سوژه مردمی

الهام احمدی- «500 خانواریم و با جمعیت روستاهای اطراف به ۲ هزار خانوار نیز می‌رسیم ولی کسی نیست که به نگرانی و دغدغه ما در مورد سلامتی خود و خانواده‌هایمان و محیط زیستی که در آن زندگی می‌کنیم پاسخگو باشد چون چندین بار به مسئولان مرتبط نامه نوشتیم ولی مماشات می‌کنند و تاکنون هیچ اقدام عملی صورت نگرفته است. این کارخانه بر بام روستای انگوران واقع شده و حدوداً ۵۰۰ متر بالاتر از روستا است بدلیل وجود همین شیب فاضلاب‌ها و شیرابه‌های این کارخانه به سمت جنگل‌ها و باغات سرازیر شده و اسید ناشی از فعالیت کارخانه در هوای روستا پخش شده و چشم اهالی را می‌سوزاند به همین دلیل پنجره خانه‌هایمان را همیشه می‌بندیم، ما هر روز هوای اسیدی تنفس می‌کنیم و همه مسئولان در قبال آن سکوت کردند.چندین سال از زمان راه‌اندازی و توسعه این کارخانه می‌گذرد و در این مدت اهالی تمام همکاری خود را ارائه کردند و در قبال مسئولان این شرکت نیز برخی از مشکلات اهالی روستا از قبیل آب شرب را حل کرده و یا راه روستا را با یک لودر صاف می‌کردند و با این روش‌ هم مردم را به هر نحوی راضی می‌کردند ولی سهامداران جدید همین کمک‌های حداقلی خود را نیز قطع کردند چرا که سال گذشته قرار بود مشکل آب شرب روستا را با احداث مخزن آب برطرف کنند ولی تاکنون به جز کلنگ‌زنی هیچ اقدام عملی انجام نشده است.اهالی این روستا در حالی که به کمک‌های حداقلی راضی بودند ولی در حال حاضر از همین خدمات حداقلی هم محروم شدند.»

این سخنان گلایه‌های شجاعی، از اهالی روستای انگوران است که از مشکلات به وجود آمده برای اهالی روستای انگوران به دلیل فعالیت صنعت آلاینده کالسیمین و پسماندهای آن در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید و به سکوت مسئولان در برابر آلایندگی و عدم مدیریت پسماندهای این شرکت اشاره دارد.

موضوعی که عضو شورای شهر دندی نیز بر آن اشاره داشته و از نادیده گرفتن حق شهروندی و مشکلات به وجود آمده در زندگی اهالی این روستا سخن می‌گوید.

حسین فرامرزلو، عضو شورای اسلامی شهر دندی و شوراهای فرادست شهرستان ماهنشان نیز در گفت‌وگوی خود با صدای زنجان ضمن اشاره به پسماندهای سرب و روی در منطقه در اثر فعالیت شرکت‌های کالسیمین و فرآوری مواد معدنی تحت مدیریت هلدینگ توسعه معادن روی ایران متذکر شد: به طور یقین هر صنعتی معایب و مزایای خاص خود را دارد بدون شک با توجه به فرایند تبدیل خاک سرب و روی به شمش روی و سرب  که در این شرکت‌ها انجام می‌شود خطرات خاص خود را دارد .

وی با اشاره به این‌که با وجود خطرات عنوان شده، مردم  منطقه به سبب ایجاد اشتغال بوجود آمده، از این مدیران و کارخانه ها حمایت و همکاری مستمر انجام می‌دهند، بیان کرد: اما این شرکت‌ها همانند کارخانجات فعال در این زمینه در حاشیه شهر زنجان ایجاد آلایندگی بیشتری در مقایسه با مرکز استان در سطح بخش انگوران را فراهم کرده  است چرا که شرکت کالسیمین و فرآوری مواد معدنی قبل از این‌که کارخانه‌های زنجان فعال شوند در مجاورت شهر دندی و روستاهای انگوران فعالیت خود را آغاز کرده و از همان ابتدا پسماند حاصله از تولید شمش خود را در حاشیه کارخانه به صورت رو باز بدون این‌که اطراف آن را  محصور نمایند رها کردند.

این عضو شورای شهر دندی با بیان این‌که در فصل گرما علاوه بر این‌که گرد و غبار این پسماندها با وزش باد مردم را آزرده خاطر می‌کنند بلکه شیرابه‌های آن که در اثر بارندگی روان شده با مخلوط شدن با آب‌های سطحی و نفوذ آن ، آب‌های زیر زمینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یادآور شد:  به طور یقین مصرف این آب نیز به سبب این‌که مردم مجاور این شرکت‌ها آب آشامیدنی مورد نیاز خود را  از آب‌های زیرزمینی بدون تصیفه برداشت کرده یا گیاهان و حیوانات خود آبیاری می‌کنند خطرات و مشکلات آلایندگی دامن‌گیر مردم روستاهای انگوران و شهر دندی شده است.

 وی با تأکید بر این‌که در حال حاضر اکثر اهالی اعتقاد دارند برخی از بیماری‌های چون شیوع سرطان یا سقط جنین و کند ذهنی در بین اهالی مردمی که در شعاع نزدیک این کارخانجات قرار دارند در مقایسه با روستاهای دور دست این شرکت‌ها  بیشتر شده است، خاطرنشان کرد: باید در این زمینه متولیان امر روشنگری لازم را انجام بدهند تا دغدغه مردم مرتفع شود.

رویکرد فعلی مدیران شرکت و مسئولان در مورد پسماندها مورد قبول مردم نیست

این مسئول در ادامه تأکید کرد: از آنجائیکه قانون‌گذار در قانون مدیریت پسماندها، وظیفه مدیریت اجرایی پسماند صنعتی را  بر عهده تولید‌کننده گذاشته است  لذا با توجه به این‌که شرکت‌های فوق در اثر تولید شمش روی سالیان سال اقدام به تولید این‌گونه پسماندها و رهاسازی در اطراف شرکت کردند از همین رو رویکرد گذشته و فعلی مدیران شرکت و مسئولان به هیچ وجه مورد قبول مردم نیست.

با کاشت چند درخت در حاشیه شرکت آلایندگی جبران نمی‌شود

وی با اشاره به این‌که هر چند مدیران شرکت با کاشت درخت در حاشیه شرکت درصدد جبران این آلایندگی هستند ولی این‌گونه عملکردها، به هیچ عنوان جبران خسارات وارده و مخاطرات زیست محیطی به منطقه را نمی‌کند، افزود: شاید مهم‌ترین دلیل عدم سخت‌گیری  مسئولان نیز  بواسطه اشتغال صورت گرفته صنعت روی در استان و شهرستان است که  چشم خود را بر روی  برخی از واقعیت‌ها و خطرات زیست محیطی آن بستند، ولی از آنجاییکه از محل تولید شمش روی سود سرشاری نصیب این کارخانه‌ها می‌شود نباید مسئولان  و به ویژه اداره محیط زیست و  بهداشت و درمان استان بی‌توجه به معضلات محیط زیستی آن  باشند .

 فرامرزلو در ادامه با طرح سوالی عنوان کرد: « مگر امکان دارد شرکت‌های تولید شمش سرب و روی فعالیت داشته باشد و آلایندگی مشمول آن نشود؟ چونکه وضعیت فعالیت این واحدها معمولاً بعد از وقت اداری ، شیفت‌های شب و ایام تعطیل بیشتر قابل مشهود است. چرا باید مسئولان محیط زیست شهرستان و استانی بجای اجرای قانون تحت تأثیر مدیران سیاسی قرار بگیرند و فعالیت این‌گونه شرکت‌ها مشمول آلایندگی اعلام ننمایند. چون در تبصره یک ماده ۳۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده  پیش‌بینی شده  واحدهای تولید آلاینده محیط زیست که استاندارد و ضوابط حفاظت از محیط زیست را رعایت نمی‌نمایند مطابق تشخیص و اعلام سازمان محیط زیست، مشمول پرداخت یک درصد از قیمت فروش به عوارض آلایندگی خواهند بود. بدین صورت که مبلغ اعلامی می‌بایست به حساب وجوه تمرکز خزانه‌داری کل کشور بنام وزارت کشور افتتاح شده واریز شود تا این عوارض بین دهیاری‌ها و شهرداری‌های آن شهرستان  به نسبت جمعیت توزیع شود.»

محیط زیست به وظیفه اصلی خود عمل نمی‌کند

وی با اشاره به این‌که با توجه به پیگیری انجام شده از شهرداری دندی و برخی دهیاری‌های بخش انگوران در سال مالی امسال مبلغی از این محل به حساب شهرداری و دهیاری واریز نشده است، تصریح کرد: چنانچه این مبلغ بحساب دهیاری‌ها و شهرداری واریز شود باید برابر بخشنامه بودجه شهرداری‌ها  ابلاغی از سوی وزارت کشور  این مبالغ صرفاً برای کاستن از خطرات آلایندگی در بحث نگهداری فضای سبز و موارد مرتبط با آن هزینه شود از همین رو همگی این موارد گویای آن است که محیط زیست بر وظیفه اصلی خود عمل نمی‌کند.

دپوی غیراستاندارد پسماندهای صنعتی و دفن پسماندهای عادی در حاشیه شرکت‌های سرب و روی انگوران

 این عضو شورای اسلامی استان با بیان این‌که برخی از این شرکت‌ها و معدن سرب و روی انگوران علاوه بر این‌که پسماندهای صنعتی خود را به صورت غیر استاندارد دپو می‌کنند پسماند‌های عادی خود را نیز در حاشیه شرکت‌ها دفع می‌کنند، یادآور شد: با این اقدامات به طور یقین معضل دیگری برای منطقه در آینده به ارمغان می‌آورد .

 وی ضمن انتقاد از این موضوع که « مدیران استانی و  مراجع نظارتی به وظایف اصلی خود عمل نمی‌کنند» خواهان پایش و  توجه بیش از پیش محیط زیست استان و شهرستان به پسماندهای صنعتی  و عادی این شرکت‌ها و معدن سرب و روی انگوران شد.

فرامرزلو  اظهار داشت:  چرا باید حساسیت مباحث زیست محیطی در شهرستان ماهنشان به نسبت مرکز استان پایین باشد؟ چرا مدیران استانی بدنبال حل مشکل پسماند روی شرکت‌های حاشیه زنجان هستند اما فکری به حال پسماند شهرستان نمی‌کنند.

این عضو شورای شهر دندی در ادامه به موضوع ماده ۲۵ قانون معادن (سهم منابع طبیعی) اشاره کرد و گفت: با توجه به این‌که معدن سرب و روی انگوران به عنوان بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه  در اراضی ملی و طبیعی شهرستان ماهنشان و بخش انگوران  واقع شده است و در اثر فعالیت معدنی آن خسارت بی‌شماری به منابع طبیعی شهرستان و حتی کشاورزان منطقه وارد شده است از همین رو با لحاظ ماده فوق مقرر شده به خاطر همین عملیات معدنی به منظور جبران خسارت ناشی از اکتشاف و بهره‌برداری مواد معدنی درآمدی از این محل به خزانه‌داری کل کشور که طریق  وزارت جهاد کشاورزی  تعیین می‌شود واریز شده تا نسبت به احیاء و بازسازی محل عملیات معدنی اقدام شود.

6 میلیارد تومانی که به منابع طبیعی پرداخت شد کجا هزینه شد؟

وی با اشاره به این‌که با توجه به اطلاعات دریافتی در سال جاری  از این محل مبلغ ۶ میلیارد تومان  به منابع طبیعی استان پرداخت شده است ولی نحوه هزینه‌کرد آن مشخص نیست، بیان کرد: مبلغ جبران خسارات وارده به محیط زیست در کجا  و چگونه هزینه شده است؟اگر اتفاقی در اطراف معدن رخ می‌داد برای همگان قابل مشهود بود . متأسفانه بجای کاستن از مشکلات زیست محیطی و ایجاد کمربند فضای سبز در اطراف معدن صرفاً باطله خاک سرب و روی  و پسماند عادی اطراف آن را  فراگرفته است.

این عضو شورای اسلامی شهرستان ماهنشان در ادامه ابراز کرد: اگر چنانچه به جای فعالیت این معدن اجازه می‌دادند مردم منطقه در وسعتی که معدن تحت اختیار خود گرفته مبادرت به دامداری و دامپروری کنند به طور یقین سود و عایدی بیشتری به نسبت بهره‌برداری از آن شامل مردم منطقه می‌شد چرا که با وجود گذشت بیش از نیم قرن بهره‌برداری از این معدن،  پرداخت عوارض قانونی  به استان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و این‌که اشتغال ایجاد شده در آن برای افراد غیر بومی استان بوده است .

وی با بیان این‌که در اوایل سال ۱۳۹۶بنا به توافق انجام شده در معدن انگوران با حضور فرماندار شهرستان ماهنشان، بخشدار انگوران، شهردار دندی و مدیرعامل معدن و مسئولان استانی و شهرستانی محیط زیست قرار بر این شد که با مشارکت معدن انگوران و شهرداری دندی و دهیاری‌های بخش نسبت به ایجاد محل مناسب برای دفع پسماندهای عادی مطابق نظر اداره کل محیط زیست اقدام شود، افزود: ولی این موضوع علیرغم آمادگی شهرداری و دهیاری‌های بخش انگوران از سوی معدن اقدامی انجام نشده است از همین رو با توجه به ضرورت موضوع، درخواست عملیاتی شدن  این توافق مورد تقاضای دهیاران و شهرداران است.

میلیاردها تومان هزینه به شرکت کالسیمین برای مدیریت پسماند تحمیل شده است

در ادامه حسین آبسالان، مدیرکل محیط زیست استان در توضیح خود به صدای زنجان در زمینه پسماندهای شرکت کالسیمین و سرازیر شدن شیرابه پسماندهای این واحد به سمت روستا با رد این موضوع به ایجاد سدی در سال‌های گذشته برای جلوگیری از خروج این شیرابه‌ها اشاره کرد و گفت: در صورت خروج شیرابه و انتشار آن باید شرکت کالسیمین بسته می‌شد.

وی با بیان این‌که اخیراً با برگزاری جلسات متعدد با مسئولان شرکت کالسیمین بر موضوع پسماندها و رعایت استانداردهای لازم تأکید شده است، بیان کرد: هزینه قابل توجهی بر شرکت تحمیل شده تا برای مدیریت پسماندها هزینه کرده و کنترل‌ آن‌ را در دستور کار قرار دهد.

مدیرکل محیط زیست استان با تأکید بر این‌که در طول یک سال گذشته بسیاری از واحدهای صنعتی میلیون‌ها تا میلیاردها تومان برای پسماندهایی که سالیان سال مدیریت نشده  هزینه کردند، ابراز کرد: در حال حاضر با همکاری سازمان صنعت و معدن و شرکت شهرک‌های صنعتی، واحدهای صنعتی آلاینده را ملزم به مدیریت پسماندهایشان کرده و میلیاردها تومان در این بخش هزینه کردند و برخی از واحدها همین روال را نیز ادامه می‌دهند.

وی با اشاره به این‌که در مسیر جاده تهران اگر مشاهده کنید تمامی واحدهای سرب و روی پسماندهای خود را می‌پوشانند، افزود: در طول یک سال گذشته نظارت‌های محیط زیست بر فعالیت واحدهای آلاینده و پسماندهای تولیدی آن‌ها تشدید شده است.

رشد 24 درصدی پایش‌ها از واحدهای متخلف

این مسئول به پایش‌های شبانه‌روزی انجام شده از واحدهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی ( پایش دوره‌ای، سرزده و شبانه ) و مجوز بهره‌برداری اشاره کرد و یادآور شد: در طول 6 ماه نخست سال 98 یک هزار و 453 مورد پایش از واحدهای مختلف انجام شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 24 درصد رشد داشته است چرا که در 6 ماهه سال گذشته یک هزار و 169 مورد پایش صورت گرفته بود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان با تأکید بر این‌که از ابتدای سال تا شهریور ماه 439 مورد اخطاریه‌های زیست محیطی صادر و ابلاغ شده است، بیان کرد: در 6 ماهه سال گذشته 144 مورد اخطاریه صادر شده بود ولی امسال با رشد بیش از سه برابری مواجه بودیم.

وی در بیان آمارهایی از نظارت بر عملکرد آزمایشگاه‌های معتمد محیط زیست در نمونه‌برداری از خروجی (پساب، دود و غیره) واحدهای صنعتی گفت: خوشبختانه فعالیت‌ها در این بخش نیز چشم‌گیر بوده و نسبت به سال گذشته 44 درصد رشد داشته است چرا که در 6 ماهه امسال 102 مورد نظارت صورت گرفته در حالی که این میزان در مدت مشابه سال گذشته 71 مورد بود.

مدیریت پسماند باید در زمان استقرار واحدها مشخص شود نه بعد از سال‌ها فعالیت

آبسالان با تأکید بر این‌که وقتی صنعتی پا برجا می‌شود باید از همان ابتدا مدیریت پسماندهایشان مدیریت شود نه این‌که رهاسازی صورت گیرد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر شرط ارائه مجوز برای صنایع بزرگی که به دنبال استقرار هستند این است که محل دفن پسماندهای خود و نحوه مدیریت آن را مشخص و اعلام کنند تا طبق آن محیط زیست مجوز نهایی را صادر کند وگرنه همانند سال‌های گذشته نیست که یک واحدی مستقر شده و بعد از سال‌ها فعالیت بخواهیم فکری به حال مدیریت پسماندهای آن بکنیم.

وی در ادامه با اشاره به این‌که 30 سال پیش زمان احداث کارخانه باید محل دفن پسماندها و نحوه مدیریت آن مشخص می‌شد که نشده است، خاطرنشان کرد: در یک سال گذشته روزانه نظارت‌های خود را برای جلوگیری از آلودگی‌های احتمالی تشدید کرده و پایش‌ها را افزایش دادیم.

مدیرکل محیط زیست استان با بیان این‌که با پایش و نمونه‌برداری‌های مکرر، واحدها را مجبور به صرف هزینه‌های قابل توجه برای مدیریت پسماندهایشان کردیم، خاطرنشان کرد: در این زمینه صنعت و معدن و شرکت شهرک‌های صنعتی نیز همکاری‌های لازم را با محیط زیست داشته و مقامات ارشد استانی نیز بر اولویت قرار گرفتن مدیریت پسماندها تأکید دارند.

وی با تأکید بر این‌که چندین واحد صنعتی بزرگ در استان هستند که عنوان کردیم تا زمانی که نحوه مدیریت پسماند خود را ارائه نکنند مجوز ارائه نمی‌کنیم، یادآور شد: سه مورد از این واحدها در جاده زنجان به تبریز هستند.

آبسالان اولویت استقرار واحدهای صنعتی در استان را صنایع پاک و بدون آلایندگی عنوان کرد و گفت: برخی از این واحدهای آلاینده برای مدیریت پسماندهای خود میلیاردها تومان هزینه کردند در کنار آن محیط زیست نیز راهکارهای لازم را به آنان ارائه می‌کند.

گفتنی است برای دریافت توضیحات لازم از سوی مدیرعامل شرکت کالسیمین در تماسی عنوان کردند که تمایلی به ورود به این موضوعات نداشته و بیشتر بر تولید متمرکز شده‌اند.