دولتی که شعار ایجاد شغل با یک میلیون تومان بود پایان یافت اما درباره عملکرد دولت سیزدهم سؤال‌های بی‌پاسخ فراوانی وجود دارد که شفاف‌سازی درباره آنها قطعاً از مطالبات جدی مردم و بویژه جوانان تحصیل‌کرده از دولت چهاردهم است، یکی از این مطالبات ابهامات در خصوص طرح شهید زین الدین است.

جذب ۱۰۰ جوان انقلابی در قالب طرح شهید زین الدین 

در دستگاه‌های اجرایی استان زنجان

طبق اعلام مرتضی شهامی، معاون استاندار زنجان؛ افراد در قالب طرح شهید زین‌الدین وارد سیستم خواهند شد که فرآیند جذب آن از یکسال گذشته آغاز شده است. طرحی که به خودی خود دارای ابهامات زیادی است و متقاضیان جذب در سیستم دولتی از مسئولان می‌پرسند نحوه تشخیص متعهد، متخصص و انقلابی بودن 100 جوان که در قالب طرح مذکور جذب می‌شوند، چگونه است؟

برخی نیز «تخصص» و «نخبه» بودن را مهم‌ترین آیتم دانسته و معتقدند: اگر در طرح زین‌الدین فردی صرف داشتن تائیدیه مراکز خاص جذب سیستم شود، به خودی خود فرد «نخبه» و «متخصص» کنار گذاشته می‌شود یا حداقل کمرنگ می‌شود که این مهم با مقررات جذب نیروی سازمان اداری و استخدامی کشور مغایرت دارد.

در دولت سیزدهم به منظور جوان‌سازی نیروی انسانی تشکیلات دولتی، تعدادی مجوز استخدامی با نام شهدا صادر شده است. یکی از مجوزهای دریافتی در این دولت، طرح شهید زین الدین می باشد.

 این طرح که به تمامی استانداری های کشور ابلاغ شده، با برگزاری آزمون استخدامی نسبت به جذب نیروی انسانی مورد نیاز استان ها در قالب یک طرح سهمیه ای می‌پردازد.

از اهداف طرح شهیدزین‌الدین می توان به بومی بودن نیروی گزینش شده و خدمتگزاری به مردم اشاره کرد.

دولت یکی از این طرح های خود را در استان زنجان و اردبیل در سال 1402 برگزار کرده که به نام طرح شهید زین الدین نامگذاری شده است. این آزمون جداگانه از آزمون استخدامی دستگاه های اجرایی برگزار می شود. و برای هر استان ظرفیت خاصی اختصاص داده شده است و آزمون هایی به نام مقدس شهدا در ماه های آینده برگزار خواهد شد.

سرآغاز جذب از طریق این طرح جدید آزمون استخدامی با نام طرح شهید زین الدین می باشد که به عنوان اولین طرح و از طریق سایت مرکز آزمون جهاد دانشگاهی برگزار می شود.

 استخدام در طرح زین الدین در سازمان ها و ارگان های دولتی استان اردبیل و زنجان و در سمت های شغلی گسترده ای انجام میگیرد و دولت قصد دارد مدیران و کارمندان خود را در استان های مختلف از میان نخبگان و متخصصان و با اولویت پذیرش نیروی بومی استخدام کند.

 نحوه تشخیص انقلابی و نخبه بودن چیست؟

با این حال تعدادی از متقاضیان استخدام در ادارات از مسئولان پرسیدند: چرا افرادی که در قالب این طرح جذب می‌شوند از قشر خاصی هستند؟ نحوه تشخیص انقلابی و نخبه بودن چگونه است؟

در همان روزهای ابتدایی که سخن از جذب نیروها در قالب طرح شهید زین الدین به میان آمد؛ یکی از مخاطبان صدای زنجان گفت:  برگزاری مطلوب آزمون‌های نهایی دانش آموزان گامی در جهت تحقق عدالت آموزشی است و از لحاظ منطقی هم سنجش توانایی‌های دوران تحصیل، حرکت درستی است. اما کاش به این موضوع هم اشاره می‌کردند که آیا عدالتی که به آن اشاره کرده‌اند، تنها مختص دوران تحصیل و تنها مختص حوزه اموزش است یا باید در همه حوزه‌ها مورد توجه قرار گیرد؟مثلا در مورد طرح شهید زین‌الدین که بنا به اعلام معاون استاندار، 100 نفر با شرایط مختلف در دستگاه‌های مختلف استان جذب شده‌اند، عدالت کاملا رعایت شده است؟ همه انهایی که مشمول طرح شدند، نخبه و انقلابی بودند؟ اصلا با طرحهایی مثل زین‌الدین، دیگر روحیه‌ای برای دانش‌آموز می‌ماند که درس بخواند و نخبه باشد؟

دیگر شهروند زنجانی گلایه‌مند نسبت به اطلاع رسانی کمرنگ از اجرای طرح شهید زین الدین در زنجان به عنوان استان‌های نخست کشور هم( 6 آذر 1402 ) عنوان کرد: ثبت نام این آزمون از دوم آذر ماه 1402 آغاز شد و حالا در میان راه مجموعه استانداری زنجان تصمیم به آغاز اطلاع‌رسانی در مورد این آزمون گرفت. آزمونی که پس از مدت‌ها انتظار بسیاری از جوانان قرار  است برگزار شود نباید با این حجم پایین اطلاع‌رسانی اتفاق می‌افتاد  چرا که این نحوه اطلاع‌رسانی علاوه بر اینکه به نحوی تضییع حق افراد حائز شرایط است شائبه تلاش برای انتخاب افراد خاص و نزدیک به دولت را افزایش می‌دهد.

البته مرتضی شهامی، معاون توسعه مدیریت و منابع استاندار زنجان (6 آذرماه 1402) در نشست مطبوعاتی جزئیات طرح شهید زین‌الدین را تشریح کرد و گفت: در این آزمون جذب نیرو رشته‌های تخصصی مورد تاکید است، البته آرزوی ما این است که نیروهای مومن انقلابی و تحول‌خواه در این آزمون موفق شوند و این موضوع تنها مربوط به این آزمون نیست. 

اما پس از این اظهارات برخی با استناد به بند سوم این طرح سهمیه استان زنجان برای استخدام ۸۰ نفر است که حداکثر ۲۰ درصد آن سهم استانداری است، گفتند: جدا از قانونی بودن یا نبودن این طرح، تعداد نیروهای شرکتی است که در طول یکسال اخیر در استانداری مشغول شده اند که امکان جذب و استخدام همین نفرات در آزمون آتی بسیار محتمل است. این یعنی متقاضیان استخدام دلخوش به این آزمون نباشند!

یکی از کنشگران اجتماعی زنجان با اشاره به ماده ۲۸ قانون برنامه ششم و بند الف ماده ۲۸ قانون افزود: آنچه که هدف قانون است، اصلاح نظام اداری، منطقی‌سازی اندازه دولت، حذف دستگاه‌های موازی و غیر ضرور و هزینه‌های زاید و کاهش حجم و اندازه و ساختار مجموع دستگاه‌های اجرائی، کاهش سطوح مدیریت و کاهش پست‌های سازمانی می‌باشد . اگر از قانون برنامه ششم که نفس‌های آخرش را می‌کشد، بگذریم مهم‌ترین هدف دولت در فصل ۲۱ لایحه برنامه هفتم به منظور افزایش بهره‌وری نظام اداری کشور و دستگاه‌های ذی‌ربط این است که: هر گونه به کارگیری و ارتقای نیروی انسانی در دستگاه‌های اجرایی خارج از فضای رقابتی عادلانه ممنوع شود. در طول برنامه هفتم هرگونه استخدام رسمی و پیمانی و عناوین مشابه در دستگاه‌های اجرایی ممنوع شود. تمام اختیارات دستگاه‌های اجرایی مشمول این قانون در خصوص جذب و به کارگیری نیروی انسانی در طول برنامه هفتم متوقف شود. هر گونه استخدام اعم از رسمی، پیمانی، کارگری دائم و موقت و عناوین مشابه و به کارگیری اعم از قرارداد کار معین، قرارداد کارگری، طرحی، شرکتی و سایر عناوین صرفا بر مبنای اطلاعات ثبت شده در سامانه یکپارچه نظام اداری و بر اساس مجوز صادره از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور در صورت تامین اعتبار از سازمان برنامه و بودجه انجام گیرد.

هر گونه بکارگیری نیرو خارج از قانون استخدام کشور؛ وجاهت قانونی ندارد

کارمند دولتی آشنا به قوانین استخدام سازمان اداری و استخدامی کشور که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است با استناد به جزء ۵ بند ب ماده ۱۱۶ قانون مدیریت خدمات کشوری صراحتا می‌گوید: ایجاد رویه های واحد اداری و استخدامی در چارچوب مقررات این قانون بر عهده شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی می باشد لذا هر گونه به کارگیری نیرو غیر از مسیر قانونی تعریف شده وجاهت قانونی ندارد. امسال هم طبق ماده ۵ ضوابط اجرایی قانون بودجه هر گونه بکارگیری نیرو ممنوع است مگر با تایید سازمان امور اداری و استخدامی و پس از تامین اعتبار توسط سازمان برنامه . لذا مجوزهای صادره توسط رییس سازمان فاقد اعتبار می باشد محتوی که بماند.

مجوز استخدام و به کارگیری جوانان مومن، نخبه، متخصص، انقلابی و تحول‌خواه موسوم به طرح شهید زین الدین در جایگاه‌های سازمانی مدیریتی و کارشناسی کلیدی در دستگاه‌های اجرایی استان در سه حالت مدنظر است؛

در حالت نخست؛ بکارگیری 10 نفر به صورت قرارداد کار معین بر اساس تبصره ذیل ماده 32 قانون مدیریت خدمات کشوری به تشخیص استاندار در جایگاه‌‎های مدیرکل، معاون مدیرکل، فرماندار و بخشدار پس از احراز شایستگی‌های لازم در کانون ارزیابی مرکز آموزش مدیریت دولتی.

طبق قانون؛ مدیرانی که یک شبه و با حکم انشایی مدیرکل شده‌اند باید بروند!

این کارمند می‌گوید: طبق این مجوز؛ 10  نیرو به تشخیص استاندار در پست‌های کلیدی نظیر بخشدار، فرماندار، معاون فرماندار، مدیرکل جذب شود که این غیرممکن است. نمی‌شود فرد صفرکیلومتر به عنوان مدیرکل جذب ادارات شوند، اتفاقی که در کانون پرورش فکری کودکان، صنعت، معدن و تجارت، استانداری زنجان، بخشداری حلب، ماهنشان و غیره افتاده است. متاسفانه، اخیرا شاهد بوده‌ایم که حکم انشایی تعدادی از افراد صادر شده و بدون برگزاری آزمون، تامین اعتبار هم انجام گرفته و اشخاص منصوب هم شده‌اند و تازه یادشان افتاده که این فرآیند را قانونی کنند! برخی از همین مدیران پس از یکسال  صاحب پست شدن که البته غیرقانونی بود، «قراردادی کار معین» شده است که الساعه این افراد نمی‌توانند مدیرکل شوند! طبق دستورالعمل انتصاب مدیران حرفه‌ای، باید در سطوح قبلی سابقه رئیس اداره و مدیریت پایه‌ای داشته باشد تا به عنوان مدیر میانی (مدیرکل) استخدام شود. چرا باید فردی یک شبه بدون اینکه رابطه استخدامی شود، مدیرکل شود؟ ما نمی‌توانیم فردی که هیچ ارتباطی با دولت (ساز و کارهای دولتی) نداشته و به واسطه ارتباط با گروه‌ یا قشر خاصی به عنوان مدیرکل انتخاب کنیم.

از طرفی برخی با استناد به قانون مدیریت خدمات کشوری جذب افراد از طریق طرح شهید زین الدین را توجیه می‌کنند. در صورتی که این ماده قانونی به شاغلان اشاره دارد نه غیرشاغلان! چگونه می‌توانیم 15 درصد مدیران از خارج از سازمان استخدام شوند؟ طبق قانون مدیریت خدمات کشوری، باید با رعایت و طی شرایط سلسله مراتب شایستگی‌های مدیریت، فرد مدنظر را انتخاب کنیم، اگر به هر دلیلی این مورد محقق نشد، از طریق برگزاری آزمون، فرد شایسته از اداره دیگری جذب شود.

در یکی از بندهای مربوط به طرح شهید زین الدین (استخدام پیمانی 10 نفر نخبه از میان نخبگان بومی استان زنجان برای جذب در جایگاه‌های کلیدی دستگاه‌های اجرایی استان بر اساس آئین نامه جذب و نگهداری سرمایه انسانی استعداد برتر و نخبه در دستگاه‌های اجرایی و شیوه نامه شناسایی استعدادهای برتر به منظور جذب در دستگاه‌های اجرایی کشور)؛ اشاره شده که فرد نخبه به بنیاد نخبگان معرفی می‌شود. این فرد بر اساس کدام بند به عنوان نخبه معرفی می‌شود؟ نخبه‌گی شرایط دارد و مباحث مربوط به گزینش و آزمون برای حائز شرایط نخبه بودن مطرح است و صرفا با «معرفی» نمی‌توان گفت که شخص نخبه است. پس این مورد نیز غیرقانونی است.

بند سوم نیز مربوط به استخدام پیمانی 80 نفر از طریق برگزاری آزمون استخدامی استانی مبتنی بر ماده 24 و فصل ششم قانون میدریت خدمات کشوری از بین نیروهای بومی و واجدین شرایط برای استخدام در جایگاه‌های سازمانی اختصاصی در دستگاه‌های استانی به نسبت حداکثر 20 درصد برای جایگاه‌های سازمانی در استانداری ، فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها با اولویت بخشداری‌ها و فرمانداری‌ها و حداقل 80 درصد برای جایگاه‌های سازمانی در سایر دستگاه‌های اجرایی پس از تصویب در شورای راهبری توسعه مدیریت استان زنجان است.

البته کارمند دولتی آشنا به قوانین استخدام سازمان اداری و استخدامی کشور می‌گوید: بندی که متولیان امر بر آن تاکید داشته و می‌گویند 80 نفر بر اساس آزمون جذب ادارات دولتی می‌شوند نیز باید گفته شود؛ طبق اظهارات مسئولان امر حدود 20 درصد در استانداری و مابقی در سایر ارگان‌ها جذب می‌شوند. در این مورد نیز دست استانداری بازتر است برای جذب نیروها در پست‌های کلیدی و کارشناسی با آزمون! به این شکل که طبق دفترچه؛ رشته تخصصی مطرح است اما اگر حائز این شرایط نبود چون عنوان مجوز بحث نیروهای نخبه و مومن و انقلابی بوده است، مثلا اگر فرد 4 سال در گروه‌های جهادی یا فعالیت‌های عام المنفعه حضور داشته باشد، بدون داشتن مدرک تخصصی، شرایط جذب شدن لحاظ می‌شود! در حالی که چنین چیزی در قانون اداری استخدامی وجود ندارد.

در آزمون‌های اداری استخدامی کشور معمولا 3 برابر ظرفیت، آزمون برگزار می‌شود اما با توجه به طرح شهید زین الدین،  ممکن است افراد برخلاف کسب نمرات بالا در آزمون به علت برخی از تبصره‌ها و شرایط لحاظ شده در طرح مذکور رد شوند.

از طرفی در این مدت آن قدر نیروی شرکتی در ادارات دولتی استان زنجان بکارگیری شده‌اند که آزمون طرح شهید زین الدین نیز برای جذب آن‌ها برگزار می‌شود و همین که نیروها در آزمون شرکت کنند، شرایط جذب در اداره مربوطه فراهم می‌شود که این مورد نیز غیرقانونی است.

طرح منقضی شده شهید زین‌الدین

مجوز مربوط به استخدام نیروها در قالب طرح شهید زین الدین در برج 10 سال 1401 صادر شده و در برج 10 سال 1402 نیز به اتمام رسیده است. با این حال برخی تفسیر به رای هم می‌کنند که خلاف است که هیچ، بکارگیری نیرو به عنوان « دستیار فرماندار در امر مردمی سازی دولت» از این محل را نیز اجرا می‌کنند.

طبق بخشنامه «دستیار فرماندار در امر مردمی سازی دولت» باید یکی از پست‌ها خالی شود برای کسی که کارمند است با عنوان «دستیار مردمی‌سازی» یا «مشاور مردمی‌سازی»، اگر به هر دلیلی این پست در سازمان وجود ندارد با حکم انشایی این روند صورت گیرد. در بخشنامه «دستیار فرماندار در امر مردمی سازی دولت» صراحتا تاکید شده که این حکم به معنای استخدام نیست و به معنی کار داوطلبانه و بی‌مزد و بی‌منت و برحسب علاقه است.

بی‌اعتنایی برخی از دستگاه‌های نظارتی به گزارشات مربوط 

به ابهامات طرح شهید زین‌الدین؟

این کارمند دولت با اشاره به بی‌اعتنایی دستگاه‌های ذیربط ملی به گزارش‌های ارسالی در خصوص ابهامات قانونی طرح شهید زین الدین عنوان می‌کند: به نظرم ایراد به سازمان مدیریت برنامه‌ریزی استان زنجان نیز وارد است چرا که باید برای اجرای قانون باید تمام و کمال وارد می‌شد، چرا باید جوانی که سال‌ها دود چراغ خورده و با دشواری شب و روز درس خوانده و دوران دانشگاه را به امید شاغل شدن، به پایان رسانده است فقط به علت اینکه در ستاد انتخاباتی و هیئت‌های مذهبی یا سایر محافل نبوده است از فرآیند استخدام کنار گذاشته شود؟ 

 اگر فردی صرف داشتن تائیدیه مراکز خاص؛ جذب سیستم اداری شود با شرایط استخدام سازمان اداری و استخدامی کشور مغایرت دارد

منتقدان به طرح شهید زین‌الدین می‌گویند: در این طرح سیمای متقاضیان اهمیت دارد و نخبه بودن و تخصص داشتن در مرحله بعدی برای جذب قرار دارد. ضمن اینکه این طرح برای جذب قشر خاصی است که در ستادهای تبلیغاتی حضرات سنگ تمام گذاشته و استخدام از طریق طرح شهید زین الدین به پاس خوش خدمتی آن‌هاست!

یکی از مسئولان اسبق استانداری زنجان که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است، هم می‌گوید: وقتی قرار باشد فرآیند جذب نیروی انسانی در یک سازمان یا وزارتخانه‌ای رخ دهد؛ این روند نیازمند ملزوماتی است که «تخصص» نیرو آیتم اصلی است. بر این اساس؛ سازمان اداری و استخدامی کشور از طریق سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها اقدام به جذب می‌کنند. معمولا فرآیند این گونه است که به اندازه 2 الی 3 برابر نیرو جذب می‌شود و بر اساس اسلوب و ضوابط از بین این افراد؛ نفرات را گزینش می‌کنند که در این مرحله رعایت شئونات اسلامی مدنظر قرار می‌گیرد اما همانطور که گفته شد در مرحله نخست، شرایط عمومی (سالم بودن وضعیت جسمی) و از آن مهم‌تر «تخصص» (داشتن مدرک تحصیلی مرتبط) مدنظر قرار می‌گیرد.

وی معتقد است: احراز بودن تخصص فرد ممکن است با آیتم «دانشگاه معتبر» و تعیین سطح علمی مدنظر مورد بررسی قرار گیرد. با این اوصاف طرح شهید زین‌الدین نمی‌تواند خارج از مقررات، آئین‌نامه‌ها و ضوابط اداری و استخدامی کشور باشد مگر اینکه با دست بردن در این بخشنامه‌ها و با الحاق کردن برخی شرایط؛ بخواهیم نفرات مدنظر را وارد سیستم کنیم! مثلا فردی صرف داشتن تائیدیه مراکز خاص جذب سیستم شود، به خودی خود «نخبه» و «متخصص» کنار گذاشته می‌شود یا حداقل کمرنگ می‌شود؛ بنا بر این این روند با شرایط جذب نیروی سازمان اداری و استخدامی کشور مغایرت دارد.

این مسئول اسبق استانداری زنجان با اشاره به پاسخ شهید چمران در خصوص «تخصص» مهم است یا «تقوا» که گفتند «می‌گویند تقوا از تخصص لازم‌تر است، آن را می‌پذیرم. اما می گویم «آن کس که تخصص ندارد و کاری را می‌پذیرد، بی‌تقواست»، می‌گوید: با استناد به این اظهارات دقیق و درست شهید چمران؛ به افرادی که تخصص ندارند، نمی‌توانیم بگوییم که تعهد دارند. چرا که داشتن تخصص یکی از ارکان اصلی تعهد است.

صدای زنجان جهت پاسخ به ابهامات و ادعاهای مطروحه، موضوع را از طریق مرتضی شهامی، معاون توسعه مدیریت و منابع استاندار زنجان پیگیری کرد اما وی اعلام کرد که تمایلی برای گفت‌وگو در خصوص طرح شهید زین الدین و ابهامات مطروحه ندارد!

پیگیری صدای زنجان جهت پاسخ به این ابهامات از طریق معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور هم انجام گرفت که امکان گفت‌وگو با میثم لطیفی هم میسر نشد.