زهره میرعیسی خانی- علی صیدی، مدیر گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی استان در همایش پیشگیری، کنترل و درمان دیابت با اشاره به اینکه هفته ملی دیابت از 18تا 24 آبان ماه به منظور اطلاع رسانی بیشتر در خصوص این بیماری برگزار می‌شود، گفت: بیماری‌های غیرواگیر سالانه سبب مرگ و میر 38 میلیون نفر می‌شوند. بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی و دیابت که چهار بیماری هستند که بیشترین آمار بیماری‌های واگیردار هستند و تنها 82 درصد عامل مرگ و میر را به خود اختصاص می‌دهند که می‌طلبد که ما در صدد پیشگیری از این بیماری‌ها برآییم.

وی افزود: بیماری‌های غیرواگیر نزدیک 66.5 درصد مرگ و میر در سال و حوادث ترافیکی 9 درصد و سایر بیماری‌ها که شامل بیماری‌های مادرزادی و عفونی و انگلی 24.4 درصد را به خود اختصاص می‌دهند و اگر ما بخواهیم بیماری‌های غیرواگیر را جز به جز کنیم بیماری‌های غیر واگیر نزدیک 42.8 درصد مرگ و میر را به خود تخصیص می‌دهد و پس از آن سرطان‌ها 14.3 درصد و حوادث ترافیکی 9دهم درصد را از مرگ و میر به خود تخصیص می‌دهند و اگر بخواهیم از بین عوامل موثر آن ده شاخص مورد اهمیت را بررسی کنیم، رژیم غذایی از عوامل مورد اهمیت است.

این مسئول خاطرنشان کرد: یکی از عواملی که موجب دیابت می‌شود، چاقی است و در رده بعدی فشار خون قرار دارد که اگر رژیم غذایی رعایت نشود موجب چاقی و متعاقب آن دیابت می‌شود.

مدیر گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان اظهار کرد: دیابت سالانه عامل مستقیم چهار میلیون مرگ است و در هر 6 ثانیه یک نفر بر اثر دیابت از بین می‌رود. همچنین شایعترین عامل نابینایی درافراد بالغ در جهان است به طوری که 25 بار شایع‌تر از افراد عادی است و مهم‌ترین علت نارسای کلیه در جهان و شایع ترین عامل قطع عضو همین بیماری است.

وی یاد آور شد: جالب است که نیمی از مبتلایان به دیابت که در حدود 193 میلیون نفر می‌شوند، هنوز نسبت به دیابت خود آگاهی ندارند. سالانه 86هزار کودک در جهان به دیابت نوع یک مبتلا می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: هزینه درمان این بیماری درایران حدود یک میلیارد دلار برآورد می‌شود که هزینه کمی نیست و اگر بخواهیم وضعیت شیوع دیابت را در سنین 20 تا 79 سال برآورد کنیم، ایران در زمینه شیوع این بیماری  در منطقه ای که 7تا 9درصد را شامل شده اس، قرار دارد و چین و هند و آمریکا و برزیل بیشترین درصد آمار ناآگاهی نسبت به بیماری خود را دارند. شیوع دیابت در جمعیت بالای 25 سال در ایران 10.8 است و تعداد بیماران شناخته شده 4 میلیون و 600 هزار نفر هستند.

وی با اشاره به اهم اقدامات دانشگاه در زمینه این بیماری افزود: اجرای برنامه پیشگیری و کنترل بیماری غیرواگیر‌دار یکی از برنامه‌هایی بود که از سال 1383شروع شد. همچنین در سالهای اخیر نیز برنامه «ایراپن» به صورت گسترده جرایی شد که کلیه افراد بالای 30سال نسبت به سکته قلبی و مغزی و بیماریهای غیر واگیر خطر سنجی شدند.

از هر 7 نفر یک نفر به دیابت مبتلا می‌شود

در ادامه حسین چیتی، رییس انجمن پیشگیری از بیماری دیابت استان، در رابطه با بروز این بیماری، اظهار کرد: دیابت شایع‌ترین بیماری غددی در دنیا بوده و ۹ درصد کل مرگ و میرها در جهان، وابسته به دیابت است. این بیماری دامن بسیاری از افراد را در دنیا می‌گیرد و در هر دقیقه ۱۲ نفر به دیابت مبتلا می‌شوند و ۶ مرگ وابسته به دیابت رخ می‌دهد که مهم‌ترین علل نارسایی مزمن کلیه، قطع پا و نابینایی در بالغان است. بنابر پیش‌بینی‌های انجام شده از هر ۷ نفری که در ایران زندگی می‌کند، ۱ نفر به دیابت مبتلا خواهد شد.

وی در رابطه با علل ایجاد بیماری دیابت، افزود: در بدن هورمونی به نام انسولین وجود دارد که اگر بدن به میزان کم این هورمون تولید کند یا با فقدان تولید آن مواجه شود یا در کارکرد آن مشکلی به‌وجود آید، فرد به دیابت مبتلا می‌شود؛ زیرا این هورمون مترشحه از لوزالمعده مانند کلیدی عمل می‌کند. این کلید قفل موجود در سطح سلول‌های بدن را باز می‌کند تا قند بتواند وارد این سلول‌ها شده و بدن از آن استفاه و انسولین بتواند قند را به داخل سلول‌ها روانه کند.

این مسئول تصریح کرد: قند ساخته شده در بدن در داخل خون قرار دارد. زمانی‌که انسولین عمل کرده و قندها را از خون پاکسازی می‌کند، قند خون بدن را در حالت نرمال قرار می‌دهد؛ ولی اگر این هورمون درست عمل نکند و یا در بدن وجود نداشته باشد، قابلیت ورود به سلول‌های بدن را ندارد، سطح قند خون بالا خواهد رفت و سبب ایجاد دیابت خواهد شد.

چیتی در رابطه با انواع قند خون افراد، ادامه داد: یک سری از افراد دارای قند خون نرمال هستند؛ به طوری‌که قند خون ناشتا، ۹۹ یا پایین‌تر و دو ساعت بعد از غذای آنان ۱۳۹ و پایین‌تر است به طوری‌که تعادل قند خون فرد در حالت نرمال قرار دارد و در مواردی فرد وارد مرحله پیش دیابتی می‌شود؛ در این مرحله بیماری هنوز واضح و آشکار نیست، قند خون ناشتا فرد، بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ و قند خون فرد ۲ ساعت پس از غذا، ۱۴۰ تا ۱۹۹ قرار می‌گیرد. وقتی اعداد از این مقدار بالاتر رود فرد دچار بیماری دیابت شده است.

رئیس هیئت مدیره انجمن حمایت از بیماران دیابتی استان در رابطه با مرحله پیش دیابت، اظهار کرد: مرحله پیش دیابت، یک چهارم بیمارانی که قند خون آنان بالای ۱۴۰ است در آینده طی ۳ تا ۵ سال به دیابت مبتلا می‌شوند. در جامعه افراد بیش‌تر قندخون ناشتا را بررسی می‌کنند در حالی که قند خون پس از غذا از اهمیت بیشتری برخوردار است به همین دلیل بسیاری از افراد جامعه که در مرحله پیش دیابتی قرار دارند از بیماری خود بی‌اطلاع هستند و باید در این زمینه افراد غربالگری شوند.

این مسئول افزود: همه افراد بالای ۴۰ سال، افراد مستعد ابتلا به دیابت و افراد دارای اضافه وزن و چاقی، خانم‌های باردار دارای قند خون بالا، افراد دارای چربی تری‌گلیسیرید بالای ۲۵۰، افرادی که در گذشته دارای قند خون ناشتا بودند، افراد با سابقه بیماری‌های قلبی - عروقی، کسانی‌که دچار بیماری‌های خود ایمن وابسته به دیابت مانند ضایعه پوستی و مشکل گوارشی خاص و عفونت‌های مزمن که به درمان‌های مختلف پاسخ نمی‌دهد مانند بیماری‌های قارچی شده‌اند، باید مورد بررسی قرار گیرند و غربالگری شوند.

چیتی در رابطه با انواع دیابت، تصریح کرد: دیابت نوع یک، گاهی اوقات هیچ انسولینی در بدن تولید نمی‌شود و معمولا این اتفاق در کودکی رخ می‌دهد و فرد را دچار دیابت می‌کند به سیستم خود ایمن بدن است. دیابت نوع دو معمولا در سنین بالاتر به دلیل سبک زندگی نادرست افراد، اضافه وزن و چاقی و کم تحرکی رخ می‌دهد در این نوع از دیابت، میزان انسولین کم‌تر از محدوده طبیعی بوده و یا عملکرد درستی را در بدن ندارد. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد دیابت موجود در جامعه، دیابت نوع ۲ است و دیابت نوع سوم، دیابت در دوران بارداری است.