پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میرعیسی‌خانی: هنرمند ویولن‌ساز زنجانی به‎ تلاش‌های مضاعف خود برای ساخت ویولن دست‌ساز اشاره می‌کند و می‌گوید: این هنر را خودآموز فراگرفتم و با آزمون و خطا به نقطه فعلی رسیدم.

«محرمعلی مرادی» یکی از هنرمندان استان زنجان است که ویولن را به صورت سنتی و کاملا دستی می‌سازد. او متولد یک مرداد ماه 1358 است. از دوران 7 سالگی کار کرده است و در زندگی تجربه آموخته است. سال‌هایی را به جوشکاری و نجاری مشغول بوده و اکنون پس از تلاش بسیار در حال حاضر ویولن‌های تماما دست‌ساز می‌سازد که مورد تائید اساتید موسیقی است.

او که بر 12 نوع ساز تسلط دارد، در گفت‌و‌گو با صدای زنجان دلیل خود برای ساخت ویولن را اینگونه عنوان می‌کند: حدود 25 سال پیش تصمیم گرفتم که به سمت ساخت ویولن حرکت کنم اما در آن سال‌ها به دلیل دغدغه معیشت نتوانستم وارد این وادی شوم.

مرادی که از کودکی در کنار پدر مشغول به کار نجاری بوده است، اظهار می‌کند: نجاری در خانواده ما یک پیشه خانوادگی است و نسل به نسل به پسران خانواده رسیده است به طوری که اکنون من هشتمین نسل این خانواده هستم که نجاری می‌کنم.

او ادامه می‌دهد: پدرم «ارسی» می‌ساخت و از شیراز و برخی از شهرهای دیگر سفارش قبول می‌کرد. ساخت این درب‌های دوره قاجار و پهلوی به صورت سنتی و با ابزارآلات ساده نجاری انجام می‌گرفت.

این هنرمند ویولن‌ساز با بیان اینکه در زمینه ساخت ویولن آموزشی ندیده‌ام، اظهار کرد: ساخت ویولن را به صورت خودآموز فراگرفته‌ام و اکنون تنها طرح «ماهنی» ویولن را که در نوع خود در دنیا تک است، کار می‌کنم.

او در خصوص تجربه اول خود در زمینه ساخت ویولن می‌گوید: اولین ویولن خود را براساس معیارهای «استرادیواری» سازنده ایتالیایی ویولن ساختم. یکی از ویولن‌های ایتالیایی بسیار قدیمی و از کار افتاده در اختیارم بودکه آن را شکافتم و از روی آن الگوهایی را برداشتم و سپس تمام تلاشم را کردم که ویولنی که می‌سازم شبیه آن باشد. همچنین برای ارتقای کیفیت صدایش تلاش کردم. پس از ساخت چندین ویولن به نقطه‌ای رسیدم که صدای تولید شده از ویولن‌های دست ساز قابل قبول بود و صدایی که مد‌نظرم بود را تولید می‌کرد.

مرادی با بیان اینکه حاضرم با سازهای جهانی در این زمینه رقابت کنم، اظهار کرد: تمام تلاشم این هست که بدون ذره‌ای خیانت و به صورت کاملا سنتی در این زمینه فعالیت کنم؛ چرا که وقتی پسوند «تماما دست‌ساز» به سازی نهاده می‌شود کار باید به صورت سنتی ساخته شود. موضوعی که شاید کمتر مورد توجه سازندگان ساز «دست‌ساز» قرار می‌گیرد.

او با اشاره به جنس چوب به کار گرفته شده در ساخت سازهایش، می‌افزاید: چوب‌های به کار گرفته شده در ساخت این سازها از چوب‌های درجه یک اروپایی است که «اسپیروس اروپایی» و «افرای فردار» از بهترین آن‌ها است. اگرچه از هر چوبی می‌توان ویولن ساخت و شاید چوب گردوی زنجان، برای ساخت (ساز) یکی از بهترین چوب‌ها بود اما چوب‌های افرا و اسپروس به دلیل رگه‎هایی که در بدنه ساز ایجاد می‌کنند زبیایی بیشتری به آن می‌بخشند.

این هنرمند که شاید در سال تنها سه ساز ویولون بسازد می‌گوید: زمان‌بر بودن پروسه ساخت یک ویولن «تماما دست‌ساز» باعث می‌شود تا من در طول سال نهایتا سه ساز بسازم.

مرادی، اظهار می‌کند: ساخت هر ویولن دست‌ساز حدود 5 الی 6 ماه طول می‌کشد که به دلیل زمان‌بر و کار دست بودن سازها قیمت‌ها هم بالا است.

این هنرمند می‎گوید: هزینه مواد اولیه که برای ساخت یک ویولن دست‌ساز هزینه می‌شود، حدود 30 تا 35 میلیون تومان است که کار 6 ماهه بر روی آن به ساز ارزش داده و قیمت هر ویولن دست‌ساز را به حدود 150 میلیون می‌رساند.

او که حس خود در زمان ساخت ساز را مثل عبادت کردن می‌داند، می‌گوید: وقتی در حال کار هستم؛ عمیقا در کار خود فرو می‌روم و ارتباطم با دنیا قطع می‌شود. این کار برای خود من آرامش‌بخش است و در موقع کار در دنیای خود غرق می‌شوم.

او با اشاره به هزینه بالای لاک و رنگی که روی کار می‌خورد؛ عنوان می‌کند: در سازهای دست‌ساز، معمولا از لاک‎‌های طبیعی استفاده می‌کنند که هزینه بالایی دارد.

این هنرمند با بیان اینکه تنها سازنده ویولن دست‌ساز در استان است، می‌گوید: در ساخت تار و سه تار حدود 7 تا 8 هنرمند در سطح زنجان و استان‌های همجوار در حال فعالیت هستند، ولی کمتر کسی به سمت ساخت ویولن سوق پیدا کرده است چرا که ساخت این ساز پیچیدگی‌های مختص به خود را دارد.

**هیچ حمایت مالی از من صورت نگرفته است

مرادی که گواهی ساخت ساز خود را از اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گرفته است، عنوان می‌کند: اداره میراث فرهنگی تنها ارگانی است که در این زمینه به من کمک کرد تا حداقل گواهی فعالیت خود را به صورت رسمی اخذ کنم.

او ادامه می‌دهد: تاکنون هیچ حمایتی به لحاظ مالی از من صورت نگرفته است و حتی نتوانستم تسهیلاتی جهت توسعه کارم از این اداره (اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان) دریافت کنم.

مرادی که فعالیتش را در کارگاه کوچک خود در سطح شهر ادامه می‌دهد؛ می‌گوید: موقع کار حتی کرکره کارگاه را پایین می‌دهم تا آن را درست انجام بدهم، چون کار بسیار حساس است و اشتباهی ساده، تلاش چند ماهه‌ام را به باد می‌دهد.

وی که در جذب شاگرد سخت‌گیری‌های خاص خود را دارد، عنوان می‌کند: به نظر من کسی که می‌خواهد کاری را یاد بگیرد، باید در این زمینه عِرق کافی داشته باشد.

او ادامه می‌دهد: هر هنرمندی دوست دارد که هنر خود را به دیگران بیاموزد؛ اما کسی که وارد این حیطه می‌شود باید آزمون و خطا پس بدهد و سپس پس از گذراندن دوره آموزشی فوت و فن کار را بیاموزد.

به گفته این هنرمند، تلاش من برای تربیت شاگردانی است که ساز را به صورت کاملا دست‌ساز بسازند و مثل بسیاری دیگر از فعالان این عرصه تنها کار مونتاژ کار نکنند. چرا که با وجود اینکه در زندگی سختی‌های بسیاری را تحمل کرده‌ام و حتی گاهی نان کافی برای شام خود نداشتم، ولی با این وجود تمام تلاشم را کردم تا هنرم را اصیل حفظ کنم و در راهی که قدم گذاشته‌ام ثابت قدم باشم.

مرادی با اشاره به دستی بودن همه ابزارآلات کارش، می‌گوید: در کارگاه من همه ابزارآلات دستی و سنتی است. در حقیقت تنها ابزاری که به صورت پیشرفته دارم، یک دریل برقی است که متاسفانه نتوانسته‌ام دستی آن را پیدا کنم.

او با اشاره به طیف خریداران خود، اظهار می‌کند: خریداران سازهای دست‌‌ساز اغلب کسانی هستند که روح حساسی دارند و به دنبال صدای بهتری از ساز هستند.

این هنرمند می‌افزاید: اغلب سفارشات خود را از تهران، کرج، شیراز و اصفهان می‌گیرد. با این حال مواردی نیز بوده است که خریداران کار را برای دوستان خارج از کشور سفارش داده‌اند.

او با اشاره به دوران سختی که در زندگی‌ خود داشته است، عنوان می‌کند: از 7 سالگی کار کردم و سختی بسیار کشیدم. با این وجود دست از تلاش کردن برنداشتم و اکنون نیز در مسیری که در آن حرکت می‎کنم؛ ثابت قدم هستم.

این هنرمند از تسلط خود بر 12 ساز می‌گوید و در خصوص فعالیت‌های موسیقیایی خود اظهار می‌کند: ‌خواننده هستم و می‌خوانم و با ردیف‌ها و دستگاه‌های ایرانی و آذربایجانی آشنایی دارم و همینطور حدود 4 نوع ساز کوبه‌ای را نیز می‌زنم. بیشتر این سازها را به صورت خودآموز آموخته‌ام. در کودکی علاقه بسیاری به موسیقی داشتم و تنها چند جلسه در کلاس‌های موسیقی شرکت داشتم.

وی با اشاره به امتحان کیفیت چندین استاد موسیقی از کارهایش اظهار می‌کند: برخی از اساتید موسیقی برای بررسی کیفیت صدای سازهایم در این زمینه سازهای من را امتحان کرده‌اند که مورد تائید آن‌ها بود.