پایگاه خبری صدای زنجان- زهرا خانی/ برخی از آیین‌ها و آداب رسوم در فرهنگ و سنن هر ملتی ریشه تاریخی و فرهنگی دارد و جلوه‌ای از باورهایی ارزشمند و کهن فرهنگ ملت‌ها را به نمایش می‌گذارد تا باورهای سنتی و مذهبی آن‌ها پیش رفته است و هویت فرهنگی و تاریخی آن جامعه را به نمایش می‌گذارد. قدمت این آیین باستانی که در طولانی‌ترین شب سال برگزار می‌شود به 7 هزار سال پیش می‌رسد. جشن یلدا یکی از اصیل‌ترین و ارزشمندترین آموزه‌های سنتی در باورهای ایرانیان باستان است که حامل نمایش دقیق و ماندگاری از غنای فرهنگ و آداب و سنن ایرانیان است.  

نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز یعنی شب یلدا که تاریک‌ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می‌شود و آیین‌ها و رسومات مختلفی در این شب به‌یادماندنی در کنار هم سپری می‌کنند، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب‌ورسومی دارد. آیین‌ها و جشن‌های ایران هر یک ریشه‌ای حکمت‌‌آمیز و پر رمز و رازی دارند.  

گرامیداشت این آیین فرصتی مغتنم برای پاسداشت فرهنگ مادری و اتحاد و همزیستی تمامی قومیت‌ها در سرزمین بزرگ ایران است. آیین یلدا هنوز در هر منطقه‌ای از ایران بسته به فرهنگ آن منطقه یا استان با قصه‌های مربوط به خودشان نقل می‌شود به‌عنوان‌مثال قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی‌ها و داستان‌های شاهنامه در بین خراسانی‌ها رایج است.

اهمیت و جایگاه این آیین در میان ایرانیان سبب شد که سازمان میراث فرهنگی در ۱۳۸۷ هجری خورشیدی، مراسم شب یلدا را به‌عنوان یکی از آیین‌های باستانی ایران در تقویم این مرزوبوم به ثبت برساند.

یلدا و گرانی

یلدا شاید به لحاظ زمانی چندان طولانی‌تر از دیگر شب‌های سال نباشد اما همین اندک زمان طولانی بهانه‌ای برای دور همی‌هایی شده است که با ورود کرونا به زندگی انسان مدرن، به حسرتی تبدیل‌شده بود که نگاه‌های ناامیدانه آن را برای چنین روزهایی محال و دور از ذهن می‌دید.  

در دو سال گذشته که سایه سیاه بیماری کرونا بر سر اجتماعات به‌خصوص دور همی‌های خانوادگی و نزدیک به هم بود، چنین آیین‌هایی آن‌گونه که باید برگزار نشد و نبود محدودیت‌های تجمعی در سال جاری می‌تواند فرصت مغتنمی باشد تا این مهم در جامعه توسط دستگاه‌های ذی‌ربطی همچون شهرداری، سمن‌های حوزه فرهنگی و اجتماعی و ... برای عموم برگزار شود تا علاوه ‌برنشان دادن ارزش چنین آیین‌هایی، زمینه فرهنگ‌سازی برای حضور مردمی در چنین اجتماعاتی را نیز فراهم می‌کند.  

سکه یلدا روی دیگری نیز دارد؛ دورهمی خانوادگی نیاز به حداقل‌هایی دارد؛ ملزومات پذیرایی از قبیل میوه، شیرینی، آجیل شب‌چره کمترین اقلام موردنیازی است که برای پذیرایی از مهمان‌های شب یلدا به میان می‌آید ولی گرانی‌ها از شیرینی داستان یلدا می‌کاهد.  

چند قدمی که در بازار ملزومات یلدا بزنید به‌صورت میانگین می‌بینید که آجیل باکیفیت مناسب بین 350 هزار تومان تا 500 هزار تومان است که نسبت به سال قبل قریب به 140 درصد افزایش دارد هندوانه بین 5000 تا 10 هزار تومان به فروش می‌رسد که نسبت به سال قبل 20 درصد و انار هم که دیگر نماد شب یلدا است به‌طور متوسط بین 20 هزار تا 35 هزار تومان فروش می‌رود که این محصول هم بیش از 70 درصد افزایش قیمت را برای یلدای سال جاری دارد.  

آش یلدا وقتی شور تر می‌شود که به‌جز گرانی‌ها تأثیر رفتار سلبریتی‌های در زندگی مردم عادی جامعه دیده می‌شود. برای مثال هزینه کرد برای چیدمان سبد میوه، تزئین هندوانه، لباس‌های ست با تم قرمز و سبز، کیک و ژله‌های تزئین شده و ... در سال‌های اخیر به برنامه‌های یلدا اضافه‌شده و هزینه‌های گزافی را روی دست خانواده‌ها گذاشته البته این تجمل‌گرایی خوبی‌هایی نیز دارد که یکی از این موارد، افزایش مشاغل خدماتی؛ که استان زنجان سهم کوچکی از اشتغال آن را دارد، شده و زنان را با توجه به مهارت‌هایی که دارد وارد بازار کار می‌کند.  

قیمت بالای ورودی آتلیه‌ عکاسی برای عکس‌های یادگاری تم یلدا و هندوانه، فینگرفودهای گران و بابانوئلی که زودتر از موعد راه‌گم‌کرده و بر سر میز و سفره یلدا آمده هزینه‌های آخرین شب پاییز را به سمت لاکچری بودن می‌برد و باید توجه داشت که این موارد واقعیت در جریان جامعه است و جامعه‌شناسان و متولیان فرهنگ عمومی باید فکری به حال آن بکنند.  

یک روانشناس در رابطه با این موضوع، توضیح می‌دهد: دنیای امروز، دنیای کسانی است که ارزش‌های پیش‌پاافتاده و سبک زندگی بی‌کیفیت خود را با قدم زدن روی فرش قرمز به مردم القا می‌کنند و بزرگ‌ترین آسیب اجتماعی جامعه آنجا شکل می‌گیرد که مردم به‌راحتی سوار بر موج ارزش‌ها و هنجارهای ساده کوتاه‌مدت سلبریتی‌ها، الگوی زندگی و رفتاری‌شان را تقلید می‌کنند تا بلکه در جزئی‌ترین نمودهای زندگی شبیه آن‌ها باشند و مردم بسته به هر شرایطی با تغییر رفتار، سبک زندگی، مدل و استایل سلبریتی پیوسته در حال گذار از ارزش‌هایی به ارزش‌های دیگر هستند و هویت مشخص و قابل اتکایی پیدا نمی‌کنند.  

اعظم نوری در گفتگو با صدای زنجان با اشاره به اصل شکل‌گیری سلبریتی‌ها در جامعه، می‌گوید: این شکل‌گیری به فضای اجتماعی جامعه، کمپانی‌ و شرکت‌هایی که از طریق ستاره‌ها درآمد کسب می‌کنند وابسته است، چراکه چهره‌های جدید به این دنیا اضافه می‌شوند که اکثراً شناسنامه کاری قوی ندارند اما به خاطر استایل و قیافه به سوپراستار تبدیل می‌شوند.  

وی می‌افزاید: وابستگی و پیروی مردم از همین ارزش‌ها و هنجارهای کوتاه‌مدت که بسته به هر شرایطی از سوی هر سلبریتی تغییر می‌کند، سبب می‌شود مردم پیوسته در حال گذار از ارزش‌هایی به ارزش‌های دیگر باشند و هویت مشخص و قابل اتکایی نداشته باشند و این از بزرگ‌ترین آسیب‌های جوامع امروز است.

 این روانشناس خاطرنشان می‌کند: تأثیری که سلبریتی‌ها در سال‌های اخیر بر روی نحوه برگزاری آیین و مراسم سنتی فرهنگی کشور داشته هرروز بیشتر به چشم می‌خورد که متولیان امر باید چاره‌ای برای این کار بیندیشند تا این‌چنین سنت‌هایی که به‌عنوان میراث گران‌بهایی نزد نسل و جامعه کنونی است، دست‌نخورده به دست آیندگان برسد.  

یلدا، شبی با قصه‌های متفاوت

روزها و ماه‌های می‌گذرد و پاییز به آخر می‌رسد، آفتاب که غروب می‌کند، یلدا آخرین دختر پاییز بقچه سفرش را می‌بندد، تا زمستان بیاید لباس سفید برفیش را بر روی زمین پهن کند، دراین‌بین، ما که به خاطر نیک‌اندیشی گذشتگان میراث دار آیینی برای یلدا هستیم می‌توانیم با دور همی‌ها این شب را جشن بگیریم و هرچه که از میزان توجه به تجملات کمتر شود، تعداد مهمانان دورهمی بیشتر می‌شود یلدا برای همه‌شبی با قصه‌های متفاوت خواهد شد.

انتهای پیام/