینه را برای سوءاستفاده از احساسات مردم فراهم می‌کنند. در چنین شرایطی نیروی انتظامی و بهزیستی بایستی ورود پیدا کنند و ببینند که این کودکان متعلق به این افراد هست یا خیر؟ معمولاً این بچه‌ها پس‌ازاینکه بزرگ شدند و به سن 7 تا 8 سالگی رسیدند به نحوی ازنظر جامعه‌شناسی به‌صورت سازمان‌یافته به گدایی و تکدی‌گری اقدام خواهند کرد.

وی خاطرنشان می‌کند: تکدی‌گری چهره‌ شهرها را خراب و احساسات و عواطف مردم را جریحه‌دار می‌کند و به‌نوعی حس بدبینی در جامعه تزریق می‌کند و متأسفانه فرهنگ تکدی‌گری را افزایش می‌دهند و از این طریق وقتی انسانی ببیند که فردی از طریق گدایی روزانه درآمدی بالاتر از او دارد و کسی  با او کاری ندارد، انگیزه خود را نسبت به کار کردن از دست می‌دهند. همچنین مدیریت شهری را دچار اختلال می‌کند و باعث بدبینی مردم نسبت به مدیریت شهری می‌شود و بسیاری از آسیب‌ها مثل نزاع و اعتیاد و دزدی را در سطح جامعه افزایش می‌دهد چراکه خیلی از این افراد به‌عنوان عاملان شناسایی موقعیت‌ها و مکان‌های مناسب دزدی و یا کاسبان فروش مواد مخدر هستند.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی