الهام احمدی- سعید هاشم‌زاده، مدیر گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در همایش گردشگری سلامت که در سالن اجلاس مرکز همایش‌های بین‌المللی روزبه زنجان با حضور مدیران و مسئولان ارشد دانشگاه علوم پزشکی استان و نیز اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و فعالان حوزه گردشگری برگزار شد، با اشاره به اهمیت گردشگری سلامت در دنیا که از آن به عنوان صنعت یاد می‌کنند، افزود: گردشگری سلامت در ردیف 4 صنعت درآمدزای دنیا قرار داشته به طوری که رشد آن در سال 2017 به 20 درصد رسیده بود و طبق پیش‌بینی‌های انجام شده این میزان تا 2019 به 25 درصد افزایش می‌یابد.

به گفته این مسئول صنعت گردشگری سلامت در بین صنایع مختلف از بالاترین رشد برخوردار بوده تا جایی که صنعت هواپیمایی نیز از این میزان رشد بهره‌مند نشده است.

وی تصریح کرد: برای دستیابی به صنعت گردشگری سلامت باید ساماندهی در این حوزه صورت گیرد که رکن اصلی آن شناخت کامل از حوزه گردشگری سلامت است.

وی در ادامه به اهمیت بازاریابی پزشکی و بی‌توجهی به این بخش در ایران اشاره کرد و گفت: متأسفانه در این حوزه اصلاً کاری صورت نگرفته است چرا که جذب مریض در ایران به صورت سیستمی و بیمارستان‌محور نیست در حالی که اگر بخواهیم به صورت اصولی و علمی به صنعت گردشگری سلامت نگاه کنیم باید برای سیستم جذب مریض خارجی و داخلی برنامه‌ریزی کرده و استراتژی داشته باشیم چرا که در هر جای دنیا حتی برای راه‌اندازی کسب وکارهای کوچک نیز برنامه و استراتژی یا مدل کسب و کار باید تعریف و طبق آن پیش رفت.

لازمه موفقیت در گردشگری سلامت، سپردن امور به بخش خصوصی و حمایت دولتی است

مدیر گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تأکید بر ضرورت سپردن این فعالیت‌ها به بخش خصوصی و خارج کردن امور در این بخش از سیستم دولتی که در روند اجرا و رسیدن به هدف بسیار تأثیرگذار است، ابراز کرد: کشورهای اردن، ترکیه و هند در حوزه صنعت گردشگری سلامت موفق‌تر از ایران عمل کردند و این موفقیت نشان از حضور و انجام فعالیت‌ها به دست بخش خصوصی است و صرفاً از حمایت‌های بخش دولتی برخوردار بودند.

وی با بیان اهمیت کار گروهی در صنعت گردشگری سلامت و بین رشته‌ای بودن آن در بین سازمان‌های مختلف خاطرنشان کرد: خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به صورت فعالانه در این طرح حضور یافته و همین موضوع یکی از نقاط قوت اجرایی شدن طرح مذکور است.

هاشم‌زاده حفاظت مالی و حقوقی از بیمار را یکی از ارکان مهم رسیدن به اهداف صنعت گردشگری سلامت در کشور دانست که از همین رو باید برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه انجام شده و این اعتمادسازی از طریق شفاف‌سازی در بیمار ایجاد شود و یادآور شد: داشتن مریض راضی کافی نیست بلکه داشتن مریض وفادار مهم است چرا که طبق تحقیقات انجام شده 65 تا 85 درصد از مریضان راضی مرکز درمانی خود را برای مراجعات بعدی عوض می‌کنند چون احساس کردند که در مرکز درمانی مد نظر به آنان بی‌توجهی شده است.

یک مریض وفادار تا 3 درصد هزینه پایان سال را کاهش می‌دهد

وی با تأکید بر این‌که طبق بررسی‌ نتایج برخی از تحقیقات انجام شده یک مریض وفادار تا 3 درصد هزینه پایان سال را کاهش می‌دهد که همین میزان 3 درصد کاهش نیز برای بخش خصوصی بسیار مهم و قابل توجه است هر چند برای بخش دولتی شاید عدد چشم‌گیری نباشد، بیان کرد: با وجود مریض وفادار نیازی نیست هزینه‌های هنگفتی برای انجام تبلیغات صرف شود و حتی می‌توان با ارائه خدمات لاکچری در برخی از موارد با در نظر گرفتن بار مثبت گرانفروشی نیز انجام داد.

در ایران پیش از نوسان قیمت‌ها، هر گردشگر سلامت حدود 6 تا 7 هزار دلار هزینه می‌کند

به گفته مدیر گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طبق تعریف انجمن جهانی گردشگری سلامت، گردشگر سلامت به فردی اطلاق می‌شود که کشورش را به مقصد دیگری با قصد درمان ترک کرده و کمتر از یک سال و بیشتر از 24 ساعت در مقصد بماند، خاطرنشان کرد: در برخی از کشورها همانند آمریکا برای کاستن از هزینه‌های بهداشتی که بر عهده دولت است، بیمار به کشورهای دیگر صادر می‌کنند از سوی دیگر برای کشوری مانند ترکیه گردشگری سلامت سودزا است چرا که طبق بررسی‌ها هر گردشگر سلامت حدود 4 برابر بیشتر پول به همراه می‌آورد، در کشور ایران نیز پیش از نوسان قیمت‌ها، هر گردشگر سلامت حدود 6 تا 7 هزار دلار هزینه می‌کرد.

وی عامل اصلی که سبب فاصله گرفتن از گردشگری سلامت می‌شویم را زبان دانست و افزود: مانعی که سبب عدم دست‌رسی به گردشگری سلامت می‌شود بلد نبودن زبان است از همین رو باید حداقل به یک زبان اشرافیت داشته باشیم.

هاشم‌زاده با تأکید بر این‌که 41 کشور به عنوان مقصد گردشگری سلامت مشخص شده است که کشور ایران در رتبه آخر قرار دارد، خاطرنشان کرد: طبق نظر انجمن جهانی گردشگری سلامت کشور هند در رتبه پنجم، کاستاریکا در رتبه 14 و ترکیه نیز در رتبه 32 گنجانده شده است در این رتبه‌بندی، محیط کلی کشور، وضعیت صنعت گردشگر سلامت و کیفیت خدمات از جمله شاخص‌های تأثیرگذار است.

ثبت 32 هزار و 517 بیمار بین‌المللی در 6 ماهه 97

وی با اشاره به این‌که با استناد به موارد ثبت تشخیص در سامانه ثبت بیماران بین‌الملل وزارت بهداشت در 6 ماهه اول سال 97 در مجموع 32 هزار و 517 مورد به ثبت رسیده است که در این بین بیماری‌های زنان و زایمان، بیماری‌های قلب و عروق، بیماری‌های چشم، جراحی بینی، بیماری‌های داخلی، اورولوژی، جراحی عمومی، داخلی نفرولوژی و جراحی مغز و اعصاب در رتبه‌های اول تا نهم قرار دارند، یادآور شد: طبق آمار 6 ماهه اول سال 97 براساس 10 ملیت کشورهای افعانستان، عراق، آذربایجان، پاکستان، عمان، کویت، بحرین، هند، ترکمنستان و ترکیه به ترتیب در رتبه‌های اول تا دهم قرار دارند.

مدیر گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان این‌که بین 3 تا 4 درصد جمعیت جهان با هدف گردشگری سلامت مسافرت بین‌المللی انجام می‌دهند که از این بین 11 میلیون نفر با هدف درمان مسافرت می‌کنند، بیان کرد: گردش مالی این حوزه سالیانه 439 میلیارد دلار و رشد سالیانه آن حدود 25 درصد است که کشورهایی همانند تایلند، سنگاپور، هندوستان، مجارستان، آمریکا و کانادا بیشترین سهم را از این بازار داشته‌اند.

این مسئول با اشاره به این‌که کشور ترکیه بین سال‌های 2007 تا 2012 توانسته تعداد گردشگر صرفاً درمانی خود را از 7 هزار به 270 هزار نفر برساند و این یعنی حدود 4 هزار درصد رشد، خاطرنشان کرد: طبق آمار وزارت بهداشت ترکیه، در حال حاضر ترکیه ششمین مقصد گردشگری سلامت در دنیاست که این نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری عظیم این کشور در حوزه زیرساخت‌های گردشگری سلامت است.

علوم پزشکی در سایه موضوع بین‌المللی‌سازی توجه جدی به گردشگری سلامت دارد

پرویز قزلباش، رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان نیز در ادامه جلسه به توجه بیشتر علوم پزشکی در سال‌های اخیر به گردشگری سلامت اشاره کرد که از جمله دلایل آن را توجه بیشتر به موضوع بین‌المللی‌سازی در دولت تدبیر و امید عنوان داشت و گفت: بین‌المللی‌سازی در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی بیشتر از این جنبه مد نظر قرار گرفته که خدمات‌دهی را با استانداردهای دنیا تطبیق دهیم از همین رو برای اجرایی کردن این مهم نیاز به بازنگری در ساختارهای فعلی خود و رسیدن به حد قابل قبول بین‌المللی و تطبیق با استانداردهای مشخص است.

وی با تأکید بر این‌که زنجان یکی از استان‌های غنی در حوزه گردشگری بوده و توانمندی جدی در حوزه سلامت به معنای عام که فراتر از درمان است را دارد، یادآور شد: برای اجرایی کردن سیاست‌های حوزه گردشگری سلامت باید ساماندهی آگاهانه و هوشمندانه داشته باشیم.

ضرورت ساماندهی ظرفیت‌های گردشگری در حوزه سلامت

رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان با اشاره به این‌که خوشبختانه ظرفیت گردشگری و ارائه خدمات در حوزه سلامت را داریم ولی ساماندهی نشده است از همین رو باید اولویت کار را به صورت هوشمندانه و آگاهانه تعیین کرده و بدانیم که باید بر چه خدماتی تمرکز کرده و به سمتی حرکت کنیم که با افزایش کیفیت خدمات خود را به سطح بین‌المللی نزدیک کنیم.

وی با بیان این‌که اگر در حوزه سلامت بتوانیم خدمات با کیفیت و قیمت مناسب در زمان خوب ارائه کنیم ولی کار بازاریابی نداشته باشیم به طور یقین به هدف مد نظر نمی‌رسیم، بیان کرد: دانشگاه علوم پزشکی در حوزه‌هایی همانند بازاریابی تخصص لازم را نداشته و نیازمند تأمین این بخش از زنجیره توسط نهادهای مرتبط است دانشگاه علوم پزشکی در حیطه تخصص خود تلاش می‌کند تا خدمات با کیفیت و مناسبی را به گردشگران سلامت ارائه کند.

استفاده از پتانسیل خیران در حوزه گردشگری سلامت

قزلباش با تأکید بر اهمیت ورود بخش خصوصی به این حوزه و سپردن امور به نهاد غیردولتی یادآور شد: زنجان در حیطه خیرین سلامت سرآمد بوده و از ظرفیت‌های خوبی در این حوزه برخوردار است از همین رو خیران نیز می‌توانند در حوزه گردشگری سلامت ظرفیت مضاعفی باشند که در این زمینه باید حمایت‌های لازم از آنان صورت پذیرد.

وی با یادآوری این مطلب که گردشگری سلامت حاصل کار جمعی و تیمی است و تنها با فعالیت‌های تیمی مفهوم پیدا می‌کند تا جایی که با قطع شدن یک حلقه در این اقدامات زنجیره‌ای نمی‌توان شاهد خروجی مناسبی بود، خاطرنشان کرد: اصلی‌ترین رکن، اعتقاد و باور به انجام این اتفاق و به گردش درآوردن چرخ گردشگری سلامت است و این اراده در علوم‌پزشکی وجود دارد.

 رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان با تأکید بر این‌که حفاظت مالی و حقوقی افرادی که از ما خدمات دریافت می‌کنند باید مورد توجه قرار گیرد چرا که عدم توجه به این بخش آسیب جدی را به کشور وارد می‌کند از سوی دیگر گردشگری اقتصادی نیز مستعد سوء‌رفتارهاست، بیان کرد: مراکز شناسنامه‌دار با روال مشخص باید خدمات ارائه کنند تا هم به لحاظ مالی و اخلاقی و حقوقی در یک محیط امن سرویس بگیرند.

سیستم هتلینگ در بیمارستان‌های ما جدی گرفته نشده است

در پایان جلسه یحیی رحمتی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز با بیان این مطلب که متأسفانه سیستم هتلینگ که تأثیر بسزایی در گردشگری سلامت دارد در بیمارستان‌های ما جدی گرفته نشده است در حالی که تأسیسات و خدماتی که پیرامون مراکز درمانی وجود دارد می‌تواند در جذب گردشگر سلامت تأثیرگذار باشد، تصریح کرد: توجه به امر گردشگری سلامت می‌تواند در بخش گسترده‌ای شغل‌آفرین باشد.

این مسئول با بیان این‌که گردشگری شاخه‌های زیادی دارد که باید مورد شناسایی قرار گیرد چرا که پتانسیل‌های زیادی در این بخش داریم، یادآور شد: بارها این مطلب را عنوان کردم که در هیچ جای دنیا گردشگر را به عنوان مهمان نمی‌دانند و با این دید نگاه نمی‌کنند بلکه در دنیا گردشگر را به عنوان مشتری محسوب می‌کنند چرا که یک گردشگر ابعاد متفاوت‌تری از یک مهمان دارد.

وضعیت فعلی کشور ایران، فرصت خوبی برای گردشگران است

وی با اشاره به این‌که شاید در وضعیت اقتصادی کنونی کشور گمان بر این باشد که گردشگر رغبتی به ورود به ایران ندارد در حالی که در جایی که خدمات به نرخ همان منطقه ارائه شود گردشگران استقبال بیشتری می‌کنند و اتفاقاً فرصت خوبی برای گردشگر است، یادآور شد: گردشگری سلامت نوعی احیای سنت‌های حسنه در مقصدهای گردشگری است که خدمات ارائه می‌کند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با تأکید بر این‌که نوع میزبانی ایرانیان متفاوت‌تر از کشورهای دیگر است به طوری که آنچه در ذهن گردشگران از مردم ایران ثبت می‌شود مهربانیشان است، خاطرنشان کرد: در صورتی که بخواهیم در حوزه گردشگری سلامت سرآمد باشیم باید کیفیت خدمات را در سطح بین‌المللی ارتقا دهیم و از سوی دیگر خدمات را با نیازهای مشتری تطبیق دهیم.