پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ سمیه محرمی: مَلیله‌کاری یا ملیله‌سازی شاخه‌ای از هنر فلزکاری است که در آن با مفتول‌های نازک نقره ظروفی تزئینی می‌سازند. نقره به کار رفته در این هنر عیار ۱۰۰ دارد. شمش‌های نقره را با چکش یا دستگاه نورود به شکل مفتول‌های چهار پهلو باریک می‌کنند و ابتدا نقش‌های کوچک را می‌سازند سپس آنها را در کنار هم در یک قالب قرار داده و با نقره‌ای با عیار پایین‌تر لحیم می‌کنند.

نقش‌های معمول ملیله‌کاری، بته جقه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، غنچه، پیچ، جفت پیچ، پیچک، سه چشمه و غیره نام دارند، ملیله‌کاری یکی از صنایع دستی اصلی زنجان است، در این آثار نقره سینی، سرویس‌های چای و شربت‌خوری، جعبه جواهرات، گلدان، شمعدان، رویه دسته چاقو، قاب عکس و انواع زیورآلات عمده‌ترین دست مایه هنرمندان زنجانی در سال‌های دور بوده و به مرور زمان بر تنوع این دست‌سازهای زیبا و بسیار ظریف افزوده می‌شود.

ملیله‌سازی از جمله ظریف‌ترین رشته‌های فلزکاری و یکی از برجسته‌ترین صنایع فلزی ایران است. قدیمی‌ترین ملیله ایران به روایت اکثر محققان مربوط به سال‌های ۵۵۰ تا ۳۳۰ ق. م. (دوره هخامنشی) است. متأسفانه به دلیل آنکه اکثر اشیا ملیله به منظور استفاده مجدد ذوب شده‌اند، نمونه‌های زیادی در دسترس نیست و تنها از دوره قاجاریه مقداری سرقلیان، گیره استکان و سینی در اندازه‌های مختلف باقی مانده است.

ملیله‌سازی که در هزاره اول هجری قمری به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بود با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان، در آن شهرها نیز رواج یافت. اما زنجان در سال 1398 موفق شد، به عنوان خاستگاه اولیه هنر ملیله کاری با قدمت و پیشینه تاریخی چند هزار ساله، عنوان شهر جهانی ملیله را کسب کند، همچنین بزرگترین المان ملیله به دست استاد کار زنجانی ساخته شد و در آستانه مجموعه فرهنگی و گردشگری سبزه میدان شهر زنجان نصب و رونمایی شده است. این گلدان ملیله‌ای ۵ متر ارتفاع و ۲ و نیم متر قطر دارد.

رونمایی در سکوت خبری

در روزهای اخیر بزرگ‌ترین جام ملیله جهان در سکوت خبری کامل و بدون حضور خبرنگاران و اصحاب رسانه؛ بزرگ‌ترین جام ملیله جهان (اثر استاد یزدان شناس، هنرمند زنجانی) در نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی با حضور معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رونمایی شد که به نظر می‌رسد حاکی از بدسلیقگی متولیان این برنامه بوده که در سایه بی‌توجهی به این هنر رخ داد.

یزدانشناس خالق این اثر فاخر بوده ۳ سال روی این اثر بی‌بدیل کار کرده است، این هنرمند زنجانی دارای درجه یک هنری و صاحب ۶ اثر ثبت شده در یونسکو بوده و از هنرمندان بزرگ کشور در حوزه صنایع دستی است.

محسن یزدانشناس استاد ملیله‌کار زنجانی و متولد ۱۳۵۵ است، وی داری درجه یک هنری (معادل دکتری صنایع دستی) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در سال‌های ۲۰۱۲-۲۰۱۰-۲۰۰۸ موفق به کسب ۳ نشان از سازمان جهانی صنایع دستی (یونسکو)  شده است.

استاد ملیله‌کار زنجانی در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه از حدود سال ۱۳۶۹ فعالیت در حوزه ملیله را آغاز کرده‌ام، اظهار کرد: تلاش کردیم با حضور در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی، هنر ملیله کاری زنجان را به جهانیان بشناسانیم.

وی با اشاره به اینکه از 10 سال گذشته تولید آثار حجمی ملیله را آغاز کردم، بیان کرد: خوشبختانه امسال یکی از آخرین آثار خود به نام جام بی‌قرار رونمایی شد.

یزدانشناس با اشاره به اینکه جام بیقرار را در جوار موزه مردم شناسی رختشویخانه زنجان و در یکی از استاندارد‌ترین کارگاه‌های ملیله سازی کشور ساخته است، اضافه کرد: این اثر با پیوند ۱۸ قطعه ملیله گلبرگ نیلوفر آبی که هر کدام با هزاران نقش ملیله به سبک زنجانی، در اندازه‌های خیره کننده 60 سانتی‌متر قطر دهانه،60 سانتی‌متر ارتفاع و 60 سانتی‌متر پایه کار و با استفاده از 10 کیلوگرم نقره ۹۹.۹۹ ساخته است.

استاد ملیله‌کار زنجانی با اشاره به عدم تحقق وعده شهردار زنجان به عنوان رئیس شهر ملیله زنجان برای حمایت از حضور این اثر در نمایشگاه عنوان کرد: انتظار می‌رود در شهری که نام شهر ملیله به خود اختصاص داده است، حمایت از این هنر بیشتر مورد توجه و مهر قرار گیرد.

متولیان امر ورود دغدغه‌مندانه کنند

وی با اشاره به اینکه برای معرفی ملیله زنجان به جهان باید حضور مستمر در نمایشگاه‌های بین‌الملی داشته باشیم، بیان کرد: این مهم نیازمند حمایت دستگاه‌های متولی از جمله میراث فرهنگی، شهرداری، اتاق بازرگانی، صمت است.

یزدان‌شناس با اشاره به اینکه در صورتی می‌توان ملیله استان زنجان را در سطح بین‌المللی مطرح کرد که متولیان امر نسبت به این موضوع حساس شوند، تصریح کرد: اگر شاهد ورود دغدغه‌مندانه شهرداری و میراث فرهنگی به بحث ملیله باشیم، بسیار خروجی بهتری خواهیم داشت.

استاد ملیله‌کار زنجانی با اشاره به اینکه این اثر در کشورهای مختلف منطقه و جهان به نمایش گذاشته خواهد شد، گفت: درخواست شده نمایش این اثر در کشورهای مختلف از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپایی وجود دارد.

وی در پاسخ به سئوال صدای زنجان در مورد میزان جذب جوانان به این رشته هنری بیان کرد: بله جوانان دیگر تمایل چندانی برای فعالیت در این زمینه ندارند چرا که نتوانستیم معرفی خوبی از این هنر داشته باشیم و آنها را به سمت این هنر هدایت کنیم.

یزدان‌شناس با اشاره به اینکه باید فرصت‌هایی برای دیده شدن هنرمندان جوان فراهم شود، عنوان کرد: باید این جذابیت برای علاقه‌مند شدن نسل جوان به این هنر فراهم شود.

استاد ملیله‌کار زنجانی با اشاره به اینکه باید در زمینه آموزش و ایجاد اشتغال در حوزه ملیله تجدید نظر کرد، افزود: باید دوره‌های آموزشی کوتاه مدت و زودبازده ملیله برای نسل آینده برگزار شود، چرا که این قشر تمایل دارند به سرعت وارد عرصه فعالیت شوند و نگاه سنتی به کار ملیله دیگر پاسخگو نیست.

به خاطر هنر ملیله ورود کنید

وی با اشاره به اینکه مسئولان نه به خاطر من هنرمند بلکه بخاطر هنر ملیله از این رشته هنری حمایت کنند، بیان کرد: زنجان روزی که به ثبت جهانی رسید کارش تمام نشد بلکه راه آغاز شد و باید رو به جلو حرکت کند.

یزدان‌شناس رونمایی از این جام را یک قدم رو به جلو دانست و گفت: نمی‌خواهم عکس من در شهر نصب شود ولی انتظار دارم این اثر از طرق مختلف در شهر شناسانده شوند.

استاد ملیله‌کار زنجانی با اشاره به اینکه برخی از استان‌ها نیز رونمایی از آثار خود داشتند ولی نحوه اطلاع‌رسانی و تبلیغ آنها کجا و نمایش و اطلاع‌رسانی از رونمایی اثر جام بی قرار کجا؟، بیان کرد: برای نخستین بار است که نامی بر روی یک اثر گذاشته شده و بر روی یک اثر هنری نشسته است.

وی با اشاره به اینکه انتظار داریم با حمایت از هنرمندان بستر معرفی این اثر فاخر فراهم شود، گفت: باید شرایط به نحوی باشد که به فکر نمایش این اثر باشیم نه اینکه من یزدان شناس به فکر فروش این اثر به دلیل مشکلات مالی باشم و جام بی‌قرار در یک موزه خارجی بدون قید نام زنجان به نمایش گذاشته شود.

انتهای پیام/