پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ سمیه محرمی: یکی از موضوعات نگران کننده در حوزه فضای مجازی رهاشدگی کودکان در آن است، به همین دلیل رئیس پلیس فتای زنجان از برگزاری پنجمین پویش سراسری مردمی کودکان سایبری از ۲۴ آذرماه به مدت یک هفته خبر داده و می‌گوید: این پویش به منظور آگاهی بخشی به اولیا و فرزندان برای حضور در این فضا است.

اگر حضور در فضای مجازی و استفاده از آن در گذشته یک امتیاز برای افراد جامعه محسوب می‌شد، این روزها این موضوع یک امر بدیهی و ضروری برای افراد است، در این میان فضای مجازی و سایبری همانند بسیاری از موضوعات دیگر در کنار مزایا و محاسنی که دارد ایرادات و معایبی نیز دارد، کلاهبرداری‌های مالی و اخلاقی و همچنین اعتیاد بیش از حد به این فضا از جمله ایراداتی است که می‌توان بدان اشاره کرد، روزانه اخبار فیشینگ، کلاهبرداری‌های مالی و انتشار برخی تصاویر خصوصی افراد در جامعه به گوش می‌رسد که همین موضوع بررسی و ارائه راهکار برای حل این مشکلات را در شرایط کنونی به یک امر ضروری تبدیل کرده است.

یکی از اقشاری که بیش از سایرین در معرض مخاطرات ناشی از ناآشنایی با فضای مجازی بوده، کودکان هستند، در حالی که بنا به اعتقاد کارشناسان دیگر ارائه گوشی و سیستم‌های هوشمند به کودکان یک اختیار نبوده و تبدیل به اجبار شده است بر لزوم آشنایی این قشر با این فضا و مخاطرات تاکید دارند.

والدین باید برای محافظت از آنها در برابر این تهدیدات اقدام کنند

سید احمد موسوی رئیس پلیس فتا استان زنجان در این زمینه در گفت‌و‌گو با صدای زنجان اظهار می‌کند: کودکان با خطرات اجتماعی فضای مجازی مواجه هستند و والدین باید برای محافظت از آنها در برابر این تهدیدات اقدام کنند.

رئیس پلیس فتا استان زنجان با اشاره به اینکه قرار گرفتن در معرض اطلاعات و محتواهای نامناسب از آسیب‌های عمده استفاده ناصحیح و بیش از حد کودکان و نوجوانان از فضای مجازی است، بیان می‎کند: استفاده بیش از حد کودمان از فضای مجازی، کاهش مهارت‌های ارتباطی و منزوی شدن کودکان را نیز در پی دارد.

وی با اشاره به اینکه همچنین فضای مجازی زمان زیادی از اوقات کودکان و نوجوانان را به خود اختصاص می‌دهد، عنوان می‌کند: این موضوع موجب اعتیاد کودکان به تلفن همراه، عادت به مطالب سطحی، عقب افتادگی آموزشی و افت تحصیلی می‌شود.

موسوی با بیان اینکه والدین باید از ابزارهای پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان استفاده کنند، ادامه می‌دهد: تعیین مقررات و زمان‌بندی خاصی برای استفاده کودکان و نوجوانان از تلفن همراه و فضای مجازی از دیگر روش های مطلوب پیشگیری از آسیب‌ها است.

رئیس پلیس فتا استان زنجان با اشاره به اینکه به لزوم افزایش آگاهی والدین از فضای مجازی و ارتقای دانش فرزندان نسبت به تهدیدات فضای مجازی تاکید و بیان می‌کند: تبیین الگوهای مناسب اخلاقی و رفتاری برای کودکان می‌تواند در این خصوص موثر واقع شود.

وی با اشاره به برگزاری پنجمین پویش سراسری مردمی کودکان سایبری از ۲۴ آذرماه به مدت یک هفته در این استان اضافه می‌کند: با توجه به اینکه میزان استفاده کودکان از فضای مجازی افزایش یافته است اگر اعضای خانواده موضع انفعالی داشته باشند و نحوه استفاده صحیح از آن را به کودکان آموزش ندهند، قطعا فرزندان در معرض آسیب قرار می‌گیرند.

موسوی با بیان اینکه پلیس فتا ۲۴ ساعته آماده دریافت گزارش‌ها در زمینه جرایم و تخلفات سایبری است، خاطر نشان می‌کند:  شماره تماس ۰۹۶۳۸۰ و سایت https://csirc.fata.gov.ir  جهت دریافت این گزارش‌ها در خدمت شهروندان است.

مدیریت استفاده از فضای مجازی به معنای نظارت و آموزش فرزندان است

جمال بختیاری دکترای جامعه‌شناسی، مدرس و کنشگر سواد رسانه‌ای در زنجان در این زمینه در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه امروزه فضای مجازی به طور جدایی‌ناپذیری وارد زندگی همه ما شده و به ویژه برای نسل جوان به عنوان یک ابزار ارتباطی، آموزشی و سرگرمی، جایگاه ویژه‌ای یافته است، اظهار می‌کند: این فضا با تمام مزایایی که دارد، می‌تواند چالش‌ها و خطراتی نیز برای کاربران به همراه داشته باشد که یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی که تحت تأثیر این فضا قرار می‌گیرند، کودکان و نوجوانان هستند.

وی با بیان اینکه در این میان، نقش والدین به عنوان راهبران اصلی فرزندان در دنیای مجازی بسیار پررنگ است، اضافه می‌کند: والدینی که آگاهی کافی از فضای مجازی و خطرات احتمالی آن داشته باشند، می‌توانند با مدیریت صحیح استفاده فرزندان از این فضا، به رشد و توسعه‌ سالم آن‌ها کمک کنند.

بختیاری با اشاره به اینکه مدیریت استفاده از فضای مجازی به معنای نظارت، هدایت و آموزش فرزندان به منظور استفاده صحیح و ایمن از این فضا است، ادامه می‌دهد: این مدیریت شامل تعیین محدودیت‌های زمانی، انتخاب محتواهای مناسب، ایجاد ارتباط موثر با فرزندان در مورد تجربیات آن در فضای مجازی و آموزش مهارت‌های لازم برای برخورد با چالش‌های این فضا می‌شود.

کنشگر فضای مجازی زنجان با بیان اینکه فضای مجازی می‌تواند محلی برای مواجهه با محتواهای نامناسب، افراد ناشناس و رفتارهای سایبری باشد، عنوان می‌کند: والدین با مدیریت مناسب می‌توانند از فرزندان خود در برابر این خطرات محافظت کنند.

وی با اشاره به مزایای برای توسعه‌ مهارت‌های اجتماعی بیان می‌کند: استفاده صحیح از فضای مجازی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی، همکاری و حل مسئله را توسعه دهند.

بختیاری با بیان اینکه والدین باید به فرزندان خود کمک کنند تا تعادل بین دنیای واقعی و مجازی را برقرار کنند و از وابستگی بیش از حد به فضای مجازی جلوگیری کنند، ادامه می‌دهد: با توجه به نقش پررنگ فضای مجازی در زندگی آینده، آموزش مهارت‌های لازم برای استفاده صحیح از این فضا به کودکان، به آن‌ها کمک می‌کند تا در آینده موفق‌تر باشند.

جامعه‌شناس زنجانی با اشاره به اینکه در پاسخ به سئوالی در مورد بهترین رنج سنی برای ورود کودکان به فضای مجازی بیان می‌کند: تعیین بهترین سن برای ورود کودکان به فضای مجازی، سوالی است که بسیاری از والدین با آن مواجه هستند و پاسخ آن به عوامل متعددی بستگی دارد.

وی با اشاره به اینکه سرعت پیشرفت فناوری و ظهور مداوم شبکه‌های اجتماعی جدید، تعیین یک سن ثابت و قطعی را بسیار چالش‌برانگیز کرده است، ادامه می‌کند: هر کودکی با توجه به ویژگی‌های شخصیتی، بلوغ عاطفی و شناختی، توانایی‌های مختلفی در مدیریت فضای مجازی دارد، همچنین نوع محتوا و پلتفرمی که کودک به آن دسترسی دارد، نیز در تعیین سن مناسب تاثیرگذار است.

بختیاری با اشاره به اینکه توانایی تشخیص محتوای نامناسب و خطرناک، مهارت‌های ارتباطی موثر در فضای مجازی، آگاهی از خطرات احتمالی مانند سایبربولینگ، اعتیاد به اینترنت و غیره در مورد استفاده فرزندان خود از فضای مجازی نسبت به آن آگاهی داشته باشند، بیان می‌کند: توانایی والدین در نظارت بر فعالیت‌های آنلاین فرزند و ایجاد گفت‌وگوی باز و صادقانه با کودک در مورد فضای مجازی از دیگر موضوعاتی است کهد باید نسبت به آن آگاه بود.

 کودکان در استفاده فضای مجازی از رفتار والدین الگوبرداری می‌کند

کنشگر سواد رسانه‌ای در زنجان اضافه می‌کند: اولیا باید در این زمینه دقت داشته باشند، چرا که الگوبرداری کودک در استفاده فضای مجازی از رفتار والدین است.

وی با اشاره به اینکه اولیا باید به جای تمرکز بر سن، بر آمادگی تمرکز کنیم، تصریح می‌کند: باید به جای اینکه به دنبال یک سن دقیق باشیم، بهتر است بر روی آمادگی کودک برای ورود به فضای مجازی تمرکز کنیم. والدین می‌توانند با آموزش مهارت‌های دیجیتال به فرزندان خود، آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های این فضا آماده کنند.

بختیاری با بیان اینکه آموزش مفاهیم اولیه اینترنت، نحوه تشخیص اطلاعات صحیح از نادرست، حفظ حریم خصوصی و غیره از جمله موضوعاتی است که کودکان باید در مواجهه با فضای مجازی با آن اطلاعات داشته باشند، بیان می‌کند: تعیین زمان مشخص برای استفاده از اینترنت، انتخاب دستگاه‌های مناسب و تعیین محدودیت‌های دسترسی از دیگر موضوعاتی است که اولیا باید به آن توجه داشته باشند.

کنشگر سواد رسانه‌ای در زنجان با اشاره به اینکه بررسی فعالیت‌های آنلاین کودک، گفت‌وگو در مورد محتوایی که مشاهده می‌کند و ایجاد فضای امن برای مطرح کردن سوالات باید توسط اولیا اتفاق افتد، ادامه می‌دهد: استفاده متعادل از فضای مجازی توسط والدین و نشان دادن اهمیت فعالیت‌های خارج از فضای مجازی باید مورد توجه باشد.

وی با اشاره به اینکه به طور کلی، نمی‌توان یک سن مشخص برای ورود کودکان به فضای مجازی تعیین کرد، اضافه کرد: مهم‌ترین عامل، آمادگی کودک و نظارت والدین است، با آموزش صحیح و ایجاد یک محیط امن و حمایتی، می‌توان به کودکان کمک کرد تا از فواید فضای مجازی بهره‌مند شوند و از خطرات آن در امان بمانند.

وی با اشاره به اینکه رشد شناختی کودک توانایی درک مفاهیم پیچیده و تشخیص خطرات آنلاین باید مورد توجه باشد که محتوا با سن و رشد کودک همخوانی داشته باشد، بیان می‌کند: تعیین محدودیت زمانی برای حفظ تعادل بین فعالیت‌های آنلاین و آفلاین، ایجاد فضای مشترک و استفاده مشترک و گفت‌وگو درباره محتوای مشاهده شده، آموزش مهارت‌های آنلاین جهت تشخیص اخبار جعلی، حفظ حریم خصوصی و مدیریت گذرواژه‌ها و استفاده از ابزارهای کنترل والدین برای فیلتر کردن محتوا و محدود کردن دسترسی از جمله کارهای کاهش خطرات در فضای آنلاین است.

بختیاری با اشاره به اینکه مهم‌ترین مسئله‌ای که والدین باید در مورد استفاده فرزندانشان از فضای مجازی به آن توجه کنند، پرورش سواد رسانه‌ای خود و فرزندانشان است، ادامه می‌دهد: سواد رسانه‌ای به معنای توانایی ارزیابی، تحلیل و تولید محتوا در محیط‌های دیجیتال است چرا که این مهارت به کودکان کمک می‌کند تا محتوای آنلاین را به طور انتقادی بررسی کنند و تشخیص دهند کدام اطلاعات معتبر و قابل اعتماد هستند و کدام‌یک ممکن است گمراه‌کننده یا نادرست باشند.

کنشگر سواد رسانه‌ای در زنجان با اشاره به اینکه با آموزش به کودکان آن‌ها می‌آموزند از حریم خصوصی خود محافظت کنند و اطلاعات شخصی خود را به صورت آنلاین به اشتراک نگذارند و از خطرات بالقوه‌ای مانند سایبربولینگ و استثمار جنسی آگاه باشند، اضافه می‌کند: باید مصرف سالم از رسانه‌ها داشته باشند، زمان خود را در فضای مجازی مدیریت کنند و از اعتیاد به اینترنت جلوگیری کنند.

وی با بیان اینکه از رسانه‌های اجتماعی برای برقراری ارتباط مثبت و سازنده استفاده کنند و از انتشار اطلاعات نادرست یا ترویج نفرت پرهیز کنند، بیان کرد: برای پرورش سواد رسانه‌ای در فرزندان، والدین می‌توان با فرزندانشان درباره فضای مجازی گفت‌وگو کنند و به سوالات آن‌ها پاسخ دهند، نگرانی‌هایشان را جدی بگیرند و درباره خطرات و فرصت‌های موجود در این فضا صحبت کنند.

بختیاری با اشاره به اینکه اولیا می‌توانند الگوی مناسبی برای فرزندان باشند و وقتی که خودشان از رسانه‌های اجتماعی به صورت مسئولانه استفاده کنند و به فرزندانشان نشان دهند که چگونه می‌توان از این ابزارها برای یادگیری و ارتباط با دیگران بهره برد، اضافه کرد: از ابزارهای کنترل والدین استفاده کنند: چرا که این ابزارها به والدین کمک می‌کنند تا فعالیت‌های آنلاین فرزندانشان را نظارت کنند و محتوای نامناسب را فیلتر کنند.

والدین باید با فرزندانشان رابطه مبتنی بر اعتماد برقرار کنند

بختیاری با اشاره به اینکه بایداولیا از برنامه‌های آموزشی که به کودکان مهارت‌های لازم برای استفاده ایمن و موثر از فضای مجازی را آموزش می‌دهند، آگاه شوند، ادامه می‌دهد: در نهایت، مهم‌ترین نکته این است که والدین باید با فرزندانشان رابطه مبتنی بر اعتماد برقرار کنند تا بتوانند درباره مسائل مربوط به فضای مجازی به طور آزاد و صادقانه گفتگو کنند.

کنشگر سواد رسانه‌ای در زنجان با بیان اینکه مهم‌ترین دغدغه والدینی هستند که خود الگوی مناسبی برای فرزندانشان نیستند و به قولی رطب خورده کی منع رطب کند، بیان می‌کند: باید در نظر داشته باشیم که تربیت یک مقوله رفتاری است نه گفتاری وکودکانمان بیشتر از رفتار ما می‌آموزند تا نصحیت‌ها و پندهای پدرانه و مادرانه‌مان در نتیجه تربیت و ارتقای سواد رسانه ای را از خودمان شروع کنیم.