پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میرعیسی‌خانی: با وجود گلایه‌مندی شهروندان از وضعیت نامطلوب مدیریت شهری در بارندگی‌های سیل‌آسای 18خرداد و 29 تیرماه سالجاری و تاکید بر برطرف کردن هر چه سریعتر مشکلات مربوط به ابهای سطحی، رییس شورای شهر زنجان با بیان اینکه این مشکلات به صورت تدریجی و طی سالها ایجاد شده است، اظهار کرد: نمی‌توان این موضوعات را بدون مطالعه حل کرد و ورود به این موضوع نیازمند زمان است.

 با این وجود در توسعه شهر حلقه‌های مفقوده زیادی است. اما سوال اینجاست که اکنون مدیریت شهری به عهده چه کسی است؟ هر ارگانی به تنهایی در این زمینه فعالیت دارند. زمانی این مشکلات وجود داشته است اما خیلی حاد نبوده است! اکنون اما شهر توسعه یافته و بزرگ شده است و مشکلاتش هم دارد تصاعدی خود را نشان می‌دهد، از همین رو نیاز است که مدیریت یکپارچه این موضوعات را دنبال کند.

سیل 18 خرداد و مدیریت نامطلوب شهری؟

18 خرداد سال 1402، زنجان شاهد بارش باران سیل آسایی بود که در همان ساعت اول بخشی از شهر را در برگرفت و موجب خساراتی در کوی شهید رجایی، خیام، امجدیه و برخی دیگراز نقاط شهری شد. در این زمان به دلیل عدم مدیریت بخشی از دیوار یکی از خوابگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی زنجان فرو ریخت، یک ماشین را آب برد و فاضلاب خانگی برخی از منازل شهری دچار واپس زدگی شد.

در این دوران اعضای شورای شهر عنوان کردند که برخلاف اظهارات مدیریت وقت بحران استان این مورد سیل بود نه آب‌گرفتگی!  آیا حتماً باید تلفاتی در شهر رخ دهد تا از واژه «بحران» برای آن استفاده کنیم؟ .قطعا اگر از کلمه «بحران» استفاده کنیم تکالیفی بر گردن ما ایجاد خواهد شد که به خاطر همین موضوع را دور می‌زنیم و می‌گوییم که آب‌گرفتگی است.

همچنین «علیرضا فیروز فر»، شهردار زنجان اظهار کرد: مشخص بود که شهر زنجان به لحاظ آب سطحی مشکلاتی دارد و به‌جرئت می‌توان گفت که  در دو دهه گذشته علیرغم محسوس بودن این مشکل هیچ کاری صورت نگرفته است.

 به گفته او، قرار بود شهر به‌صورت علمی و جهادی اداره شود. به همین دلیل شهرداری موظف بود  در دو جبهه کاری به دنبال حل مسئله باشد. یکی در بلندمدت برای ساماندهی مسئله مدیریت آب‌های سطحی و دیگری برای جلوگیری از مشکلات کوتاه‌مدت در زمینه آبگرفتگی که مشکلات کوتاه‌مدت سال قبل به‌صورت جهادی حل شد و همچنین ۷۷ نقطه از شهر با توجه به فیلم‌ها و مستندات و مشاهدات شناسایی شد و برای ۱۴۰۱ مشخص شد که این نقاط در شهر زنجان ساماندهی شوند.

وی ادامه داد: در ۶۳ نقطه از۷۷ نقطه مشکلات حل شد و فقط بحث اصلاح برخی از شیب‌های عرضی آسفالت بود که آسفالت‌های سالیان قبل بدون توجه به شیب‌بندی انجام‌شده بود و در برخی از جاها باید در این زمینه اصلاحاتی صورت بگیرد که امسال در برنامه شهرداری این اصلاحات موجود است. اما آنچه مهم بود شهر از آب‌گرفتگی‌های معمول خود نجات پیدا کرد.

فیروزفر، همچنین از لزوم وجود طرح جامع هدایت آب‌های سطحی در زنجان خبرداد و گفت: مطالعه جامعی در سطح شهر شروع شد تا آنچه ما در شهر آن را به‌عنوان بحران مدیریت آب‌های سطحی میدانیم، نیاز است بر پایه‌های علمی بچینیم. اکنون پس از یک سال مشاور این پروژه، مطالعات خود را به اتمام رسانده و آنچه این مطالعات نشان می‌دهد این است که این شهر بدون صاحب گسترش‌یافته است. به‌گونه‌ای که شهرک‌هایی که در بالادست ایجادشده‌اند بدون لحاظ زیرساخت‌های شهری بوده است. ایثار ۵ نتیجه برگزاری شهرک‌های بالادستی است که این اتفاق برایش اتفاق افتاده است؛ امید است که این اتفاقات هرچه سریع‌تر در استان حل شود تا در موارد مشابه مردم بار بی‌مسئولیتی مسئولان شهری را به دوش نکشند.

تکرار مدیریت نامطلوب مشکلات ناشی از آب‌های سطحی

کمتر از دو ماه بعد در تاریخ 29 تیرماه 1402 نیز با وجود پیش‌‌بینی‌های صورت گرفته در زمینه بارش باران سیل آسا در این روز، شاهد بودیم که دوباره مناطقی از شهر زنجان دچار مشکل شد که در بارندگی گذشته نیز در آن مشکل ایجاد شده بود. این بار در بارش باران برای بازار زنجان، رختشویخانه و برخی از مناطق شهری در شهرک رجایی، خیام و برخی از نقاط دیگر دچار مشکل شدند که خود این مسئله باعث نارضایتی مردم شد به طوری که برخی از شهروندان عنوان می‌کنند که  چرا مسئولان شهری به ویژه شهرداری در این زمینه مدیریت مناسب ندارند و مشکلات در این حیطه را حل نمی‌کنند.

شهر را آب برده است و شهرداری را خواب

یکی از شهروندان در این زمینه با اشاره به اینکه مسئولان شهری به ویژه شهرداری چه زمانی بنا است از خواب بیدار شوند، اظهار کرد:شهر را آب برده است و شهرداری را خواب! تمام خانه و زندگی من را آب برد و کسی حتی ککش هم نگزید.چند بار به شهرداری گفتیم که یک فکری برای منطقه بیسیم بکند. اما شهرداری به روی مبارک خود هم نیاورد. هر بار بارانی میبارد کل خانه در آب فرو میرود و فقط در روز بارندگی ماشین آتش نشانی سری به خانه ما میزند که مشکلی پیش نیامده باشد. این حد از مدیریت شهری واقعا جای تاسف دارد! بناست حتما خانه‌ام را باران از بین ببرد تا فکری به حال وضعیت این منطقه بکنند؟ .

وی ادامه داد: حتی نیروی امدادرسان و خدماتی در این روز مشکلی را حل نمی‌کند! چرا با وجود اینکه شهرداری خود تاکید می‌کند که در مدیریت آبهای سطحی دچار مشکل است کاری را ساماندهی نمی‌کند. آیا انتظار بیهوده‌ای است که پیش از رسیدن پاییز و فصل سرد شهرداری کاری در این زمینه بکند؟

هدایت آب‌های سطحی در شهرک‌ها، دچار مشکل است

 در این زمینه «مجید ناصحی مقدم»، رییس شورای شهر زنجان با اشاره به اینکه جمع‌آوری آب‌های سطحی به عهده شهرداری است، اظهار کرد: بخشی از آب‌های جاری در سطح شهر، ناشی از بارش باران و بخشی دیگر ناشی از جاری شدن آب‌های سطحی شهرک‌های بالادستی به پایین دست است، گفت: شهر توسعه یافته است و متاسفانه همزمان با توسعه شهر مشکلات مربوط به جمع‌آوری آب‌های سطحی حل نشده است.

وی ادامه داد: هدایت آب‌های سطحی در شهرک‌ها، دچار مشکل است. در شهرک‌ها برای هدایت آب‌های سطحی ورودی و خروجی در نظر گرفته نشده است و همین موضوع باعث بروز مشکلاتی شده است. شاید یکی از دلایل بروز این اتفاق هم این بوده است که الگوی بارش نیز تغییر یافته است و در زمان کمی، بارش زیادی داریم که خود این مسئله باعث بروز مشکلاتی شده است.

به گفته ناصحی مقدم، توسعه شهر در گذشته عمدتا توسط شرکت تعاونی‌ها صورت گرفته است و در این خصوص متاسفانه از بابت هدایت آب‌های سطحی اتصالی در داخل شهرصورت نگرفته است.

ناصحی مقدم با بیان اینکه یکی از سیاست‌های شورای شهر این است که حتما به موضوع ساماندهی آب‌های سطحی ورود داشته باشد، افزود: شورای شهر برای سیاست‌گذاری‌هایش در این زمینه باید مطالعاتی داشته باشد. ضمن اینکه هر سال باید بخشی از بودجه‌ شهری را به این موضوع اختصاص دهد تا بخشی از این مشکل حل شود.

وی افزود: مشکل شهرک رجایی به خاطر آب‌های جاری شهرک‌های بالای دستی است. ضمن اینکه در گذشته زمین تا حدودی خاکی بوده است و آبهای سطحی شهر را جذب می‌کرده ولی اکنون با توسعه شهر و آسفالت شدن معابر باران در سطح شهر جاری می‌شود و باعث بروز سیل می‌گردد.

رییس شورای شهر زنجان با اشاره به اینکه در حال حاضر در جنوب شهرک رجایی کانالی زده شده است، افزود: ما مشکلات این منطقه را احصا کرده بودیم و در جریان این بودیم که این منطقه یک منطقه آسیب‌پذیر است. سال گذشته در حدود 25 میلیارد تومان برای این منظور هزینه شده است. احداث این کانال موجب هدایت آبهای سطحی این منطقه به سمت کانال  زنجانرود خواهد شد.

نمی‌توان به سرعت و بدون مطالعه به موضوع ابهای سطحی ورود داشت

وی در پاسخ به سوال صدای زنجان مبنی بر اینکه مردم انتظار دارند که این اقدامات سریع‌تر صورت بگیرد، اظهار کرد: نمی‌توان این کار را کرد. در گذشته باید برخی از موضوعات مطالعه می‌شد و مدیریت شهری به صورت یکپارچه شدن حرکت می‌کرد. باید به این موضوع به صورت کلی ورود می‌شد اما متاسفانه برای هدایت آب‌های سطحی فکری نشده است و این موضوع اتفاق نیفتاده است و امروز موجب بروز مشکلاتی شده است.

ناصحی مقدم، همچنین در پاسخ به سوال دیگری در خصوص نقش تعاونی‌های سازنده شهرکهای شهری در این موضوع و امکان ورود از مسیر قانونی در زمینه کم کای برخی از این شرکت‌ها، افزود: تعاونی‌ها کار خود را در دوره گذشته تحویل شهرداری داده‌اند و اکنون این شهرک‌ها تحویل شهرداری است. آن زمان باید به این موضوعات فکر می‌شد که نشده است و به هر حال نمی‌شود که این مسئولیت را به گردن تعاونی‌ها انداخت!

نیازمند مدیریت یکپارچه در سطح شهر هستیم

وی افزود: در توسعه شهر حلقه‌های مفقوده زیادی است. اما سوال اینجاست که اکنون مدیریت شهری به عهده چه کسی است! هر ارگانی به تنهایی در این زمینه فعالیت دارند. زمانی این مشکلات وجود داشته است اما خیلی حاد نبوده است! اکنون اما شهر توسعه یافته و بزرگ شده است و مشکلاتش هم دارد تصاعدی خود را نشان می‌دهد، از همین رو  نیاز است که یک مدیریت یکپارچه این موضوعات را دنبال کند!

وی افزود: ادعا نمی‌کنیم که مدیریت شهر باید به عهده شهرداری باشد اما به هر حال این مدیریت یک هماهنگی‌هایی می‌خواهد و نبایدموضوع این طور باشد که هر کسی کلنگی بردارد و شهر را خراب کند و یا زمین بفروشد. بین ارگان‌های مختلف باید هماهنگی وجود داشته باشد که  متاسفانه در حال حاضر این موضوع دیده نمی‌شود.

وی با اشاره به برخی از اقدامات شهرداری در این زمینه افزود: برای نانوایان و کوی نصر تا میدان ارتش کانالهایی پیش بینی شده است.انتظار داریم که سایر ارگانهای دولتی هم به این موضوع ورود کنند و در این زمینه کمک‌رسان شهرداری‌ها باشند.

واپس‌زدگی فاضلاب خانگی؟

یکی دیگر از شهروندان نیز، در این زمینه به صدای زنجان گفت: فاضلاب شهری از لوله سرویس بهداشتی خانه‌‌ام خارج می‌شد و تمام خانه را به گند کشید. چرا مسئولان ما قبل از بروز اتفاقی به فکر حل مشکلات نیستند؟ حتماً باید مشکلاتی به وجود آید تا مسئولین به فکر حل آن باشند؟

این در حالی است که «علیرضا جزءقاسمی»، مدیرکل شرکت آب و فاضلاب شهری استان زنجان، در این رابطه در نشست خبری خود پس از این اتفاق در پاسخ به سوال برخی از خبرنگاران اظهار کرده بود که بخشی از مشکل بالازدن آب‌های سطحی بر عهده ما است، باید با ایجاد شبکه فاضلاب به کاهش بالازدن آب  در شهر کمک کرد و در برخی موارد این شبکه‌ها هم نتوانستند مانعی برای بالا آمدن آب در سطح شهر و منازل مردم شوند.

مدیر شرکت آب و فاضلاب استان زنجان با اشاره به اینکه در بالا آمدن آب‌های سطحی همواره ردی از قنات‌های قدیمی وجود دارد، اضافه کرده: با ساخت و سازها، مسیرهای این قنات سد شده و موجب بالا آمدن آب در منطقه سرچشمه و حوالی رختشویخانه شده است که در حال حاضر اقداماتی در این منطقه در حال انجام است.

طراحی شبکه فاضلاب شهری بر اساس حجم فاضلاب خانگی است و دفع آب‌های سطحی در آن پیش‌بینی نمی‌شود

همچنین «مصطفی اکرمی» مدیر دفتر روابط عمومی و آموزش همگانی شرکت آب و فاضلاب شهرستان زنجان در این زمینه با اشاره به اینکه آب و فاضلاب متولی آب‌های سطحی شهر نیست، اظهار کرد: طراحی شبکه فاضلاب شهری بر اساس حجم فاضلاب خانگی است و دفع آب‌های سطحی در آن پیش‌بینی نمی‌شود، بااین‌حال در بارندگی اخیر حجم زیادی از سیلاب از طریق شبکه فاضلاب به بیرون بافت مسکونی شهر منتقل شد.

وی ادامه داد: شرکت آب و فاضلاب شهری نیز تمام تلاش خود را می کند تا بر اساس بودجه و توانایی های خود سیستم فاضلاب شهری را توسعه و بهبود ببخشد. ضمن اینکه با حل مشکل سیستم فاضلاب شهری در اطراف رختشویخانه، در بارندگی اخیر مشکلی برای این منطقه ایجاد نشد.

اکرمی در خصوص علت بالازدگی فاضلاب در برخی از نقاط شهری، افزود: سیستم فاضلاب شهری در سطح استان هیچ مشکلی ندارد ولی برخی از منازل مشترکین به اشتباه آب باران را نیز به سیستم فاضلاب خانگی خود متصل کرده‌اند که طبیعتا وقتی حجم زیادی از باران به فاضلاب خانگی وارد شود، آن شبکه گنجایشی برای دفع فاضلاب خانگی نداشته است و فاضلاب پس زده میشود  که این مشکل در سطح استان در برخی از منازل به صورت محدود صورت گرفته است.

مشکلات بازار زنجان در خصوص بارش باران  در بارندگی مقطعی است

با این وجود برخی از شهروندان معتقدند که مدیریت نادرست شهری موجب بروز مشکلات در سطح شهر شده است. بارشهای اخیر باران در بازار نیز موجب بروز مشکلاتی شد که در این زمینه برخی از افراد این مشکلات را جدی دانسته و برخی نیز عنوان کردند که در کفسازی جدید بازار شیب مناسب برای هدایت آب به بیرون از بازار لحاظ نشده است .

 سید محمد علویون، عضو هیئت امنای بازار زنجان، ضمن رد این موضوع در گفت و گو با صدای زنجان اظهار کرد: عوامل بروز این اتفاقات به صورت جزئی هستند و گاهی حتی مورد توجه و پیگیری هم قرار نمی‌گیرند.

وی در پاسخ به خسارات احتمالی بازار در بارندگی‌های اخیر ( روز پنج شنبه ۲۹ تیرماه ۱۴۰۲) با بیان اینکه خسارت‌های شدیدی به بازار وارد نشده است، اظهار کرد: تنها در بخشی از بازار بالا، تیمچه چهار دربی (دورت قاپیلی تیمچه) لوله گذاری پشت بام که باید صورت می‌گرفت و ناودانی که باید آب را هدایت می‌کرد به درستی اتفاق نیفتاده بود و همین موضوع باعث بروز مشکلاتی در این زمینه شده بود.

وی با بیان اینکه این موضوعات به کفسازی بازار ربطی ندارد در این زمینه بخشی از مشکلات به خود مغازه‌داران برمی‌گردد، ادامه داد: دو موضوع موجب آبگرفتگی در بازار پایین شد، در وهله اول کانالی که در این منطقه هست دچار مشکل بوده است و برخی از کانال‌ها بسته بود که احتمالا به دلیل سرقت درب‌های کانال فاضلاب این درها را جوش می‌دهند. در وهله بعدی معضلی که در این منطقه وجود دارد این است که ورودی کانال فاضلاب مربوط به این نقطه  تنگ است و این قسمت معضلاتی دارد که باعث بروز مشکلات می‌شوند.

علویون افزود: شیب ورودی بازار باید به گونه‌ای باشد که جلوی ورود آب به داخل بازار را نیز بگیرد. با این همه به نظر من این دست از مشکلات، مشکلات اساسی نیستند. ضمن اینکه شهرداری برای چنین حوادثی باید آمادگی داشته باشد که متاسفانه چنان که باید و شاید در این زمینه آماده نیست و در این زمینه ضعیف عمل می‌کند.