زهره میرعیسی‌خانی- براساس پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی، سال ۹۸ از نظر مالی چندان سال آسانی نبود. گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ با این همه فعالان گردشگری همچنان تاکید دارند گردشگری می‌تواند سهم عمده‌ای در بهبود وضعیت اقتصادی کشور حتی در سال پیش‌رو داشته باشد. اگرچه این صنعت ضعف‌هایی را از سال‌های قبل با خود به سال جدید آورده؛ اما فعالان گردشگری معتقدند باید به سال پیش رو خوش‌بین بود و با نگاه به آینده‌ای روشن ضعف‌های موجود را برطرف کرد و اتفاقات جدید مثبتی را رقم زد.

کارشناسان برای رسیدن به چنین آینده‌ای «توجه به برنامه‌ریزی‌های دقیق در چارچوب برنامه جامع»، «افزایش تلاش سفرا و استانداران به منظور معرفی جاذبه‌های گردشگری»، «اعطای تسهیلات به بخش خصوصی» و «تسریع روند توسعه زیرساخت‌های گردشگری» را جزو راهکارها و برنامه‌هایی می‌دانند که سال ۹۸، برای صنعت گردشگری سال رونق رقم بخورد.

در حوزه اقتصاد گردشگری، همواره این سوال مطرح است که چرا افراد مسافرت به مکان خاصی را به جای مکان دیگری انتخاب کرده، یا آنکه ترجیح می‌دهند به جای مسافرت در خانه خود باشند و یا اینکه چرا فردی تصمیم به مصرف (یا سرمایه‌گذاری) پول خود برای مسافرت می‌گیرد؟ بر مبنای همین سوال است که گونه‌های مختلف گردشگری ازجمله گردشگری تفریحی، درمانی،تشخیصی و درمانی، مذهبی، بازاری، همایشی و الکترونیک و ورزشی تعریف میشوند و با توسعه فعالیتهای جهانگردی زمینه برای ایجاد اشتغال فراهم می‌شود و این امر برای کشورهایی که با جمعیت جوان و متقاضی روبه رو هستند بسیار مفید است

از لحاظ اقتصادی، سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی کشور 4/3 درصد، در اشتغال زایی در حدود541000شغل مستقیم و غیر مستقیم و در صادرات غیر نفتی در حدود 14 درصد برآورد شده است.

این وضعیت بیانگر ضعف عمومی این بخش از نظر مدیریت، تبلیغات، ساختار حقوقی و نیز ارتباط ضعیف آن با ساختار صنایع کشور است.استفاده صحیح از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های جهانگردی ایران می‌تواند سودی معادل 2 برابر ذخایر نفتی را به کشور سرازیر کند.

آمارها نشان می‌دهد که بین 400 تا 600 میلیارد دلار از درآمد کشورها تا سال 2005 از صنعت جهانگردی تامین می‌شود که متاسفانه علیرغم جایگاه تاریخی و ویژگی‌های طبیعی ایران، کشورمان در این کسب درآمد جایگاهی ندارد.

برای توسعه‌ی جهانگردی کشورمان و قرار گرفتن در ردیف یکی از قطب‌های جهانگردی منطقه و جهان در مرحله ی نخست باید نگاه دولت و مردم را به این صنعت تغییر داد و سپس برای تامین امکانات و زیرساخت‌ها و همچنین پیاده‌سازی یک الگوی موفق جهانگردی در کشور گام برداشت. در صنعت جهانگردی دنیا هر روز تحولات جدیدی رخ می‌دهد که با وجود روند ضعیف این صنعت در کشور ما میزان عقب ماندگی ما در این سوژه افزایش می‌یابد. همچنین با قراردادن جهانگردی در ردیف کالاهای صادراتی غیرنفتی و توجه به این صنعت در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌های کلان اقتصادی می‌توانیم به کسب درآمد اقتصادی از جهانگردی امیدوار باشیم.

با توسعه فعالیتهای جهانگردی زمینه برای ایجاد اشتغال فراهم می‌شود و این امر برای کشورهایی که با جمعیت جوان و متقاضی روبه رو هستند بسیار مفید است. لازم به ذکر است که از هر ده نفر گردشگر که وارد کشور میزبان می‌شوند، یک فرصت شغلی ایجاد می‌گردد.

 در این خصوص «اویس کیانی»، رییس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان با اشاره به اینکه زمانی که یک کشوری ارزش پولش افت می‌کند و ارزش ریالی پولش کاهش می‌یابد، راه توسعه و نجات آن کشور گرایش به سمت صادرات است، گفت: اگر ارزش پولی کشوری نسبت به سایر پول‌های رایج در دنیا مثل دلار و یورو کاهش یابد صادرات سود ارزش افزوده‌اش بیشتر می‌شود مثلا در صنعت روی هر چه ارزش دلار و یورو بالا برود می‌بینید که صاحبان این صنایع راضی‌تر هستند.

وی ادامه داد: گردشگری ذاتا یک صادرات محسوب می‌شود ولی صادراتی که در مبدا اتفاق می‌افتد وقتی محصولاتی را در حوزه صنایع در حوزه صادرات دارید باید محصولات خود راد به کشور مقصد ببرید و به دست آنها برسانید اما در گردشگری همواره صادرات در مبدا اتفاق می‌افتد و در کشور خود به صادرات خاطرات و فرهنگ اقدام می‌‌کنید که به صورت ناملموس است و سالها شاید طول کشید تا مسئولین کشور دریابند که صنعت گردشگری صادرات است.

کیانی با اشاره به اینکه سالیان سال مسئولین نمی‌دانستند که گردشگری صادرات یا واردرات است و زمان برد تا مسئولین دریابند که در گردشگری خاطرات و فرهنگ صادر می‌شوند، گفت:اگر ما فرض را بر این بگذاریم که کشور بخواهد از این فرصت طلایی که برایش رخ داده؛ (طلایی از این جهت که ارزش پولش افت کرده است) به صنعت گردشگری بپردازد ما به چند نقطه اقتصادی روشن می‌رسیم که یکی از ایننقطه ها ایناست که وقتی ارزش پول کشوری افت می‌کند با فرض اینکه خیلی از موارد سیاسی هم هموار باشد و از کشورهای دیگر به ایران بتوانند سفر کنند و زیرساخت‌های وسایل نقلیه‌ای فراهم شود؛ (اکنون که در این زمینه صحبت می‌کنیم بسیاری از کشورها به جهت وجود تنش‌های موجود در این منطقه شهروندان خود را از سفر به ایران منع کردند) هر گردشگر فرهنگی به طور میانگین 800 دلار برای آن کشور ارزش افزوده مالی دارد و هر گردشکر حوزه سلامت حدود 3 تا 8 هزار دلار برای آن کشور مقصد ارزآوری داشته باشد و این اعداد را می‌توان با صنعت نفت مقایسه کرد و دید که صنعت نفت تا چه میزان می‌تواند ارزآوری داشته باشد اگر بخواهیم در این زمینه محاسبه کنیم هر گردشگر 4 الی 5 بشکه نفت ارزآوری دارد و همین مساله نشان می‌دهد که چه میزان این صادرات می‌تواند ارزش افزوده بیشتری داشته باشد.

رییس مرکز متخصصین راهنمایان گردشگری کشور افزود: به طور میانگین به ازای اشتغال هر یک نفر در این زمینه ما 40 الی 50 میلیون تومان را در این حوزه هزینه می‌کنیم که این عدد در سایر صنایع عدد بالایی را نشان می‌دهد ولی در گردشگری این مقدار می‌تواند عدد پایین‌تری محسوب شود  و شما به راحتی می‌توانید با سرمایه گذاری همچین عددی یک نفر را صاحب اشتغال کنید.

این مسئول با اشاره به اینکه شخصی که وارد کشوری می‌شود نیاز به اقامت، حمل و نقل و فضا ونیروهای انسانی خبره دارد،که این موارد عوامل اصلی شناخته می‌شوند، افزود: در کنار این موارد یک سری جاذبه‌های دیگری هم موجود دارد که این موارد ارکان اصلی است و یک سری موارد هم هست که فرعیات ما است که جزو جاذبه‌های فرعی محسوب می‌شوند یا خدمات فرعی هستند که باید صورت بگیرد و بیشتر ارزش افزوده حوزه گردشگری در حوزه ارائه خدمات فردی است.

وی ادامه داد: هنوز که هنوز است در حوزه گردشگری ارائه سیم کارت به گردشگران یک معضل است گرچه یک سری کارها دراین سال‌های اخیر صورت گرفته است یا در حوزه پرداخت‌های مالی که معضلی که در این زمینه وجود دارد این است که گردشگران از کارت بانکی بین‌المللی خود در ایران نمی‌توانند استفاده کنند و از همین رو مجبور به تبدیل کردن ارز خود به پول ایران هستند که این موضوع نیز باعث افزایش حجم پولی است که طرف مجبور به جا به جایی آن است و همچنین باعث مخاطره‌انگیز شدن سفرمی‌شود و امنیت گردشگر را زیر سوال می‌برد و خوشبختانه کارهایی در این زمینه انجام گرفت که برای گدشگران یک حساب بانکی ایجاد شود و این امر باعث تسهیل مسائل بانکی گردشگران شد و همین مسائل است که باعث می‌شود که یک ارزش افزوده‌ای را در این زمینه برای کشور ایجاد شود.

کیانی با اشاره به اینکه یک سری عوامل اصلی گردشگری در استان موجود است، افزود: متاسفانه در این حوزه از ارزش افزوده‌های فرعی غافل هستیم و به نحوه ارائه اقدامات فرعی اصلا توجه نداریم و اگر این اقدامات فرعی را افزایش بدهیم و در این زمینه برنامه‌ریزی کنیم مسلما  اقتصاد گردشگری کشور توسعه بیشتری می‌یابد و در برخی موارد همین اقدامات و جاذبه‌های فرعی است که مسافر را به سمت مقاصد گردشگری می‌کشاند و جاذبه‌های گردشگری به تنهایی نمی‌توانند در واقع ارزش افزوده داشته باشند و بایستی به خدمات و اقدامات فرعی که می‌تواند در زمینه گردشگری ارزش افزوده ایجاد کند فکر کنیم.