الهام احمدی- دختر جوانی که خود را 60 ساله معرفی می‌کند
وقتی بر ویلچر خود تکیه داده و با لبخند پاسخگوی سوالاتم است به سختی صحبت می‌کند
و تنها آرزویش را رفتن به کربلا و شفای مریضان می‌داند و با وجود تمام مشکلاتی که
به لحاظ جسمی و تکلم دارد از حال خوب دلش می‌گوید و به من امید می‌دهد که مشکلات
حل می‌شود، تنها حضورش در «رعد» و بین دوستان و همکلاسی دوران بچگیش لبخند رضایت و
شادی بر چهره‌اش نمایان می‌کند و به سختی می‌گوید: « خوشحالم که اینجا هستم چون
نقاشی می‌کنم و قرآن می‌خوانم و با بچه‌ها اینجا خوش می‌گذرد.»
پسر 24 ساله که به کمک دیوار راه می‌رود و چند ماهی از
حضورش در رعد می‌گذرد داستان معلولیت و دچار شدنش به بیماری ام.اس را که ناشی از
استرس زیاد بوده، این‌گونه شرح می‌دهد که « همه چیز به یکباره پیش آمد و در گذشته
هم هیچ علائمی نداشتم، اول دبیرستان بودم پس از امتحان دین و زندگی یک روز وقت
برای امتحان فیزیک داشتم پس از مطالعه با برادرم برای نماز به مسجد رفتیم در آنجا
پاهایم از زانو به پایین خواب رفته بود به هر طریقی نماز را خواندم و به خانه
پدربزرگم رفتم پایم همچنان بی‌حس بود و هیچ ضربه‌ای را حس نمی‌کردم که با مراجعه
به دکتر متوجه بیماری ام.اس شدم، آن سال مشروط شدم ولی مجدد درسم را ادامه دادم و
توانستم کاردانی بگیرم، توصیه‌ام به همه
جوانان همسن و سال خودم این است که استرس زیاد به خود وارد نکنند و عصبانی نشوند
چرا که علت اصلی بیماری ام.اس استرس است.»
آرزوی سلامتی برای مردم و نیز داشتن شغل متناسب با شرایط او
تنها خواسته حمیدرضا بود چرا که به آینده و ادامه زندگی پرشور و رسیدن به اهدافش
امید دارد و برای آن با تمام توان می‌جنگد.
در کنار همه معلولیت‌ها، معلولیت ناشی از تصادفات به نوبه
خود از آمار چشم‌گیری برخوردار است چرا که طبق آمارها ( روزانه در ایران 43 نفر بر
اثر تصادف جان خود را از دست داده و 900 نفر نیز دچار معلولیت می‌شوند، تصادف، علت
نیمی از معلولیت‌های نخاعی است، در سال 95، 235 هزار نفر در ایران بر اثر تصادف
دچار معلولیت شدند ، ایران یکی از کشورهای رکورددار در تصادفات رانندگی و تعداد
معلولان در این حوادث است، معلولیت ناشی از تصادفات در دنیا نیز سالانه سه میلیون
نفر است، 10 برابر آمار کشته‌های تصادف
معلولیت داریم.)
به زبان آوردن این آمارها شاید برای متولیان و انسان‌هایی
که دچار معلولیت نیستند آسان باشد چون از درد و رنج‌هایی که یک معلول با آن دست و
پنجه نرم می‌کند بی‌خبریم و در بسیاری از مواقع نه تنها نخواستیم آنان را درک کنیم
بلکه به چشم تحقیر و باراضافی بر جامعه به آنان نگاه کردیم. در این بین مجتمع
آموزشی، نیکوکاری رعد از جمله فعالیت‌های نیکوکارانه‌ای است که به همت خیران راه‌اندازی
و حمایت شده و با هدف ارائه خدمات کاملاً رایگان برای توانبخشی و ارائه خدمات به
معلولان فعالیت دارد.
سابقه خدمت‌رسانی و پایه‌گذاری رعد در مرکز به اوایل دهه ۶۰
باز می‌گردد، ولی به گفته رویا مهدیخانی، مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد زنجان، از
سال 82 با تلاش چند خیر با هدف توانمندسازی و ارائه خدمات به معلولان جسمی و حرکتی
آغاز به کار کرده و اساسنامه اولیه شکل گرفته است و در حال حاضر نیز خوشبختانه
تعداد آن‌ها به 61 نفر در قالب هیئت امنا افزایش یافته که متشکل از افراد مطرح در
بعد اجتماعی و اقتصادی در جامعه هستند از سوی دیگر رعد در زنجان سال 84 به ثبت رسمی رسید و پس از آن با برگزاری
انتخابات هیئت مدیره از هر دو سال یک بار این مجموعه با تقویت و حمایت بیشتری به
کار خود ادامه داده است.
ارائه خدمات صد در صدی رایگان رعد به معلولان جسمی و حرکتی
بالای 14 سال
مهدیخانی معتقد است که 100 درصد خدمات ارائه شده به جامعه
هدف و معلولان بالای 14 سال در این مرکز
رایگان بوده و ریالی از معلولان دریافت نمی‌کنیم خدمات در این مراکز به دو صورت
آموزشی و درمانی تقسیم شده که در بخش آموزشی به ارائه مهارت‌های هنری همانند
خیاطی، تاج‌سازی، کیف‌دوزی، چرم‌دوزی، طراحی روی پارچه، کامپیوتر، زبان، حسابداری،
عکاسی و غیره می‌پردازد و برای ورود آنان به بازار کار در پایان دوره آموزشی مدرک
فنی و حرفه‌ای ارائه می‌شود.
از جمله خدمات درمانی ارائه شده به معلولان در این مرکز
آموزشی می‌توان به حضور تیم درمانی توانبخشی از جمله پزشک، مشاور، روانشناس،
مددکاری، گفتار درمان، فیزوتراپیست، کاردرمان، کارشناس تغذیه اشاره کرد که به گفته
مهدیخانی تیم درمانی فرد معلول را برای انجام فعالیت‌های مورد علاقه‌اش آماده کرده
و تیم آموزشی نیز مهارت‌های لازم را به فرد ارائه می‌کنند تا در نهایت بتوانیم
آنان را وارد بازار کار کنیم.
حضور بانوان خیر در قالب کمیته بانوان و فعالیتشان در رعد
نیز به نوبه خود توانسته بخشی از بار بر دوش خانواده‌ها و افراد نیازمند را بکاهد
تا لبخند رضایت و آرامش بر لبانشان بنشانند چرا که مهدیخانی در تشریح فعالیت کمیته بانوان این‌گونه عنوان می‌کند که در
قالب خدمات مددکاری مرکز رعد و با بررسی‌های انجام شده بازدیدهایی از منازل صورت
گرفته و نیازمندی‌هایشان را احصا می‌کنند برای نمونه تأمین جهیزیه دختر دم بخت
خانواده‌ای که توان مالی لازم را ندارند و یا تأمین نیازمندی‌های سالمندی که از
هیچ حمایتی برخوردار نیست توسط بانوان خیر حاضر در کمیته بانوان انجام می‌شود.
مدیرعامل مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد زنجان به پرداخت مبلغ
هنگفتی بابت اجاره بها اشاره داشته و عنوان می‌کند محلی که در حال حاضر در آن
اقامت داشته و به جامعه معلولان خدمات‌رسانی می‌کنیم استیجاری بوده و در ماه 6
میلیون تومان هزینه اجاره برای آن پرداخت می‌شود که به لحاظ اقتصادی فشار مضاعفی
بر مجموعه وارد کرده است از همین رو اهدایی‌های انجام شده از سوی خیران به رعد در
نهایت هزینه اجاره بها را تأمین می‌کند، از سوی دیگر به دلیل استیجاری بودن و
تفاوت کاربری ساختمان با یک مجتمع آموزشی نیز باید هزینه‌های زیادی برای بهره‌برداری
درست و ایجاد کلاس‌های آموزشی و غیره متحمل شده و از سوی دیگر امکان ایجاد تغییرات
و پیاده کردن تمامی برنامه‌های خود به دلیل محدود بودن مکان نیز وجود ندارد، هر
چند می‌توانستیم در نقاط پایین شهر با اجاره بهای به مراتب پایین‌تری محلی را
اجاره کنیم ولی معتقدیم که این معلولان باید در منطقه بالای شهر خدمات
را با کیفیت بالایی دریافت کنند.
نبود ملک شخصی و پرداخت اجاره بهای سنگین مشکل اصلی رعد است
نبود ملک شخصی و پرداخت اجاره بهای سنگین، سنگ بزرگی بوده
که درمسیر راه فعالیت‌های این گروه حامی معلولان قرار داشته که به اعتقاد مدیرعامل
مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد زنجان این سنگ بزرگ نیز با همت خیران و اهدای زمین از
سوی مسکن و شهرسازی نتوانست مانعی در مسیر پیشرفت و خدمت به جامعه معلولان باشد
چرا که مسکن و شهرسازی با اختصاص زمینی در شهرک الهیه به مساحت 3 هزار متر مربع
برای احداث ساختمان سه طبقه و نیز کمک بیش از 40 میلیارد ریالی خیران به صورت نقدی
و غیر نقدی توانسته مرحله ساخت را به سفت‌کاری برساند و در حال حاضر تمامی طبقات این
ساختمان از سفت کاری خارج شده و معماری داخلی آن در حال انجام است.
مهدیخانی به حمایت و کمک بیشتر خیران برای اتمام هر چه
زودتر این ساختمان و انتقال مجتمع و کلاس‌های آموزشی معلولان به این مکان اشاره
داشت و بر این موضوع تأکید کرد که یک خیر تکمیل و تجهیز طبقه همکف این ساختمان را
متقبل شده و امیدواریم تا یک سال آینده به بهره‌برداری برسد، مابقی طبقات نیز به
مرور زمان و با حمایت‌های خیران انشاله به سرانجام می‌رسند.
مکان برای آموزش هنرهای درآمدزا برای معلولان نداریم
وی به اشتیاق و علاقه بسیاری از اساتید در حرفه‌ها و هنرهای
مختلف برای انتقال داشته‌های معنوی و حرفه‌ای خود به معلولان که از توانایی‌های
قابل ملاحظه‌ای برخوردارند، اشاره کرد و گفت: برای نمونه از اساتید معروف و به نام
در حوزه کتیبه و کنده‌کاری و قلم‌زنی با مراجعه به مجتمع رعد درخواست برگزاری
کارگاههای رایگان برای معلولان و انتقال هنر خود به این افراد توانمند را داشت
ولی به دلیل نبود مکان مناسب در حالی از هنر آنان محروم شدیم که این اساتید برای
برگزاری کلاس‌های آموزشی برای افراد دیگر هزینه‌های قابل توجهی دریافت می‌کنند چرا
که بازار کار خوبی دارند.
خدمات رعد به معلولان فقط در توانمندسازی آنان محدود نشده و
به فکر ایجاد بازار کار و درآمدزایی برای معلولان توانمند و تحت حمایت خود هستند
چرا که مدیرعامل مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد زنجان یکی از اهدافشان برای احداث
ساختمان مجتمع رعد را ایجاد کارگاههای حمایتی و تولیدی دانست تا پس از دریافت
آموزش‌های لازم توسط معلولان محصولات تولید شده از سوی آنان به فروش رسیده و سود
حاصل از آن به معلول داده شود تا از این طریق کمک هزینه‌ای نیز برایش باشد ضمن این‌که
در حال حاضر نیز محصولات تولید شده توسط این معلولان در قالب نمایشگاه‌هایی در سطح
کوچک عرضه می‌شود ولی سود جزئی برای معلول دارد در حالی که بخشی از این معلولان در
سن ازدواج قرار داشته و یا نان‌آور بودن و مستقل شدن برایشان از اهمیت زیادی
برخوردار است و در حال حاضر نیز در ماه حدود 10 نفر توانمند شده و از چرخه خارج می‌شوند.
آمار معلولان پشت نوبت زیاد است
مدیرعامل مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد در حالی ظرفیت فعلی
پذیرش مددجو در این مجتمع را 80 نفر اعلام کرد که بسیاری از معلولان پشت نوبت بوده
و نیازمند دریافت خدمات از سوی رعد هستند ولی به دلیل محدودیت مکان و فضای فعلی
امکان پذیرش بیش از 80 نفر برای مرکز وجود ندارد از همین رو با اتمام ساختمان در
حال ساخت بخشی از مشکلات پذیرش پشت نوبتی‌ها نیز برطرف می‌شود.
به گفته این مسئول در زنجان حداکثر برای 52 نفر مددجو یارانه
از سوی بهزیستی اختصاص داده می‌شود از همین رو از بین 80 نفر مددجوی رعد فقط برای
52 نفر آنان یارانه پرداخت می‌شود ولی عملاً برای 80 نفر مددجو خدمات‌رسانی انجام
می‌دهیم و از آنجایی که بسیاری از آنان از مشکلات تغذیه‌ای رنج می‌برند میان‌وعده‌هایی
در دو نوبت صبح و ظهر پیش از رفتن به منازلشان داده می‌شود.
هیچ مرکزی برای پوشش و خدمات‌دهی به معلولان زیر 14 سال
وجود ندارد
مجوز مرکز رعد در زنجان برای خدمات رسانی به معلولان جسمی و
حرکتی بیشتر از 14 سال بوده و سقفی وجود ندارد ولی مهدیخانی معتقد است که به لحاظ
علمی زیر 14 سال بهترین زمان برای بهبود سیستم عصبی و عضلانی فرد است در حالی که
هیچ مرکزی نیز برای پوشش و خدمات‌دهی به معلولان زیر 14 سال وجود ندارد به همین
دلیل همه مراجعه‌کنندگان زیر 14 سال که تعداد آنان در حال حاضر به 20 نفر می‌رسد به
صورت رایگان در مرکز رعد مورد معاینه قرار داده می‌شوند و از هر 6 ماه یکبار این
افراد مورد چکاپ کامل قرار گرفته و آزمایشات لازم انجام می‌شود، اخیراً برخی از
آزمایشگاه‌ها اعلام آمادگی کردند تا با ارائه تخفیفات ویژه برای این قشر خدمات‌رسانی
کنند.
مهدیخانی با ابراز تأسف از این موضوع که «متأسفانه برخی از
خانواده‌های دارای معلول به بهانه ترس از آبرو و پنهان کردن آن از دید همسایه‌ها فرزند
خود را در خانه حبس کرده و از همه آن را پنهان می‌کنند تا جایی که هیچ کس اطلاعی
از وجود این فرد معلول در خانواده نداشته باشد» که یک نمونه آن پسر معلولی بود که
به دلیل ناتوانی در راه‌رفتن و معلولیت، مادرش وی را در خانه حبس کرده بود و در حال
حاضر که مادر پیر شده و پسر معلولش 40 ساله از همین رو توانایی نگهداری و حبس او
در منزل را نداشته و پسرش در کوچه و خیابان با دستانش خود را بر روی زمین می‌کشد،
این پسر معلول حال بیش از 40 سال سن دارد و زمانی که به مرکز رعد آورده شد از آدم‌ها
وحشت داشت و حتی غذا خوردن بلد نبود و بدون استفاده از دستانش غذا می‌خورد ولی
الان بعد از یک سال با آموزش‌هایی که داده شده طرز استفاده از قاشق و غذا خوردن به
روش عادی را فرا گرفته و با ایما و اشاره منظور خود را می‌رساند و همانند قبل با
دست خود را بر روی زمین نمی‌کشد بلکه با کمک دیوار و ابزار کمک توانبخشی حرکت می‌کند.»
معلولان محبوس در خانه
این مسئول به معلولانی که به اصرار والدین در خانه حبس شدند
و امکان ظاهر شدن در بین افراد را ندارند اشاره داشته و عنوان کرد: هنوز هم
معلولانی در خانه حبس هستند و ما موفق نشدیم که خانواده‌های آنان را متقاعد کنیم
تا آنان را به رعد آورده و توانمندهایشان را بروز و ظهور دهیم بسیاری از این
معلولان ناشناخته بوده و حتی در بهزیستی تشکیل پرونده نداده‌اند ما نیز در رعد
معلولانی را می‌پذیریم که در بهزیستی پرونده تشکیل داده و درصد معلولیت آنان طبق
در کمیسیون‌های مربوطه مشخص شده باشد و پس از تعیین درجه معلولیت به مرکز ما معرفی
می‌شوند تا یارانه حمایتی شامل حالشان شود.
طبق توضیحات مسئول مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد، اداره کل
بهزیستی استان برای 52 مددجوی معلولی که در رعد خدمات لازم را دریافت می‌کنند در
ماه مجموعاً 20 میلیون تومان، برای هر نفر 400 هزار تومان یارانه اختصاص داده می‌شود.
به یاد ماندنی‌ترین خاطره
بهترین خاطره‌ای که مهدیخانی از چندین سال فعالیت در رعد و
خدمت‌رسانی به معلولان دارد این‌گونه بر زبان جاری می‌کند که «هر چند لحظه لحظه
حضور من با معلولانی که در رعد توانمند می‌شوند خاطره به یاد ماندنی است ولی آنچه
همیشه در ذهنم ماندگار شده مددجوی خانم ناشنوایی بود که توانایی حرف زدن نیز نداشت
با مرد ناشنوایی نامزد کرده بود این خانم از بدشانسی تومور بصل‌النخاع پیدا کرده بود و پس از عمل تومور فلج چهار دست
و پا شده بود، نامزدش به همین خاطر او را رها کرده و این دختر به خاطر ضربه روحی
که نامزدش وارد کرده بوده اجازه درمان نمی‌داد و به دلیل ناشنوا بودن نیز برقرار
کردن ارتباط با او قدری سخت بود و با نقاشی کشیدن کارهایی که باید در خانه انجام
می‌داد را به او می‌فهماندیم ولی پس از 6 ماه به حدی رسید که با کمک دیوار راه می‌رفت
و خیلی بهتر شده بود تا این‌که پس از یک سال مجدد با همان نامزدش با شیرینی و کارت
عروسی به مرکز آمدند و این بهترین خاطر من بود.»
ممانعت پدر دختر معلول 40 ساله از ارائه خدمات توانبخشی به
فرزندش
هر چند معلولانی که در رعد پذیرفته می‌شوند باید از سوی
بهزیستی معرفی‌نامه داشته باشند ولی به گفته مهدیخانی رعد به سراغ معلولانی که حتی
در بهزیستی پرونده‌ای نداشته و کسی از جضورشان اطلاعی ندارد نیز می‌رود که برای
نمونه خاله یکی از مددجویانمان است که به دلیل فلج اطفال پدرش او را از بچگی
درخانه حبس کرده و اجازه خروج از منزل را به او نمی‌دهد به این بهانه که همسایه‌ها
می‌بینند و آبرویش به خطر می‌افتد در حالی که فلج اطفال مشکل حادی نیست.»
این مسئول ادامه داد:« مددکاران رعد به بهانه‌ای، در منزل
پدربزرگ مددجویمان حضور یافتند ولی موفق به دیدن خاله معلول که الان بیش از 40 سال
سن دارد نشدند و مجدد به بهانه بازدید از منزل، به خانه این پدربزرگ برای دیدن
دختر معلولش رفتیم که در نهایت در یکی از اتاق‌ها او را پیدا کردیم ولی توان بلند
شدن نداشت در حالی که فرد مبتلا به فلج اطفال با عسا توانایی راه رفتن باید داشته
باشد، در نهایت پدر دختر با اصرار و قسم از ما خواست که مبادا کسی از حضور دختر
معلولش در خانه توسط ما آگاه شود، هر چند مشاوری که همراه ما بود برای ارائه خدمت
به این دختر معلول با پدر صحبت کرد ولی نتوانستیم او را قانع کنیم، حتی این
پیشنهاد را به او دادیم که سرویس مرکز رعد در حیاط منزل به دور از چشم همسایگان
دخترش را سوار می‌کند و در برگشت نیز به همین منوال و کسی متوجه او نمی‌شود ولی
پدر قبول نکرد.»
به گفته مدیرعامل مجتمع آموزشی، نیکوکاری رعد زنجان اطلاع‌رسانی‌های
عمومی که به موقع انجام نشده و کم‌کاری
نهادهای فرهنگی در حوزه معلولان سبب رسوب این نوع تفکر در بین برخی از والدین شده
که به بهانه ترس از آبرو با سرنوشت فرزند معلول خود بازی می‌کنند و آنان را درو از
چشم دیگر در خانه حبس می‌کنند، متأسفانه بنده به شخصه برنامه‌ای در صداوسیما در
رابطه با نحوه برخورد با معلولان ندیدم و اگر هم بوده معلول در نقش گدا به نمایش
گذاشته شده است و مورد از برخورد احترام آمیز با معلول را مشاهده نکردم در حالی که
اگر یکی از این خانواده‌های معلولان این‌گونه برنامه‌های سازنده را ملاحظه می‌کردند
شاید به خودشان می‌آمدند.
والدین همراه و مشوق فرزندان معلول
وی معتقد است که در کنار خانواده‌هایی که با تفکرات بسته
نسبت به وجود معلول واکنش نشان داده و آنان را مایه افتخار نمی‌دادند والدینی نیز
هستند که پا به پای فرزند معلول خود در جامعه حضور پیدا کرده و در تمامی لحظات در
کنار آن‌ها و مشوق اصلی فرزندشان هستند و در تمامی مراسمات مرکز شرکت می‌کنند و به
افزایش توانایی فرزند معلولشان افتخار می‌کنند.
مهدیخانی با اشاره به این‌که در حال حاضر به دلیل عدم اطلاع‌رسانی
کافی متأسفانه رعد در بین همه مردم جامعه شناحته شده نیست و برخی اطلاع از حضور
این مرکز در شهر نیستند تا بتوانند مشکلات معلول خود را با ما در میان بگذارند از
همین رو رسانه‌ها باید در این زمینه کمک حال رعد باشند، معلولیت در کمین همه ما
قرار داشته و فردی که قطع نخاع شده هرگز بروز این مشکل و معلولیتش در زندگی را
متصور نبوده است و این‌که مردم نمی‌دانند که شاید روزی معلولیت به سراغ آن‌ها نیز
بیاید.
#مؤسسه رعد زنجان، رؤیا مهدیخانی، ام.اس، معلولان زنجان