پایگاه خبری صدای زنجان-
بازار زنجان طولانیترین بازار سرپوشیده ایران است اما متاسفانه با ویژگیهای
منحصر به فردی که دارد مسئولین امر بهویژه میراث فرهنگی در این زمینه توجهات
چندانی نداشته و چندین سال است که باوجود ورود به پروژه کفسازی بازار، این امر به
دلیل کمبود اعتبار بهکندی پیش میرود. این بازار در مقایسه با بازار تهران و
اصفهان و کاشان و شیراز و تبریز مهجور باقیمانده است و متاسفانه چنانکه بایدوشاید
به آن توجه نشده است. کف سازی و مرمت برخی از این بازارها بهگونهای است که چشم
گردشگران را به خود جذب میکند و فضای مفرحی برای بازدید آنها میسازد.
تاریخچه این بازار به دوران
آقا محمدخان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و
مساجد و سراها و گرمابهها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافهشده است. در چند سال گذشته ثبت
جهانی بازار تاریخی زنجان به عنوان یکی از اولویتهای میراث فرهنگی قرارگرفته بود
و بنا بود در سال 2018 به عنوان میراث جهانی ثبت شود. اگرچه به گفته مدیرکل سابق میراث
فرهنگی زنجان بازار زنجان 50 درصد شرایط لازم را برای ثبت جهانیشدن داشت اما درنهایت
این موضوع محقق نشد و بازار تبریز در بین بازارهای ایران در فهرست سازمان یونسکو
قرار گرفت.
اگرچه برای جهانیشدن بازار
زنجان عملیات مرمت در راستهها و سراهای آن انجام شد و حتی کفپوش بازار هم عوض شد
اما این عملیات نیز نتوانست به ثبت جهانی بازار زنجان کمکی کند.
نبود کلینیک
بهداشتی، توقفگاهها و فضاهای سبز و خدمات شهری مثل گاز
در این زمینه فاطمه بیات،
کارشناس گردشگری با اشاره به تاریخچه بازار زنجان و ویژگیهای منحصربهفرد این
بازار با اشاره به اینکه بازار زنجان در زمان دوره قاجاریه و در زمان پادشاهی آقا
محمدخان قاجار و به دستور وی ساختهشده است، اظهار میکند: این بازار به شکل طولی
در جنوب محور شریانی امام خمینی در بافت قدیم شهر زنجان به شکل شرقی و غربی ساختهشده
که به نظر میرسد در مسیر همان جاده ابریشم در داخل شهر شکلگرفته است و بازار فرعی
قیصریه در امتداد عمود بر این بازار و به شکل شمالی و جنوبی کشیده شده است.
وی ادامه میدهد: بازار زنجان مشرفبه
دروازه قلتوق شهر که دروازه جنوبی شهر است، قرار دارد که درگذشته این بازار چندین
دروازه داشته که یکی دروازه تبریز در غرب و دروازه رشت در شمال و دروازه تهران در
شرق زنجان و دروازه ارک در شمال زنجان واقع بوده است که دروازه قلتوق که در جنوب
شهر زنجان قرار دارد زنجان را به کردستان متصل میکرده است که در حال حاضر در قسمت
جنوبی حسینیه اعظم و خیابان خیام فعلی منطبق است. این دروازه در راستای راههای
ورودی قرارگرفته است و از دو قسمت بازار بالا و پایین تشکیلشده است.
به گفته این کارشناس، بازار
زنجان با 56 ورودی درواقع وسیعترین شبکه ارتباطی را در سطح شهر دارد و با همین 56
ورودی با کل شهر زنجان در ارتباط است و درمجموع دارای 945 مغازه است و 51 نوع شغل
در این بازار وجود دارد. این منطقه بالغبر 1300 انشعاب برق و آب دارد و توسعه
روزافزون این منطقه باعث شده است که این منطقه به سمت تجاری کردن مناطق مسکونی خود
برود که این موضوع بایستی با برنامهریزی صورت بگیرد چراکه اگر بدون برنامهریزی
باشد، لطمات جبرانناپذیری به بازار وارد خواهد کرد.
وی بابیان اینکه از مشکلات این
بازار نداشتن کلینیک بهداشتی، توقفگاهها و فضاهای سبز و خدمات شهری مثل گاز است
که بازار زنجان در حال حاضر فاقد این موارد است، گفت: کمرنگ شدن بسیاری از عملکردهای
قدیمی بازار مثل عطاری و چاقوسازی و مسگری و ملیلهکاری و فرشفروشی و پالاندوزی
و زغال سازی و غیره باعث شده است که این شغلها در بازار کمرنگ شود درحالیکه این
شغلها از شغلهای اصیل و اصلی قدیم بودند و این موضوع باعث فرسودگی عملکردی بازار
زنجان خواهد شد.
این کارشناس گردشگری با اشاره
مرکزیت فضایی و کارکردهای چندگانه سیاسی و اقتصادی و مذهبی و فرهنگی و غیره از
اصول تعبیه بازار زنجان است، میافزاید: بازار زنجان دارای سراهای زیادی است که بیانگر
این است که در این دوره تجارت در این منطقه گسترش زیادی داشته است چراکه بهقولمعروف
گفته میشود که لازمه شناخت وضعیت اقتصادی یک شهر وجود کاروانسرا و سراهای موجود
در آن شهر است.
وی خاطرنشان میکند: ازنظر غنای
اقتصادی و فرهنگی و مذهبی بازار زنجان یکی از جالبترین بازارها در سطح کشور محسوب
میشود و این بازار با دو کیلومتر طول درواقع به عنوان بلندترین بازار کشور محسوب میشود
که همراه با بازار وکیل شیراز و اصفهان به
عنوان بازارهای شاخص کشور محسوب میشوند. بازار تبریز به عنوان بزرگترین بازار
کشور به لحاظ وسعت شناخته میشود و بازار زنجان به عنوان طولانیترین بازار کشور
شناخته میشود. همچنین یکی از ویژگیهای دیگر این بازار تخصص طلبی است که این تقسیمبندی
تخصصی باعث انسجام معقول و منطقی ازنظر حفظ حقوق و کنترل قیمت کالاهای عرضهشده مهم
بوده است و تفکر عمیق سازندگان این بازار را آشکار میکند.
انتظار داریم
اداره میراث فرهنگی استان در اجرای پروژهها در کنار شهرداری باشد
درحالیکه اکنون وظیفه کفسازی
بازار زنجان به عهده شهرداری زنجان است اما به نظر میرسد برای اتمام زودتر این
پروژه که بیش از چند سال است کش پیداکرده است، سایر ارگانها بهویژه میراث فرهنگی
و راه و شهرسازی باید ورود داشته باشند. موضوعی که منصور مرادلو، رئیس شورای شهر
زنجان بارها در جلسات متعدد شورای شهر به آن تکیه داشته است و ضمن انتقاد از عدم همکاری سازمان میراث فرهنگی اذعان میکند
که انتظار داریم اداره میراث فرهنگی استان در اجرای پروژهها در کنار شهرداری
باشد.
وی همچنین در آخرین جلسه شورای
شهر زنجان به آخرین وضعیت کفسازی بازار اشاره و میگوید: از اهتمامی که شهرداری درزمینهٔ
کفسازی بازار راسته مسگران داشتند، تشکر و قدردانی دارم. ضمن اینکه بایستی درزمینهٔ
روشنایی این منطقه و استقرار مخازن زباله هم ورود داشته باشند و فضا را بهبود
دهند. همچنین درزمینهٔ ورود و خروج ماشینها هم به این منطقه تدابیری اندیشیده
شود. ضمن اینکه امیدواریم که کفسازی بازار بالا نیز بهسرعت انجام شود و سعی شود
که در صورت امکان کفسازی هر دو بازار پایین و بالا باهم پیش رود.
وضعیت کف بازار اصلاً
مناسب نیست
علیرضا فیروزفر، شهردار زنجان
نیز در مورد آخرین وضعیت کفسازی بازار استان میگوید: کسبه و بازاریان بسیار
خردمندانه با مسئولین اجرایی همکاری داشتند و ما توانستیم این پروژه کف سازی راسته مسگران بازار را بهموقع و باکیفیت به
اتمام برسانیم که حدوداً 4 میلیارد تومان هزینه اجرایی این پروژه شد. ضمن اینکه در
خصوص این امر که تردد ماشین در این مسیر چطور باشد، بایستی تصمیماتی گرفته میشد چراکه
برخی تقاضای تردد بدون محدودیت و برخی خواستار محدود کردن این ترددها بودند.
وی ادامه داد: از همین جهت ما
تصمیم گرفتیم طبق سیاستهای شهرداری برای ورود مردم در تصمیمگیریها بنا شد خود هیئتامنای
بازار در این زمینه تصمیم بگیرند که هیئتامنای بازار امروز جلسهای با حضور کسبه
و اهالی این محل دارند که نتیجه را امروز به اطلاع شهرداری خواهند رساند. منتهی مسئلهای
که وجود دارد، این است که اداره میراث فرهنگی در این زمینه همکاری لازم را ندارد و
بهصورت جدی به این مسائل ورود پیدا نمیکند.
این مسئول خاطرنشان کرد: در
خصوص بازار بالا هم باید اذعان داشت که وضعیت کف بازار اصلاً مناسب نیست و ما از
قبل عید برای کفسازی این منطقه برنامهریزی کردیم و در این منطقه هم تقریباً بنا
داریم کل کف بازار را در همه راستهها و میدانها پوشش بدهیم. ضمن اینکه در نوع مصالح
کفسازی، یک تعاملی بین میراث فرهنگی و اهالی و شهرداری با توجه به الزاماتی که برخی
از نقاط این قسمت بازار وجود دارد، صورت گرفت بهعنوانمثال ما در منطقه بازار میوهفروشها
نمیتوانیم همان کفپوشی که در سایر نقاط مورد بهرهبرداری قرار میگیرد، استفاده
کنیم.
فیروزفر افزود: این تعاملات
صورت گرفت و به یک برآورد نهایی رسیدیم و اکنون در مرحله تعیین پیمانکار هستیم.
اما نکتهای که مطرح است این است که طبق استعلامات صورت گرفته آب و فاضلاب اعلام
کرده است که کلیه امور مربوط به اصلاح شبکه فاضلاب را در بازار انجامشده اما شرکت
توزیع برق هم باید بهسرعت کارهای خود را انجام بدهد چراکه پس از بازسازی ما دیگر
اجازه حفاری در بازار را نخواهیم داد.
کفسازی بازار
پایین مشروط به تأمین هزینه است
سید محمد علویون، عضو هیئتامنای بازار زنجان در
رابطه آخرین وضعیت کفسازی بازار با اشاره به اینکه بالغ 5 میلیارد تومان طی امسال
برای کف سازی بازار در نظر گرفتهشده است، اظهار کرد: کف سازی بازار قیصریه حدود
دو تا 3 سال پیش انجام گرفت. راسته حجتالاسلام نیز دو سال پیش انجام شد و پارسال
از محدود خیابان فردوسی بهطرف بالا تا مسجد انجام گرفت و امسال هم به امید خدا از
محدوده میدان میوهفروشها و راسته دباغها و جگرپزها و راسته عبدالعلی بیک تا
راسته امامزاده خواهد بود، کف سازی خواهد شد و اگر اعتباراتی از ارگانهای دیگر تأمین
شود شاید راستهبازار پایین هم تا میزانی انجام خواهد شد.
وی ادامه داد: کفسازی محدوده
بازار بالا تقریباً 100درصد انجامشده است اما کفسازی بازار پایین مشروط به تأمین
هزینه است و اگر اداره راه و شهرسازی یکمیزان اعتبار وارد کنند انشاءالله کفسازی
بازار پایین هم تمام خواهد شد.
وی با اشاره به وضعیت کف سازی
بازار و نوع مصالح بهکاررفته در این خصوص گفت: در کف سازی بازار قیصریه که از پیور
استفادهشده است یکمیزان نارضایتیها بالا است ولی در راسته حجتالاسلام و محدوده
بازار بالا که از سنگ گرانیت استفادهشده است همه تقریباً راضی هستند و مشکلی در این
زمینه وجود ندارد.
پیگیری صدای زنجان برای
تماس با امیر ارجمند، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایعدستی استان و یا
معاون میراث فرهنگی او برای ارائه توضیحات درزمینهٔ چرایی عدم مشارکت این ارگان در
کفسازی بازار بیپاسخ ماند. همچنین این رسانه برای پیگیری ورود و یا عدم ورود و یا
میزان مشارکت اداره کل راه و شهرسازی با رحیم توسلیان، معاون شهرسازی و معماری اداره
کل راه و شهرسازی استان زنجان نیز تماس گرفت که تا لحظه ارائه گزارش گفتگو با او
ممکن نشد.
بااینوجود به نظر میرسد که
برای اتمام هرچهتمامتر کف سازی بازار همه ارگانهای ذیربط باید ورود پیدا کنند
تا وضعیت بازار به آنچه لایق مردم این شهر و گردشگران آن است، نزدیکتر شود.
انتهای پیام/
خبرنگار: زهره میر عیسی خانی