پایگاه خبری صدای زنجان نیوز / سمیه محرمی: تجردگرایی یا همان تجرد مطلق و چالش افزایش آن در کشورهای مختلف از جمله ایران در سال‌های اخیر یکی از موضوعاتی بوده که توجه‌ها را به خود جلب کرده و ضرورت برنامه‌ریزی در زمینه آن را افزایش داده است.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد افراد مجرد در سال 1395 حدود 80 هزار نفر بوده است. با توجه به افزایش تجرد دائم در گروه سنی بالای 40 سال، پیش‌بینی می‌شود تا سال 1410 کشور با بیش از یک میلیون تجرد دائم مواجه شود.

در سال 1400 آمار مجردان 31 تا 39 ساله در ایران حدود 2.1 میلیون پسر و حدود 2.1 میلیون دختر بوده است که این افراد در دهه‌های آینده به تدریج وارد دوران سالمندی خواهند شد.

ناصر فکوهی استاد دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها می‌گوید: اکثر قریب به اتفاق جوامع علاقه‌مندند که جامعه‌ای خانواده‌محور داشته باشند و این مساله صرفا مخصوص به کشور و جامعه ما نیست.

وی همچنین به تغییرات در جامعه و الگوهای زندگی با اشاره به چند مثال کوچک برای روشن شدن موضوع عنوان می‌کند: اینکه ما از یک سو تحصیل دختران را تشویق و از اجتماعی شدن زنان دفاع می‌کنیم، ولی از سوی دیگر انتظار داریم دخترانمان در سنین پایین ازدواج کنند و فرزندان زیادی داشته باشند، دو رویکرد کاملا متناقض است که به شکست در هر دو خواسته منجر خواهد شد.  

فکوهی با اشاره به اینکه یکی از مواردی که به آن می‌توان در جامعه جدید اشاره کرد، همین افزایش تجرد مطلق است، که امری ناگزیر است، اضافه می‌کند: البته همه مطالعات نشان می‌دهند که این روند به دلیل کاهشی که در مبادلات اجتماعی به وجود می‌آورد، لزوما امری مثبت تلقی نمی‌شود اما اینکه خواسته باشیم آن را مطلقا از بین ببریم، خود یک خطر است، زیرا بسیاری از افراد را به «ازدواج به هر قیمتی» می‌کشاند که نتیجه آن، طلاق و حتی طلاق با وجود فرزندان است که از تجرد مطلق عناصری منفی‌تر هستند.

 **مشکلات اقتصادی و اجتماعی سد راه جوانان

زهرا یک بانوی 38 ساله مجرد است که در این زمینه به صدای زنجان می‌گوید: وقتی بسیاری از زندگی‌های متاهلی را می‌بینم ترجیح می‌دهم به صورت مجرد زندگی کنم.

وی با اشاره به اینکه تجرد برای من یک انتخاب برای جلوگیری از حواشی ازدواج اشتباه است، اضافه می‌کند: ترجیح می‌دهم با همه مشکلات و حرف و حدیث‌ها مجرد بمانم تا اینکه پس از یک ازدواج اشتباه با عنوان طلاق و یا یک فرزند به خانواده پدری بازگردم.

این بانوی زنجانی با اشاره به افزایش مشکلات اجتماعی و اخلاقی در جامعه بیان می‌کند: افزایش روابط خارج از چارچوب خانواده بسیاری از افراد را نسبت به ازدواج نگران کرده و جای خود را به زندگی به صورت مجردی و دوری از این روابط داده است.

وی با اشاره به اینکه هنوز هم به ازدواج فکر می‌کند اما تنها دغدغه وی نیست، اضافه می‌کند: تلاش من داشتن آینده ای روشن است اگر شرایط فراهم باشد این آینده را با ازدواج ادامه می‌دهم و اگر نه با همین رویکرد ادامه خواهم داد.

علیرضا دیگر جوان زنجانی است که با داشتن 42 سال هنوز تشکیل خانواده نداده به صدای زنجان می‌گوید: مشکلات جلوی پای یک مرد جوان به قدری زیاد است که کمتر به تشکیل خانواده فکر کند.

وی با اشاره به اینکه افزایش دوران تحصیل و سپری کردن دوران سربازی و پس از آن یافتن کار یک جوان را تا سنین 30 و بالاتر درگیر می‌کند، می افزاید: این شرایط را در کنار عدم تمایل دختران و خانواده‌های آنها برای ازدواج با یک پسر که به تازگی شغل یافته و شرایط اقتصادی چندان خاصی ندارد قرار دهیم می‌توان تشخیص داد چرا سن ازدواج تا این حد بالا می‌رود.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون شاهد آن هستیم که از ازدواج به عنوان یک تجارت یاد می‌شود، می‌گوید: بسیاری از دختران در کشور به همسران خود به عنوان کیف پول نگاه می‌کنند و بسیاری فکر می‌کنند با ازدواج بسیاری از کمبودهای خانه پدری خود را باید جبران کنند و چشم و هم‌چشمی برای تجمل، فشار زیادی روی آقایان وارد می‌کند  و چه کسی حاضر است این حجم از انتظارات و توقعات را برآورده کند.

این جوان زنجانی در بخشی از سخنان خود به چالش‌ها و مشکلات تجرد نیز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: با وجود همه مشکلات از جمله نگاه بد جامعه به این افراد همچنان انتخاب وی تجرد است چون انگیزه لازم برای تشکیل خانواده را از دست داده است و نمی‌خواهد خود را درگیر مسئولیت ناشی از تشکیل خانواده کند.

وی با اشاره به اینکه مسئولان اگر اینقدر بر ازدواج جوانان اصرار دارند باید زمینه این امر را فراهم کنند، می‌افزاید: این موضوع از دو بعد فرهنگی و اقتصادی قابلیت بررسی دارد.

علیرضا با اشاره به از بین رفتن برخی از قبح‌ها در جامعه که ناشی از عدم کنترل آسیب‌های اجتماعی است، تاکید می‌کند: بسیاری از پسران به دلیل عدم اعتماد و ناامیدی نسبت به یافتن آرامش در محیط خانواده حاضر نیستند نسبت به تشکیل خانواده اقدام کنند.

این شهروند زنجانی با اشاره به اینکه تجرد برای من یک انتخاب است نه اجبار می‌گوید: باید دلیل قوی وجود داشته باشد تا این تفکر و روش را تغییر دهم.

**آمار مجردان مطلق شاید سال دیگر!

برای کسب آمار تجرد مطلق در استان زنجان موضوع را از مهدی ژاله‌چیان مدیر کل ثبت احوال استان زنجان جویا می‌شویم که اظهار می‌کند: ثبت احوال استان زنجان این آمار را نداشته و باید از سازمان برنامه و بودجه دریافت شود.

مدیر کل ثبت احوال استان زنجان با اشاره به اینکه اطلاعات موجود با توجه به سرشماری سال 1395 ارائه می‌شود، عنوان می‌کند: در آینده ثبت این آمار در ثبت احوال انجام خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه بنا بر رسالت سازمان ثبت احوال احصای این آمار از سال آینده انجام می‌شود، بیان می‌کند: در سال 1405 سرشماری براساس آمار موجود در ثبت احوال استان‌ها انجام می‌شود.

**آمارهای مرتبط با طلاق و ازدواج باید توسط ثبت احوال احصا شود

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان زنجان نیز در این زمینه در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه طبق سرشماری سال 1395 جمعیت 10 ساله و بیشتر در زمینه وضعیت زناشویی،  442 هزار و 149 مرد در زنجان زندگی می‌کنند، اضافه می‌کند: تعداد 298 هزار و 656 نفر از این تعداد حداقل یک بار ازدواج کرده است که از این تعداد 291 هزار و 211 نفر دارای همسر، 4 هزار و 49 نفر بی همسر به دلیل فوت همسر و 3 هزار و 392 نفر بی همسر به دلیل طلاق بوده و 143 هزار و 444 نفر هرگز ازدواج نکرده است.

ایرج امینی با اشاره به اینکه جمعیت بانوان در این سال 330 هزار و 177 نفر بوده که از این تعداد 291 هزار و 320 نفر دارای همسر و 31 هزار و 898 نفر بی همسر به دلیل فوت همسر و 6 هزار و 953 نفر بی همسر به دلیل طلاق هستند، می‌گوید: در این بین 104 هزار و 606 بانوی زنجانی نیز هرگز ازدواج نکرده اند.

وی با اشاره به اینکه بدون شک این آمار دستخوش تغییر شده است، اضافه می‌کند: این آمار قابلیت پیش‌بینی ندارد و باید بررسی و خروجی آن براساس اطلاعات روز احصا شود.

امینی با اشاره به اینکه ایران کشوری است که آمار آن به شدت دستخوش تغییر شده و ثبات آنچنانی نداشته و در واقع پر تغییر است، بیان می‌کند: این تغییرات ناشی از رشد 40 درصدی جمعیت ایران در دهه شصت و تاثیر آن بر تغییرات آماری است.

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان زنجان با بیان اینکه ساختار جمعیتی مدام در حال تغییر است، اضافه می‌کند: به همین دلیل باید آمارهای مربوط به ازدواج و طلاق به صورت دقیق توسط ثبت احوال ارزیابی شود.

وی با اشاره به اینکه سرشماری یک اتفاق مهم در کشور است و حتی در کشورهای با اطلاعات بالا هم انجام می ‌شود، عنوان می‌کند: در ایران تاکنون سرشماری به صورت حضوری و براساس خوداظهاری انجام شده است.

امینی با اشاره به اینکه طبق برنامه‌ریزی آتی اگر بتوانیم سرشماری بیشتری توسط دستگاه‌ها انجام دهیم، بیان می‌کند: تلاش داریم در سرشماری آینده تنها دو سه  سوال شامل کد پستی و کد ملی و نام سرپرست خانوار طرح شده و اطلاعات از دستگاه‌های مرتبط گرفته شود.

**برنامه مشخص و مدونی برای پیشگیری از تجرد مطلق وجود ندارد

در حالی که آمار دقیقی از سوی دستگاه‌های متولی در زمینه وضعیت تجرد مطلق در استان زنجان وجود ندارد و جمعیت این قشر در استان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد یوسف بیانلو جامعه شناس زنجانی بر ضرورت برنامه‌ریزی برای این پدیده اجتماعی تاکید می‌کند.

یوسف بیانلو جامعه شناس زنجانی در این زمینه به صدای زنجان می‌گوید: پدیده عدم تمایل ازدواج در جمعیت‌شناسی تجرد قطعی عنوان می‌شود و این یک مسئله‌ای است که افراد به یک سن خاص می‌رسند که ازدواج کردن برای آنها دشوار می‌شود و به دلایل مختلف دیگر به ازدواج فکر نمی‌کنند.

وی با اشاره به اینکه معمولا در کشورهای مختلف این سن متفاوت است، البته این موضوع مطلق نیست و استثنائات نیز وجود دارد، بیان می‌کند: این پدیده با مدرن شدن جوامع و بالا رفتن سطح توقعات و یک سری مشکلات دیگر اجتماعی روی می‌دهد.

جامعه شناس زنجانی با بیان اینکه این موضوع در گذشته هم وجود داشته است، عنوان می‌کند: اما در سال‌ها و دهه‌های اخیر و صنعتی شدن جوامع این رویه بیشتر شده است.

وی با اشاره به اینکه تجرد مطلق می‌تواند دلایل فردی، بیولوژیکی و اجتماعی داشته باشد، اضافه می‌کند: البته در این موارد دلایل اجتماعی و فرهنگی اصولا قوی‌تر است.

بیانلو با اشاره به اینکه فردی که به دلیل تحصیلی و شرایط شغلی نسبت به مسئولیت تشکیل خانواده آگاهی و شناخت بیشتری پیدا می‌کند کمتر تمایل دارد زیر بار مسئولیت خانوادگی برود، تصریح می‌کند: این موضوع می‌تواند زمینه تمایل به ازدواج را کاهش دهد.

جامعه شناس زنجانی با اشاره به اینکه در جامعه مدرن و امروزی نیازهای عاطفی و بیولوژیکی افراد از راه‌های دیگر به جز تشکیل خانواده تامین شده و مسئولیت و هزینه کمتری هم به دنبال دارد، اضافه می‌کند: به این دلایل ممکن است تمایل به ازدواج برای آنها کاهش پیدا کند و زندگی مجردی را انتخاب کنند.

وی با اشاره به اینکه به عنوان یک جمعیت شناس و جامعه شناس برنامه مشخصی برای پیشگیری از تجرد مطلق وجود ندارد، اضافه می‌کند: شاید یک سری برنامه‌ها و تئوری‌ها وجود داشته باشد ولی به صورت پیشگیرانه تدوین برنامه‌ای برای تجرد قطعی در جامعه ایران اتفاق نمی‌افتد.

بیانلو با اشاره به اینکه برخی طرح‌ها مانند افزایش جمعیت وجود دارد که بر تجرد مطلق و ایجاد مزایا برای ازدواج می‌تواند اثر بگذارد، می‌گوید: با توجه به نبود برنامه مدون، این اقدامات نمی‌تواند در کاهش تجردی مطلق تاثیرگذار باشد.

جامعه شناس زنجانی با اشاره به اینکه آسیب‌های تجرد قطعی را از چند موضع و بخش می‌توان بررسی کرد، اضافه می‌کند: از یک سو آسیب‎های روحی و روانی برای فرد دارد و نیازهای زیستی و عاطفی و جنسی و فردی به درستی تامین نمی‌شود.

وی ادامه می‌دهد: تجردی مطلق آسیب‌های اجتماعی مانند انزوا و تنهایی را هم به دنبال دارد.

جامعه شناس زنجانی اضافه می‌کند: وقتی فرد ازدواج نمی‌کند به معنای از بین رفتن نیازهای وی نیست و نیازهای وی از جمله نیازهای زیستی از راه‌هایی غیر از خانواده برطرف می‌شود.

بیانلو با اشاره به اینکه در این رفع نیاز خارج از چارچوب بسیاری از خانوادها و سایرین آسیب می‌بینند و مسئولیت‌های اجتماعی کاهش پیدا می‌کند، اضافه می‌کند: این شرایط زمینه‌ تضاد در رفع نیازها را به دنبال دارد.

جامعه شناس زنجانی با بیان اینکه در کشورمان مسیرهای رفع نیازهای زیستی به دلایل شرایط اجتماعی و فرهنگی وجود ندارد، بیان می‌کند: این موضوع باعث می‌شود کارهای زیرزمینی در سطح شهر و جامعه افزایش یابد که تبعات بهداشتی و آسیب‌های اجتماعی را به دنبال دارد.

وی با اشاره به اینکه در اثر این شرایط بسیاری از کانون‌های خانوادگی آسیب می‌بینند و زندگی‌ها با چالش مواجه می‌شوند، اضافه می‌کند: در این شرایط تنظیم جمعیت هم اتفاق نمی‌افتد و چالش فرزندان غیرقانونی و نامشروع افزایش پیدا می‌کند که ریشه در عدم آموزش پیشگیری و مشکلات روابط دارد.

بیانلو با اشاره به اینکه در مجموع باید بدانیم تجرد مطلق آسیب‌های فردی، روانی و شخصی و آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی را به دنبال دارد، اضافه می‌کند: به همین دلیل تاکید داریم باید در این زمینه برنامه‌ریزی شده و آموزش لازم داده شود این در حالی است که شاهد هستیم هیچ آموزشی برای این افراد در نظر گرفته نشده است.