صدای زنجان/ زهره میرعیسی‌ خانی: «چمن» یکی از پوشش‌های گیاهی است که همواره در فضاهای شهری جهت زیبایی و لطافت بخشیدن به محیط استفاده می‌شود. اما مساله کمبود آب این روزها موجب شده است که تأکید مسئولین شهری به حذف آن باشد. موضوعی که در فضای شهری زنجان کم و بیش شاهد آن هستیم.

حذف چمن و استفاده از «پی‌ور» در برخی از نواحی زنجان قابل مشاهده است. اما باید توجه کرد که حذف کامل این پوشش گیاهی و استفاده از «پی‌ور و نورپردازی‌» نیز می‌تواند در زیبایی شهری تأثیر بگذارد. موضوعی که اگر به آن توجه نشود و مدیریت نگردد قطع به یقین خود مشکل‌زا خواهد بود.

باید نگاهمان را به فضای سبز به‌عنوان بخشی از طراحی منظر محیطی عوض کنیم

«رحمان پرچگانی»، عضو هیئت علمی گروه هنر دانشگاه آزاد زنجان در این زمینه اظهار می‌کند: حقیقت این است که باید نگاهمان را به فضای سبز به‌عنوان بخشی از طراحی منظر محیطی عوض کنیم و آن فضای سبز الگوبرداری شده از مکتب پارک داری بریتانیایی که در کشور باب شده و به هیچ عنوان مناسب فضای سبز و آب و هوای ایران به خصوص در شرایط کنونی و محدودیت‌هایی که در منابع آبی داریم، نیست را جایگزین کنیم. در واقع چمن کاری الگویی برگرفته از نگاه پارک سازی در کشور انگلستان با آن میزان بارندگی بالا است که با این وضعیت کمبود منابع آبی که داریم جواب نمی‌دهد و باید چمن‌کاری بسیار محدود شود.

وی ادامه می‌دهد: متأسفانه نه تنها این الگو جمع نمی‌شود که شاهد شکل‌گیری آن در ساخت پارک‌ها و فضاهای مختلف هستیم. در جریان هستم که حتی قوانین سخت‌گیرانه‌ای بخشنامه شده که چمن کاری باید متوقف شود؛ اما کاشت آن همچنان ادامه دارد که می‌تواند دو علت داشته باشد، یکی اینکه مردم به این نوع فضای سبز عادت کرده‌اند و بر این اساس شهرداری‌ها این کار را به علت خواست مردم و جذب رضایت عمومی انجام می‌دهند و یا اینکه ممکن است شهرداری‌ها به علت منافع پیمانکارانی که در این زمینه فعال هستند، روند فضای سبز و کاشت چمن را ادامه می‌دهند که هر دو نگاه به ضرر منابع آبی کشور است.

به کارگیری آبیاری قطره‌ای در فضای شهری برای جلوگیری از هدر رفت آب

این استاد دانشگاه اذعان می‌کند: ایران کشوری غنی از لحاظ گونه‌های گیاهی است بنابراین باید به سوی ایجاد پارک‌های طبیعی و همگون با محیط پیش رویم، یعنی پارک‌هایی داشته باشیم که اگر آب هم می‌دهیم؛ آب را به درختان بدهیم مانند پارک‌های مناطق خشک که اگر آبی وجود دارد باید به وسیله آبیاری قطره‌ای پای درختان داده شود و گیاهان بین درختان هم باید گیاهانی خودرو باشند که به طور طبیعی رشد می‌کنند، زمانی که بارندگی است مانند فصل بهار سرسبز می‌شوند و زمانی که دیگر تابستان است خشک می‌شوند، چون آب کم است. پس بهتر است که همان میزان را هم به درختان موجود بدهیم و این آب را صرف کاشت چمن و گیاهان فصلی نکنیم.

به گفته این استاد دانشگاه، با توجه به اینکه کشور از نظر گونه‌های گیاهی غنی است می‌توانیم از همان گیاهان بومی و خودرو برای فضای سبز استفاده کنیم، اگر بر روی خیلی از این پارک‌ها مقداری علمی کار شود می‌توان در آن‌ها خیلی از گیاهان خودرو را داشت، البته تأکید بنده بر این است که در این زمینه پژوهش‌های لازم انجام شود تا گیاهان بومی و منطبق با منطقه زنجان که مصرف آب پایین دارند به مرور وارد فضای سبزمان شود.

حذف چمن در زیبایی شهری اثرات منفی دارد ولی چاره‌ای نداریم

در ادامه سید نجم الدین مرتضوی، عضو هیئت علمی گروه کشاورزی (باغبانی) دانشگاه زنجان با اشاره به اینکه مدت‌ها در شهرداری به‌عنوان شورای فضای سبز فعال بودم و در این زمان یک سری طرح‌هایی ریخته شد که چمن‌ را از فضای سبز حذف و گیاهان پوششی شبه چمن را جایگزین آن کنند، اظهار کرد: واقعیت این است که هیچ کدام از این گیاهان «شبه چمن» نمی‌توانند جایگزین «چمن» شوند چرا که چمن زیبایی، لطافت و پاخوری خوبی دارند.

وی ادامه می‌دهد: مردم در پارک‌ها روی چمن می‌نشینند، راه می‌روند و احساس آرامش دارند! در حقیقت هیچ کدام از گیاهانی که می‌خواهیم جایگزین چمن کنیم، نمی‌توانند مثل چمن عمل کنند. حذف چمن؛ در زیبایی شهری اثرات منفی خواهد گذاشت منتهی مراتب با وجود کمبودهایی که در زمینه آب وجود دارد، مجبور به حرکت به این سمت هستیم. ولی در حذف چمن نیز باید مدیریت داشت و در مناطقی که چندان کارکردی ندارند، چمن‌ را حذف کنیم و گیاهان پوششی را جایگزین آن کنند.

وی با بیان اینکه با «پی‌ور کردن و نورپردازی‌» نمی‌توان زیبایی فضای سبز را ایجاد کرد، اظهار کرد: گیاهان پوششی که بنا است جایگزین چمن شوند نبایستی در محل اتراق و استراحت مردم کشت شود. گیاهان پوششی دیگری که می‌خواهند جایگزین چمن کنند یک‌بار که رویش می‌نشینند از بین می‌رود. تنها گیاهی که مقاوم به پاخوری است و امکان رشد پس از پاخوری و آسیب دیدن دارد، چمن است.

تحقیقات، حلقه مفقوده طراحی فضای سبز زنجان است

«مرتضوی» پیش‌تر نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان اظهار کرده بود که تحقیقات حلقه مفقوده طراحی فضای سبز زنجان است و گفته بود: مسئولان با محدودیت‌های مالی و مسائل مختلفی در زمینه فضای سبز مواجه هستند که یکی از محدودیت‌هایی که کارشناسان فضای سبز با آن مواجه هستند؛ این است که در انتخاب گیاهان باید مسائلی را مدنظر داشته باشند و باید پیش از استفاده از گیاهی و آوردن آن در داخل چیدمان فضای سبز شهری تحقیقات لازم در زمینه این گیاهی، تحقیقاتی در زمینه سازگاری آن با آب و هوای شهری انجام شود تا ببینند که این گیاهان ظرفیت ورود به فضای سبز استان را دارند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بی‌توجهی به موضوع نوع گیاهان به کار رفته در فضای سبز، باعث شده که شهر چندان رشدی نداشته باشد، اظهار می‌کند: در سال‌های ۹۵ تا ۹۶ در دانشگاه علوم پایه برنامه‌ای برگزار شد و در زمینه نوع پوشش گیاهی مورد استفاده در فضای شهری استان مشورت‌هایی صورت گرفت که من در آن دوره خود دو طرح در این زمینه ارائه کردم که مورد بی توجهی مسئولان قرار گرفت. در آن زمان بحث بر سر عدم استفاده از چمن در فضای شهری بود که من با طرح خود به دنبال جایگزین پوشش گیاهی دیگر به‌جای چمن بودم که علیرغم اینکه در آن دوره در سازمان فضای سبز استان مشغول بودم هیچ نتیجه‌ای از ارائه این طرح‌ها نگرفتم. منظورم این است که اگر در این زمینه حمایت‌ها از صاحبان طرح و ایده صورت نگیرد، پیشرفتی نخواهیم داشت

وی با بیان اینکه ناهماهنگی‌هایی که مدیریت فضای سبز شهری وجود دارد، گاه باعث بروز مشکلاتی می‌شود، تصریح می‌کند: مسئول فضای سبز شهری که عوض می‌شود؛ دیدگاه‌های قبلی را به طور کلی کنار می‌گذارد و تصمیمات خود را در این زمینه دنبال می‌کند، و همین موضوع باعث می‌شود که آن همبستگی و تداومی که باید در کار فضای سبز شهری باشد وجود ندارد، وگرنه در سازمان سیما منظر شهری افراد زبده و کار بلد فراوان هستند.

در فضای سبز استفاده از هر نوع درخت میوه و مثمر ممنوع است

وی با انتقاد به استفاده از میوه‌های مثمر در فضای سبز شهری می‌افزاید: در فضای سبز استفاده از هر نوع درخت میوه و مثمر ممنوع است و به هیچ عنوان نباید از این درختان در این فضا استفاده کرد و این موضوع بر اساس اصول طراحی فضای سبز اشتباه است و مطمئناً مسئولانی که در این زمینه تحصیلات دانشگاهی داشته باشد اجازه چنین کاری را نخواهند داد چرا که این موضوع در آینده مشکلاتی برای شهروندان و خود شهرداری ایجاد خواهد کرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه متأسفانه ما تحقیقات زیادی بر روی گونه‌های مختلف بومی گیاهان زینتی نداشته‌ایم، می‌افزاید: ظرفیت پوشش گیاهی ما در استان زنجان در این زمینه مغفول مانده است و به نظر من می‌توان در این زمینه پژوهش‌هایی انجام داد. برای افزایش طول عمر ماندگاری گیاهان در فضای سبز باید برنامه‌ریزی شود.

جایگزینی فضای سبز با هاردلند اسکیپ همیشه درست نیست

در ادامه «مهدی ساشور پور»، عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد واحد زنجان با اشاره به اینکه بحث حذف کردن چمن در فضاهای شهری در کشورهای پیشرفته غالب بوده است چرا که مصرف آب چمن بسیار بالا است، اظهار کرد: منتهی این موضوع را لزوماً با هاردلند اسکیپ (پی‌ور و نورپردازی) جایگزین نمی‌کنند.

به گفته این مسئول، غالباً در مسیرهای پرتردد که به‌عنوان فضاهای عمومی و جمعی مدنظر هستند، رویکرد این است که از درخت و یا بوته‌های گل که مصرف آب کمتری دارند، استفاده کنند؛ چراکه چمن سطح مصرف آب بالایی دارد و از همین رو از گیاهانی که آب کمتری مصرف می‌کنند، استفاده می‌کنند و یک جاهایی هم که فضای عمومی است و معمولاً در میدان‌ها شهری از کف‌سازی سخت و پی‌ور استفاده می‌کنند. در مراکز شهری و فضای سبز هم از گل و گیاه و پوشش گیاهی استفاده می‌کنند.

این استاد دانشگاه افزود: سرانه سبز خود را باید حفظ کنیم و این جزو اصول فضای شهری است، منتهی باید برویم به سمت استفاده از گیاهان مقاوم حرکت کنیم.

همه رفیوژهای شهری با موزاییک پوشیده نخواهد شد

«مجید دوستی»، سرپرست سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری زنجان در این زمینه با اشاره به اینکه باید برای زیباسازی شهر از روش‌های مختلفی بهره برد، می‌گوید: همه رفیوژهای شهری با موزاییک پوشیده نخواهد شد منتهی مراتب باید برای شرایطی که با کاهش بارندگی مواجه هستیم برنامه‌ریزی کنیم تا هم فضای سبز داشته باشیم و هم از منابع آبی حفاظت کنیم.

وی ادامه داد: در این راستا برنامه‌ریزی متنوعی انجام شده و در بخش‌هایی از شهر زنجان که چمن مناسب وجود نداشت و بنا به مطالعات به عمل آمده، باید از مصالح و مواد دیگری استفاده شود، پی‌ور و نورپردازی جایگزین خواهد شد. در بخش‌های دیگر سعی داریم از انواع گیاهان کم‌ آب‌بر برای تأمین فضای سبز شهری بهره برد تا با کمترین آبیاری فضای مناسب و منظر زیبایی را داشته باشیم؛ در کنار آن کاشت درختان مثمر و مقاوم به کم‌آبی نیز مدنظر قرارگرفته که یکی از این موارد کاشت درختانی همچون گردو و سیب است .

این مسئول با اشاره به اینکه شهروندان نگران این موضوع نباشند که همه چمن با موزاییک و «پی‌ور» جایگزین خواهد شد، اذعان کرد که برای داشتن شهری زیبا نباید فقط به یک روش بسنده کرد؛ چرا که شهر باید با نور، فضای سبز، مبلمان مناسب و المان‌ها به محلی برای آرامش ساکنان آن تبدیل شود و ما نیز این نکته را در برنامه‌ریزی‌ها مدنظر قرار داده‌ایم.

سرپرست سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری زنجان در بخش دیگری با اشاره به اینکه چیزی حدود ۳ درصد از آبیاری فضای سبز شهری زنجان از طریق آب آشامیدنی انجام می‌شود، تصریح کرد: سعی داریم با توسعه آبیاری تحت فشار و همچنین استفاده از آب خام، این عدد را به صفر برسانیم.

انتهای پیام/