پایگاه خبری صدای زنجان/ زهره میرعیسی خانی: مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان بابیان اینکه قانون هوای پاک دارای ریز برنامه‌هایی است که ادارات در قبال این قوانین وظایف مشخصی دارند، اظهار می‌کند: نکته‌ای که وجود دارد، این است که تا موقعی که ما دچار مشکل نشده‌ایم؛ نسبت به این مسئله حساسیت نداریم و این ایراد اصلی کار است. ما هیچ‌گاه به دنبال پیشگیری از مسئله نمی‌رویم و غالباً به دنبال درمان آن‌ها هستیم؛ یعنی اجازه می‌دهیم مسئله‌ای به‌قدری شدت یابد که به مرحله درمان برسد و در این مرحله است که به دنبال حل مشکل برمی‌آییم.

29 دی‌ماه از سال 1374 به نام «روز ملی هوای پاک» نام‌گذاری شده است. این روز به‌منظور ایجاد توجه و حساسیت بیشتر مردم جامعه به موضوع آلودگی هوا بود چراکه کلید اصلی کاهش آلودگی هوا، مشارکت مردمی و افزایش هماهنگی بین بخشی است.

بعدها اما در سال 96 قانون هوای پاک به تصویب رسید. این قانون از سال 96 جایگزین قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا شد که باوجود گذشته چندین سال هنوز بسیاری از مواد آن اجرایی نشده است. در این قانون حدود 176 «تکلیف‌دستگاه» احصا شده است. (تکلیف دستگاه یعنی موضوعی مانند نوسازی حمل‌ونقل عمومی متوجه چندین دستگاه است که این موارد احصا است)

بر اساس 34 ماده این قانون، دستگاه‌های مختلف اجرایی در کشور ازجمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صداوسیما و... مکلف هستند که هر یک به‌تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند.

طبق ماده 2 قانون هوای پاک، سازمان حفاظت محیط‌زیست ناظر بر حسن اجرای این قانون است بنابراین برای تقویت ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها سامانه‌ای طراحی‌شده است که در سال گذشته این سامانه توسعه‌یافته و استانی شده است.

تکالیف اصلی قانون هوای پاک بر اساس نظر نخبگان و افراد باسابقه به این شرح است؛ اول بحث اسقاط وسایل نقلیه فرسوده که حدود 10.9 درصد، استانداردسازی سوخت مصرفی وسایل نقلیه حدود 10.8 درصد، بهینه‌سازی مصرف سوخت خانگی و صنایع 10.5 درصد، توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی 9.2 درصد، تأمین مالی و ارزیابی عملکرد مبتنی بر بودجه 7.2 درصد و تجهیز نیروگاه‌ها به سیستم‌های کنترلی 7.2 درصد، توسعه انرژی‌های تجدید پذیر 6.1 درصد و استانداردسازی سوخت مصرفی نیروگاه‌ها 5.9 درصد سهم در آلودگی هوا داشته‌اند.

بر اساس گزارش وزارت بهداشت در سال 1400 در 27 شهر آلوده کشور، حدود 21 هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق 2.5میکرون گزارش شد و 11 میلیارد دلار خسارت به همراه داشت که اگر تکالیف قانون هوای پاک انجام شود، از این خسارات جلوگیری می‌شود.

در استان زنجان اگرچه میزان آلودگی هوا چندان حاد نیست اما عدم توجه به این مسئله می‌تواند رفته‌رفته باعث ایجاد مشکلاتی شود. موضوعی که محمد‌‌رضا یافتیان، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان به آن اشاره می‌کند و در گفتگو با صدای زنجان اذعان می‌کند که وضعیت هوای استان طی امسال نسبت به سال گذشته (1400)، وضعیت مطلوبی نیست.

دو روز خطرناک برای هوای استان زنجان

این مسئول با مقایسه روزهای آلوده در طی سال‌های 1400 و 1401 عنوان می‌کند: نسبت به سال گذشته به لحاظ آلودگی هوا وضعیت نامناسب‌تری داشتیم اگرچه این وضعیت به‌صورت نسبی است و باید اذعان کرد که به‌طورکلی وضعیت آلودگی هوا در استان خطرناک نیست، اما قطعاً به سهم خود وضعیت آلوده‌تری نسبت به سال 1400 داشتیم به‌طوری‌که در ماه‌های فروردین و خرداد به‌صورت جداگانه یک روز خطرناک داشتیم درصورتی‌که سال گذشته ما روز خطرناکی به لحاظ آلودگی هوا نداشتیم! هرچند ما در اسفندماه سال گذشته 3 روز هوای ناسالم را پشت سر گذاشتیم!

یافتیان در این زمینه با اشاره به اینکه باید توجه داشت که موضوع هوای پاک به‌قدری برای قانون‌گذار دارای اهمیت بوده است که آن را برای اجرا در دستگاه‌های مختلف تدوین کرده است، می‌گوید: طبیعتاً محیط‌زیست در این زمینه نقش محوری دارد و 14 دستگاه اصلی وظیفه اجرایی کردن این قانون را بر عهده‌دارند و در کنار آن کلیه دستگاه‌ها به‌عنوان مجموعه‌هایی که  ممکن است به‌واسطه استفاده از ماشین و دستگاه‌هایی باعث آلودگی هوا شوند موظف هستند اقداماتی را در این زمینه انجام بدهند.

وی ادعا می‌کند که ما موظف هستیم که اقداماتی را که در بندبند این قانون آمده است در دستگاه‌های اجرایی نظارت کنیم که امسال دستگاه‌های اجرایی تا 15بهمن‌ماه فرصت دارند اطلاعات خود را از دو جنبه در اختیار ما قرار دهند و مواردی از قبیل وضعیت خودروها و معاینه فنی آن و وضعیت موتورخانه‌ها و معاینه فنی آن‌ها و به‌صورت کلی موضوعاتی که ممکن است در آلودگی هوایی که مردم از آن بهره‌مند می‌شوند تأثیر داشته باشد، را در اختیار ما قرار دهند.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان، 14 دستگاه اصلی (شامل شرکت آب و فاضلاب، برق منطقه‌ای، استاندارد، مدیریت برنامه‌وبودجه، جهاد کشاورزی، پلیس راهور ناجا، شهرداری، علوم پزشکی، مجموعه وزارت نفت و صنعت معدن تجارت و وزارت نیرو) که وظایف مشخصی را در قبال قانون هوای پاک به عهده‌دارند.

 این مسئول بابیان اینکه قانون هوای پاک دارای ریز برنامه‌هایی است که ادارات در قبال این قوانین وظایف مشخصی دارند، اظهار می‌کند: نکته‌ای که وجود دارد، این است که تا موقعی که ما دچار مشکل نشده‌ایم؛ به این مسئله حساسیت نداریم و این ایراد اصلی کار است. ما هیچ‌گاه به دنبال پیشگیری از مسئله نمی‌رویم و غالباً به دنبال درمان آن‌ها هستیم؛ یعنی اجازه می‌دهیم مسئله‌ای به‌قدری شدت یابد که به مرحله درمان برسد و در این مرحله است که به دنبال حل مشکل برمی‌آییم. 

یافتیان با اشاره به اینکه انتظار داریم ارگان‌های بیشتری در این زمینه ما را کمک کنند، خاطرنشان می‌کند: یکی از ارگان‌هایی که ما از آن‌ها انتظار کمک داریم؛ پلیس راهور ناجا است و این انتظار می‌رود که مسئولین این ارگان در جلسات و کارگروه‌هایی که در این زمینه تشکیل می‎دهیم حضورداشته باشد و در کنترل خودروهای آلوده‌کننده هوا بیشتر نظارت کنند! البته گفتنی است که مراکز معاینه فنی خودرو با نظارت محیط‌زیست و شهرداری فعالیت دارند، منتهی انتظار ما حمایت بیشتر ارگان‌های دیگر نظیر پلیس راهور ناجا است.

تنها 3 ایستگاه سنجش آلودگی هوا در استان وجود دارد که کافی نیست

وی بابیان اینکه بایستی نسبت به وضعیت آلودگی هوا در استان بسیار جدی فکر شود، اذعان می‌کند که در سطح استان تنها 3 ایستگاه سنجش آلودگی هوا وجود دارد که چندان مناسب استانی مثل استان زنجان که دارای اقلیم‌های کاملاً متفاوت است، نیست چراکه اطلاعات مربوط به آلاینده‌ها و آلودگی هوا بایستی کامل باشند تا بتوان در مواقع اضطرار نسبت به اعمال محدودیت‌ها اقدام کرد. این در حالی است که در سطح زنجان 2 ایستگاه و در شهر ابهر یک ایستگاه سنجش هوای آلودگی هوا  وجود دارد که اطلاعات این 3 ایستگاه به‌کل سطح استان تعمیم داده می‌شود که درست نیست. ممکن است در مقطعی در سطح زنجان آلودگی وجود داشته باشد در همان مقطع در سطح طارم و ماهنشان آلودگی دیده نشود! و این موضوع در اعمال محدودیت‌های اضطراری در سطح استان اثرگذار است!

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان زنجان، عنوان می‌کند: ما ابزار کاملی را در خصوص سنجش آلودگی هوا (ایستگاه سنجش آلودگی هوا در سطح استان) را نداریم طبیعتاً مجبوریم از طریق برون‌یابی اطلاعاتمان را در این زمینه کامل کنیم و نسبت به موضوع تخمینی بزنیم و با این اطلاعات نسبت به اعمال محدودیت اقدام کنیم. البته باید اذعان داشت که سال گذشته ما جلساتی را در کمیته آلودگی هوا داشتیم که با چندین و چند دستگاه دیگر درزمینهٔ اعمال محدودیت‌ها در روزهای آلوده بحث کردیم و تخمینی زدیم که جالب این است که تخمین زده‌شده نیز درست از آب درآمد ولی به‌عنوان مشکل اساسی بایستی احداث و راه‌اندازی ایستگاه‌های مانیتورینگ آلودگی هوا را دنبال کنیم!

وی بابیان اینکه انتظار این است که مسئولین نسبت به افتتاح این ایستگاه‌ در شهرهای اصلی اقدام کنند، می‌گوید: در بسیاری از شهرهای بزرگ شهرداری‌ها این کار را بر عهده‌دارند تا مردم اطلاعات کافی را در مورد وضعیت هوای شهر داشته باشند. برخی مواقع داشتن اطلاعات ناقص خود می‌تواند حاشیه‌هایی را ایجاد کند که با یک مانیتورینگ و پیمایش درست می‌توان به تنویر اذهان عمومی کمک کرد.

همچنین توافقنامه بین محیط‌زیست و شهرداری در خصوص بحث مانیتورینگ آلودگی هوا تاکنون اجرایی نشده است، به‌هرحال مردم حق‌دارند تا از طریق این تابلوها از میزان آلودگی هوا در آن روز اطلاع داشته باشند و این اطلاعات باید به‌صورت مانیتورینگ در اختیار مردم قرار گیرد.

یافتیان مدعی است اگرچه آمار دقیقی در مورد وضعیت آلودگی هوا در طی سال گذشته در مقایسه با شهرهای دیگر در دسترس ندارم اما می‌توان گفت که وضعیت هوای استان نسبت به شهرهای صنعتی و کلان‌شهرها بسیار مساعدتر است، ازاین‌جهت وضعیت استان زنجان وضعیت «بدی» نیست ولی نباید بین «بد» و «بدتر» یکی را انتخاب کنیم و بایستی در حال حاضر کنترل‌هایمان را داشته باشیم و آلودگی‌ها را هرچند ناچیز کنترل کنیم.

این مسئول بابیان اینکه برخی از شرایط در کنترل ما نبوده و خارج از اراده هر مجموعه‌ای است، اذعان می‌کند: بحث‌هایی نظیر تغییر اقلیم و آلودگی هوا از منشأ خارج از کشور که در مورد آلودگی سال گذشته استان نیز این نوع از آلودگی بوده است، اما این دلیل بر این نمی‌شود که ما به دنبال این نباشیم که ایرادات کوچکی که در مجموعه خودمان اتفاق می‌افتد را نادیده بگیریم و به کنترل آن فکر نکنیم.

ایجاد ایستگاه‌های سنجش آلودگی‌های صنعتی در خود شهرک‌های صنعتی باید موردتوجه باشد

وی می‌افزاید: بحث مانیتورینگ صنایع استان نیز موضوعی است که بایستی موردتوجه مسئولین استانی باشد چراکه در سال‌های اخیر رشد صنعت در استان قابل‌توجه بوده است. صنایع نیز بایستی با رعایت اصول اساسی کنترل آلاینده‌ها اثرات منفی آن را به صفر برسانند و یکی از کارهایی که می‌شود در این زمینه کرد و ما باید به این سمت حرکت کنیم این است که فرهنگ کاهش آلودگی‌های ناشی از آلاینده‌ها را در شهرک‌های صنعتی جا بیندازیم و متولیان شهرک‌های صنعتی را موظف به احداث ایستگاه‌های سنجش آلودگی در شهرک صنعتی کنیم چراکه وضعیت آلودگی باید به‌صورت کلی باید موردبررسی قرار گیرد.

به گفته یافتیان، اگرچه سازمان محیط‌زیست وضعیت آلودگی‌های صنعتی را به‌صورت واحد به واحد بررسی می‌کند ولی با توجه به گستردگی که صنایع ما امروز دارد، طبیعتاً بایستی نظارت‌های ما در این زمینه بیشتر شود و از ابزاری استفاده کنیم که این آلودگی را تحت کنترل داشته باشیم. یکی از این موضوعات ایجاد ایستگاه‌های سنجش آلودگی‌های صنعتی در خود شهرک‌های صنعتی است. به‌خصوص در شهرک‌های صنعتی که آلایندگی بالای 4را ایجاد می‌کنند بایستی ایستگاه‌های سنجش آلودگی احداث شود که این موضوع دریکی از شهرک‌های صنعتی استان اجرایی شده است و امیدواریم که این را بتوانیم آن را به اتمام برسانیم.

به گفته یافتیان ما در سال 1401 تاکنون 9 کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا را در استان برگزار کردیم که از فروردین‌ماه تا شهریورماه ادامه داشته است. ضمن اینکه سال گذشته در ارتباط با تکمیل سامانه هوای پاک نمره 80 را اتخاذ کردیم که نمره خوبی بوده است و بارگذاری اطلاعات دریافتی ما از ارگان‌ها در این سامانه  100 درصد بوده است یعنی اگر اطلاعاتی به دست ما رسیده است آن را 100درصد بارگذاری کرده‌ایم منتهی اطلاعات ما به دلیل عدم مشارکت برخی از ارگان‌ها و شرکت‌ها ناقص بوده است و اگرچه عدد 80 عدد خوبی است اما ازنظر ما این عدد بایستی بیشتر می‌شد و از همین رو بایستی دستگاه‌ها کمک بیشتری  در این زمینه به ما می‌کردند.

قوانین ما درزمینهٔ هوای پاک  قوانین خوبی هستند اما اجرای آن‌ها محدودیت‌هایی دارد

به اذعان یافتیان؛ قانون هوای پاک قوانین بازدارنده‌ای را به‌عنوان مجازات برای ارگان‌ها مشخص کرده است و اگرچه این قوانین بازدارنده است و دنبال هم می‌شود اما اجرایی شدن آن با چالش‌هایی روبه‌رو است و امیدواریم که ما به‌عنوان مجریان این قانون بتوانیم آن را به‌درستی اجرایی کنیم و صرفاً به جهت اخذ جرائم نباشد! اگرچه اخذ این جرائم هم می‌تواند مفید باشد یعنی شرط اساسی برای جلوگیری از عدم اجرای این قانون است اما شرط کافی نیست! شرط کافی این است که از ابزارهای تشویقی و ایجابی و غیره استفاده کنیم تا مجموعه‌هایی که می‌توانند در ادامه این مسیر به‌عنوان منبع آلایندگی باشند را مدیریت کنیم.

وی می‌افزاید: قوانین ما درزمینهٔ هوای پاک قوانین خوبی هستند اما اجرای آن‌ها محدودیت‌هایی دارد به‌عنوان‌مثال در همین قانون هوای پاک دستگاه‌های اجرایی موظف هستند که اگر موتورسیکلتی دارند، از نوع برقی باشد اما درصد اندکی از ارگان‌های ما توانسته‌اند این موضوع را پیاده کنند! ضمن اینکه این‌ها مسائلی است که به فراخور وضعیت باید لحاظ شود و این موضوعات شاید در زنجان با توجه به وضعیتی آلایندگی خودروهای شخصی دارند چندان از درجه اهمیت بالایی برخوردار نباشند.

 این مسئول بابیان اقدامات برخی از ارگان‌های استان در قبال این قانون مدعی شد که هر ارگانی در قبال این قانون وظایفی را به عهده دارد که باید در اجرای آن تلاش کند، برای مثال صنعت و معدن و تجارت مکلف است که برای شرکت‌های حمل‌ونقل موتوری شرایطی را فراهم آورد که این حمل‌ونقل برقی باشد که طبیعتاً این موضوع عملی نشده است که اجرایی شدن این موضوعات به محدودیت‌های مالی موجود بستگی دارد.

یافتیان ادامه می‌دهد: در ارتباط با ناوگان شهری نیز باید اذعان کرد که شهرداری اخیراً ناوگان جدید حمل‌ونقل را در شهر وارد کرده است! اگرچه محدودیت‌های مالی ممکن است مشکلاتی در این زمینه به وجود بیاورد اما این اتفاق بایستی می‌افتاد! سال گذشته نیز حدود 38 دستگاه وام تسهیلات نوسازی ناوگان دریافت کردند هرچند این میزان بسیار اندک است و بایستی اتفاقات بیشتری در این زمینه بیفتد ولی این نشان از حرکت این ارگان در مسیر قانون هوای پاک است!ضمن اینکه درزمینهٔ قانون هوای پاک مکاتبات لازم ابلاغ‌شده است و سایر ارگان‌ها نیز بایستی در این زمینه اقدام کنند.

انتهای پیام/