اخیرا برخی رسانه‌ها هم به نقل از منابع آگاه اعلام کرده‌اند که؛ صادرات گوجه فرنگی به دستور یکی از مقامات ارشد استانی متوقف شده است و علت آن‌هم کمک به یک کارخانه تولید رب بوده است! هرچند که این موضوع ظاهرا حمایت از تولید است؛ اما همین حمایت باعث خرید گوجه فرنگی به قیمت بسیار پایین از کشاورزان می‌شود.

گفته می‌شود که؛ این کارخانه که اتفاقا تنها کارخانه رب گوجه فرنگی استان زنجان است با قیمت پایین محصول را می‌خرد اما بعد از فرآوری محصول تولیدی را به چند برابر قیمت روانه بازار می‌کند و هیچ توجهی به حال آشفته کشاورز و ضرر و زیانی که متحمل می‌شود، ندارد!

چرا باید در پروسه تولید گوجه فرنگی دلال، واسطه و سرمایه‌دار سود کند 

اما تولید کننده ضرر کنند؟

گوجه‌فرنگی‌کاران زنجان به صدای زنجان می‌گویند که محصول تولیدی‌شان سر مزرعه به قیمت 4 هزار و 500 تومان و حتی کمتر به فروش می‌رسد، این در حالی است که واسطه‌ها همین محصول خریداری از کشاورزان را به قیمت بیش از 7 هزار تومان عرضه می‌کنند. ای کاش نظارتی بر روند خرید و فروش محصول گوجه فرنگی بود تا کشاورز متضرر نشود چرا باید در این پروسه دلال، واسطه و سرمایه‌دار سود کند اما تولید کننده ضرر کند؟

بنا بر اعلام جهاد کشاورزی استان زنجان؛ سطح زیر کشت ابلاغی مربوط به محصول گوجه‌فرنگی 5 هزار و 100 هکتار بوده که گوجه‌فرنگی کاران استان زنجان 3 هزار و 835 هکتار از اراضی را به این محصول اختصاص داده‌اند.

در حال حاضر گوجه فرنگی در میدان میوه و تره‌بار به طور متوسط 10 تا 12 هزار تومان به فروش می‌رسد، این محصول در واحدهای صنفی نیز بسته به کیفیت از 10 تا 14 هزار تومان متفاوت است. با این اوصاف تمامی حلقه‌های توزیع محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی سود می‌کنند و این فقط کشاورز است که به عنوان تولیدکننده اصلی که با خون و دل محصولش را پرورش داده باید متضرر شود.

درخواست تنها کارخانه رب گوجه‌فرنگی زنجان مبنی بر ممنوعیت خروج 

گوجه فرنگی‌های تولیدی از استان زنجان

حسین محمدی، معاون اقتصادی استاندار زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان تاکید می‌کند: استانداری زنجان در بحث مربوط به «صادرات» به هیچ عنوان نمی‌تواند محدودیتی را ایجاد کند چرا که این مقوله از قوانین صادراتی ملی تبعیت می‌کند در نتیجه هرگونه ادعای تاکید استانداری زنجان بر ممنوعیت صادرات گوجه فرنگی از استان زنجان صراحتا تکذیب می‌شود.

این مسئول همچنین «ممنوعیت خروج گوجه فرنگی‌های تولیدی زنجان از استان» و تاکید استانداری زنجان بر لزوم فروش این محصول به تنها کارخانه رب گوجه فرنگی استان را نیز تکذیب کرده و این گونه توضیح می‌دهد که؛ در ابتدای شهریورماه 1403 به مناسبت هفته دولت استاندار زنجان از فرآیند تولید رب گوجه فرنگی پایا بازدیدی داشتند که دست‌اندرکاران این کارخانه حدود 7 چالش پیش روی کارخانه را به صورت مکتوب ارائه کردند. چالش‌های اعلامی از سوی کارخانه رب پایا مربوط به «سرمایه در گردش» و درخواست اخذ تسهیلات بانکی، «قیمت‌گذاری محصول»، «کمبود نیروی انسانی»، «مشکلات زیرساختی» و مسائل مربوط به خطوط تلفن، «تعهدات ارزی» و «مباحث توسعه‌ای» بود.

بنا بر اعلام معاون اقتصادی استاندار زنجان؛ موضوعی نیز در حاشیه بازدید استاندار زنجان مطرح شد مبنی بر اینکه «اگر مجموعه استان زنجان تدبیری بی‌اندیشد که گوجه فرنگی تولیدی از استان زنجان خارج نشود، کارخانه پایا آمادگی دارد تمامی گوجه فرنگی تولیدی استان زنجان را خریداری کند.» استاندار زنجان نیز نظرشان این بود که درخواست دست‌اندرکاران کارخانه پایا از طریق جهاد کشاورزی استان زنجان پیگیری شود که آیا امکان اجرای این درخواست وجود دارد یا نه؟

پیشنهاد کارخانه رب «پایا» پذیرفتنی نیست، این کارخانه در انجام تعهداتش نسبت 

به گوجه‌فرنگی کاران موفق نبوده است

حدودا 8 شهریورماه 1403 بود که دستور استاندار زنجان از طریق جهاد کشاورزی استان زنجان پیگیری شد. این ارگان نیز پس از بررسی کارشناسانه اعلام کرد که «امکان اجرای درخواست کارخانه وجود ندارد» چرا که اجرای این درخواست «زمینه انحصار را برای کارخانه پایا» را ایجاد می‌کند، این مجموعه حتی توصیه‌ای نیز داشت مبنی بر اینکه «پایا سال‌های گذشته در بحث پرداخت مبلغ مربوط به خرید گوجه فرنگی از کشاورزان، رضایتمندی کشاورزان را ایجاد نکرده است، این کارخانه یا طلب کشاورزان را با تاخیر پرداخت کرده و یا در خصوص قیمت خرید محصول همراهی لازم را نداشته است.»

به گفته معاون اقتصادی استاندار زنجان؛ اداره کل جهاد کشاورزی استان زنجان همچنین اعلام کرد که بناست کارخانه‌ای را در خرمدره طی روزهای پیش رو افتتاح کنند که بخشی از تولیدات این واحد مربوط به رب گوجه فرنگی است که فاز نخست آن عملا وارد مدار شود در نتیجه اگر این مهم محقق شود دیگر توجیهی وجود ندارد که گوجه‌فرنگی کاران را الزام کنیم که تولیداتشان را به کارخانه پایا بفروشند.

پس از استماع اظهارات کارشناسی شده جهاد کشاورزی استان زنجان به کارخانه پایا، از سوی استانداری زنجان اعلام شد که امکان عملی شدن پیشنهاد آن‌ها وجود ندارد و به این ترتیب بحث نیز منتفی شد.

 تشخیص فروش محصول گوجه فرنگی با خودِ کشاورز است

معاون اقتصادی استانداری زنجان تاکید می‌کند که پس از اعلام نظر جهاد کشاورزی استان زنجان؛ صراحتا اعلام شد که؛ تشخیص فروش محصول تولیدی با خود کشاورز است در نتیجه هیچ الزامی به گوجه فرنگی کاران استان زنجان نیست که محصولات تولیدی خود را در داخل استان و یا خارج از استان به فروش برسانند.

محمدی اضافه می‌کند: برای اینکه موارد مربوط به خرید گوجه فرنگی و تبدیل آن به رب را باید از انحصاری خارج می‌کردیم که لازمه این مهم، انجام اقدامات زیربنایی بود. البته خوشبختانه در این زمینه موفقیت‌هایی نیز کسب شده است و معتقدیم رقابت 2 کارخانه تولید رب گوجه فرنگی (مستقر در زنجان و خرمدره) به نفع کشاورز تمام خواهد شد. البته ذکر این نکته ضروری است که استقرار کارخانه رب گوجه فرنگی پایا در زنجان خیر و برکاتی نیز داشته است و در ایامی که حجم تولید گوجه فرنگی در استان بالاتر از حد انتظار بود، حمایت شایانی از بخش کشاورزی کرد و مجموعه استان زنجان هرگز به دنبال این نبوده و نیست که کارخانه مذکور به تعطیلی کشیده شود اما همواره انتظارمان از این مجموعه بوده و هست که قیمت منصفانه و عادلانه و خرید پایدار مدنظر دست‌اندرکاران باشد و هر توصیه‌ای در خصوص هر محصولی نیز داشته باشند مجموعه استانداری آماده همراهی است.

 فضا برای عرضه محصول گوجه فرنگی در زنجان کاملا رقابتی است

روح‌اله حسنی، مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان قیمت تمام شده تولید محصول گوجه فرنگی در شهرستان‌های مختلف را 4 هزار و 300 تا 4 هزار 600 تومان اعلام کرده و می‌گوید: قیمت فروش هر کیلو گوجه فرنگی به اصطلاح تخم‌مرغی؛ درب کارخانه رب گوجه فرنگی پایا و بازار و میادین از 6 هزار تا 7 هزار تومان می‌باشد.

مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان ممنوعیت صادرات گوجه‌فرنگی زنجان را تکذیب کرده و می‌گوید: میزان تولید امسال محصول گوجه فرنگی استان زنجان در حدود 250 تا 300 هزار تن است و ظرفیت کارخانه پایا کمتر از 100 هزار تن است در نتیجه موضوع ممنوعیت خروج محصول گوجه فرنگی از استان صرف فروش محصولات تولیدی گوجه فرنگی کاران زنجان به کارخانه پایا نه امکان دارد و نه صحت دارد، اصلا دلیلی ندارد مجموعه استان چنین تصیمی را اتخذ کند.

حسنی با بیان اینکه بخشی از محصول گوجه فرنگی تولیدی استان زنجان به کارخانه پایا فروخته می‌شود و بخشی نیز به کارخانه‌جات و خریداران استان‌های کشور از جمله آذربایجان شرقی، تهران، البرز، اصفهان عرضه می‌شود، یعنی فضا برای عرضه محصول گوجه فرنگی زنجان کاملا رقابتی است و برخلاف ادعاهای مطروحه اصلا هم انحصاری نیست.

وعده عملیاتی شدن کشت قراردادی محصول گوجه فرنگی در زنجان

فعالان بخش کشاورزی مشکل فعلی گوجه‌فرنگی‌کاران در بازار فروش محصولات تولیدی را «عدم رعایت الگوی کشت» و به تبع آن «تولید بیش از حد این محصول» و در نهایت «افت بیش از حد قیمت این محصول» که صدای کشاورزان را درآورده است را ندانسته و معتقدند: اگر استقرار واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی در دستور کار باشد، دیگر نمی‌توان انگشت اتهام را به سمت عدم برنامه ریزی و نبود برنامه کارشناسی‌شده جهت اجرای الگوی کشت محصول برد.

آن‌ها امیدوارند تا جذب سرمایه‌گذار برای ایجاد و توسعه واحدهای فرآوری با بهره‌گیری از دانش به روز بازاریابی و نگاه ویژه به «تنوع» و «بازارپسندی» در دستور کار مسئولان مربوطه جهاد کشاورزی استان زنجان و مجموعه استان زنجان قرار گیرد.

کارشناسان، كشاورزی را یكی از مهمترین بخش‌های اقتصادی استان اعلام کرده و می‌گویند: کشاورزی نقش مهمی در روند توسعه استان دارد، اما این حوزه مهم و تاثیرگذار در سال‌های اخیر با چالش جدی كم آبی و افزایش شدید دما مواجه شده كه برای عبور از این وضعیت، نیازمند برنامه‌ریزی‌های جدید و استفاده از روش‌های نوین علمی است. استفاده از راهبرد تغییر الگوی كشت، یكی از مهم‌ترین این سیاست‌هاست كه می‌تواند موجب حفظ حیات و پایداری كشاورزی زنجان حتی در شرایط كم آبی و تنش‌های محیطی موجود در استان باشد.

زنجیره ارزش، طیف کاملی از فعالیت‌هایی است که شرکت‌ها و افراد انجام می‌دهند تا محصولی را از زمان ایده اولیه آن به استفاده نهایی و فراتر از آن برسانند و شامل فعالیت‌هایی مانند تحقیق و توسعه، طراحی، تولید، بازاریابی، توزیع و پشتیبانی از مصرف کننده نهایی است که با توجه به اظهارات مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان این امیدواری وجود دارد که با افتتاح کارخانه رب گوجه فرنگی مستقر در خرمدره که در روزهای پیش رو تولید آزمایشی خود را آغاز می‌کند، سیستم تولید قراردادی که دارای نتیجه برد-برد می‌تواند باشد، اجرایی شود.

روح اله حسنی، مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان نیز معتقد است که؛ انتخاب الگوی کشت از اصلی‌ترین عوامل افزایش بهره‌وری تولید در کشاورزی محسوب می‌شود. تخصیص بهینۀ اراضی و تعیین محصولات مناسب کشت هر منطقه برای جلوگیری از مصرف بی‌رویۀ نهاده‌ها و کاهش مخاطرات ناشی از کمبود منابع تأمین غذا پس از بررسی علمی عوامل مؤثر بر الگوی کشت و با در نظر گرفتن شاخص‌های مختلف قابل دستیابی است.

حسنی معتقد است: خرید حمایتی از سیاست‌های خیلی موفق نبوده که دولت به این مقوله ورود کند. از این رو جهاد کشاورزی استان زنجان در این 3 سال اخیر تلاش کرده که برای شکستن انحصار، واحد تولید رب گوجه فرنگی را به مدار تولید اضافه کند. واحد «مشکات» خرمدره طی روزهای آتی فعالیت خود را برای نخستین سال آغاز می‌کند، خرید این واحد در ابتدا آزمایشی خواهد بود اما ظرفیت نهایی واحد 150 هزار تن اعلام شده که با افتتاح کامل مجموعه؛ کلیه گوجه فرنگی‌های استان زنجان در داخل استان خریداری و مصرف خواهد شد و نیازی به فروش آن به خارج از استان نیست چرا که بخشی از محصول به صورت تازه خوری مصرف می‌شود و بخش قابل توجه دیگر نیز در قالب فرآوری، تبدیل به رب گوجه فرنگی می‌شود.

مدیرکل جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اهداف مسئولان کشاورزی استان اضافه می‌کند: طی جلساتی که با دست‌اندرکاران کارخانه مذکور در خرمدره داشته‌ایم قرار شده، تولید زنجیره‌ای را مورد بحث و بررسی قرار دادیم به این صورت که بذر مورد پسند و مدنظر کارخانه در اختیار تولیدکننده قرار گیرد و در قالب کشت قراردادی، محصول تولیدی کشاورز به کارخانه فروخته شود، که البته مسئولان کارخانه نیز این سیستم قراردادی را پذیرفته است. به شخصه معتقدم با ورود کارخانه مشکات به مدار تولید، بحث تولید گوجه فرنگی استان زنجان به حد تعادل می‌رسد و اگر کشت قراردادی نیز محقق شود، محصول تولیدی کشاورز به قیمت منصفانه به فروش می‌رسد.