فوزیه مهدیون- میهمان ناخوانده این روزهای خانه ها گویا علی رغم ریز بودنش اما همه را به دردسر بزرگی انداخته است. دردسرهایی که همه ابعاد زندگی این روزها را در بر گرفته که البته در حوزه بهداشت فردی و به تبع آن بهداشت جمعی، از چالش بیشتری برخوردار است

 کارهای به ظاهر ساده بهداشتی اما حساس که تا دیروز شاید کوچکترین اهمیتی به آنها داده نمی شد امروز اما در صدر اولویت های بهداشتی قرار گرفته است و هرکس خود را ملزم به رعایت آن می داند اگر چه می توان گفت این چار چوب های بهداشتی شاید به معنای واقعی آنگونه که باید رعایت نشود، ولی حداقل اراده و خواست اولیه  برای رعایت آن وجود دارد.

 با آمدن کرونا خیلی‌ها بر آن شدند تا در حوزه فعالیت‌های خود تدابیر لازم برای مقابله با آن را بیندیشند و به کار بگیرند‌. بیشترین تلاش های این روزها هم به حوزه بهداشت اختصاص دارد چرا که عوامل و دست اندرکاران آن می‌کوشند تا نکات به ظاهر ساده بهداشتی اما به واقع حیاتی را به طور مرتب به مردم یادآوری کنند.

 شستشوی مرتب دستها با آب و صابون ،ضد عفونی کردن محیط زندگی و رعایت کامل بهداشت و البته بهداشت و سلامت مواد غذایی از جمله آنهاست که دیگر همه از خرد گرفته تا کلان گوششان پر شده از این پیام ها.

از همین رو مردم تا حد امکان سعی در عمل به نکات بهداشتی را دارند و هر آنچه را که می‌توانند می شویند و ضدعفونی می کنند اما به راستی این که مردم بخواهند هرآنچه را که با آن در تماس هستند و یا می خواهند آن را مصرف کنند بشویند آیا امکان پذیر است؟

 آن روی سکه را  اگر نگاه کنیم پرواضح است که همه چیز قابل شستشو نیست این روزها بسیار می بینیم و می شنویم که می گویند هر آنچه را که از بیرون تهیه می‌کنید و به خانه می آورید ابتدا بشویید و سپس مصرف کنید با این همه تاکید بر رعایت نکات بهداشتی به صورت کامل است و یکی از مهم‌ترین چالش‌های این روزهای مردم تهیه مواد غذایی با رعایت موازین  کامل بهداشتی است.

 از جمله مایحتاج روزانه و مهم مردم تهیه نان است. ماده ای که شاید به سختی بتوان با دستکاری ذائقه مردم، جایگزینی برای آن پیدا کرد. ماده غذایی که شاید کمتر کسی فکرش را هم بکند به راحتی در معرض آلودگی است، یکی از مهمترین چالش های ذهنی این روزهای مردم هم این است ، حالا که نمی توان نان را شست و درخانه هم که نمی توان  تهیه کرد، باید مطمئن شد که مراحل تهیه نان در نانوایی ها با رعایت کامل اصول بهداشتی انجام می گیرد. اما سوالی که برای مردم مبهم است این که آیا در نانوایی ها بهداشت اولیه تهیه نان رعایت می شود؟ چه کسی یا کسانی بر آن نظارت می کنند؟ نقش مسئولان و نهادهای نظارتی دراین روزهای حساس، در خصوص بهداشت نان تا چه حد دست؟ آیا بخشنامه و ابلاغیه های لازم برای نانوایی ها ابلاغ شده است؟ رعایت موازین این بخشنامه ها تا چه حد مورد نظارت قرار می گیرد؟

به صورت خودجوش برای رعایت نکات بهداشتی نانوایان تاکید کردیم

 کمال الماسی رییس اتحادیه نانوایان زنجان در پاسخ به پرسش روزنامه صدای زنجان مبنی بر اینکه آیا بخشنامه‌ای به منظور رعایت اصول بهداشتی ویژه به خاطر شروع کرونا به نانوایی ها ابلاغ شده یا خیر می گوید: قبل از اینکه بخشنامه‌ای از ارگان یا سازمانی به دست ما برسد، اساس اصول اخلاقی و انسانی، حکم می کند که خودمان رعایت کنیم و به همین خاطر بیش از ۱۰ روز است که به همه نانوایی ها اعلام کردیم موارد خاص بهداشتی برای مقابله با کرونا را رعایت کنند.

 او با تاکید بر اینکه این اقدام به صورت خودجوش انجام گرفته است، می افزاید: توزیع رایگان ماسک بین نانوایان، شستشو و ضدعفونی کردن محیط نانوایی با وایتکس به صورت روزانه یک تا دوبار، ممنوعیت دریافت پول نقد از مشتری و استفاده از کارت (با توجه به اینکه ‌همه نانوایی ها به کارتخوان مجهز هستند) جلوگیری از ورود مشتری به داخل نانوایی هنگام خرید نان برای حفظ بیشتر بهداشت محیط نانوایی از جمله مواردی است که نسبت به رعایت آنها تاکید و حتی از طریق پیامک هم یادآوری می شود.

وی از  مسوولان به ویژه دانشگاه علوم پزشکی یک درخواست هم دارد. او ‌می‌خواهد، هماهنگی‌های لازم برای تهیه ماسک رایگان ژل و دیگر مواد ضد عفونی کننده حاوی الکل مورد نیاز نانوایان، از طریق مرکز بهداشت یا درمانگاههای هر محل به عمل آید.

 وی با تأکید بر اینکه ابزار کار نانوایان مانند دستگاه کارتخوان باید روزانه ۲ تا ۳ بار ضدعفونی شوند می‌افزاید: اگر اقلامی مانند ژل یا اسپری ضدعفونی کننده در نانوایی ها به اندازه کافی موجود باشد، افرادی هم که برای خریدن آن مراجعه می کنند، می توانند قبل از برداشتن نان دستهای خود را با آن مواد ضدعفونی کنند.

 رییس اتحادیه نانوایان زنجان با گله مندی از برخی مسئولان مربوطه می گوید: با وجود نامه نگاری به  مرکز بهداشت، تاکنون اما هیچ ارگانی، مواد ضد عفونی‌کننده و ماسک رایگان برای توزیع در بین نانوایی ها نداده است.

 به گفته کمال الماسی ماموران بهداشت محیط در روزهای عادی به صورت دوره‌ای هرماه یکبار، برای نظارت بهداشت نانوایی ها، از جمله بهداشت محیط و کارگران،سرکشی می کنند. البته با‌شیوع کرونادر دو هفته اخیر، مقرر شد هر ۱۵ روز یکبار سرکشی کنند.

رییس اتحادیه نانوایان زنجان تعداد نانوایی ها در سطح شهر زنجان را ۷۸۶ واحد و در کل استان زنجان یک هزار و ۶۵۰ واحد اعلام کرده  می‌گوید: ۶۰ تا ۷۰ درصد شاغلان در نانوایی های استان بین ۲۰ تا ۴۰ سال سن دارند.

بکار گیری یک نفر جهت اخذ وجه نان در نانوایی ها مورد تاکید است

اسماعیل مسلمی معاون بازرسی ، نظارت و حمایت از حقوق مصرف کننده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان از اقدامات عملی در جهت مقابله با کرونا در بخش نان می گوید.

او  از مکاتبه  انجام گرفته با اتحادیه در خصوص رعایت استانداردهای بهداشتی خبر می دهد و می گوید: در این مکاتبه، استفاده پرسنل از ماسک و شوینده های ضد عفونی کننده و همچنین بکار گیری یک نفر جهت اخذ وجه نان تاکید شده است.

مسلمی با بیان اینکه ‌بازرسی مستمر با همکاری اتاق اصناف و اتحادیه نانوایان در حال انجام است، می افزاید: همچنین در مرحله تامین ماسک و مواد ضد عفونی برای واحدهای نانوایی هستیم.

 معاون بازرسی، نظارت و حمایت از حقوق مصرف کننده سازمان صنعت،معدن و تجارت استان با بیان اینکه برای  پیگیری امور مربوط به نانوایان، اکیپ های مختلفی تشکیل شده است می گوید: این اکیپ ها شامل یک اکیپ دو نفره سازمان صمت، یک اکیپ دو نفره اتاق اصناف و اکیپ بازرسی اتحادیه در مرکز استان است.

او یادآور می شود: در هر شهرستان نیز بازرسان اتاق اصناف و صمت در حال پیگیری رعایت اصول بهداشتی در نانوایان هستند.

معاون بازرسی، نظارت و حمایت از حقوق مصرف کننده سازمان صمت، در ادامه با تاکید بر اینکه چون در چند سال گذشته در خصوص نرخ گذاری انواع نان اقدامی صورت نگرفته است و بیشترین شکایت های رسیده در ارتباط با کم فروشی و تقلب بوده، می افزاید: واحدهایی که تخلف های آنها گزارش شده به مراتب بیشتر از سایر واحدها مورد بازرسی قرار می گیرند.

با جود اینکه رییس اتحادیه نانوایان گفته است که بسیاری از اقدامات به صورت خود جوش از طرف اتحادیه انجام گرفته است، اما نصیری سرپرست گروه بهداشت محیط معاونت بهداشت،  می گوید همه اقدامات لازم را به اتحادیه اعلام کرده و آنها ملزم به اجرای اقدامات احتیاطی در نانوایی‌ها شده اند.

 او با تاکید ویژه بر اهمیت، رعایت اصول بهداشت فردی و جمعی، از سوی تک تک افراد جامعه، رعایت موازین بهداشتی در برخی موارد خاص و بسیار حساس را گوشزد کرده و می گوید: نان از جمله اقلامی است که با توجه به نیاز روزانه مردم به این ماده غذایی، از یک سو و امکان‌پذیر نبودن شستشو و ضدعفونی کردن آن از سوی دیگر حساسیت آن را صدچندان کرده است.

 جلیل نصیری با بیان اینکه رعایت کامل نکات بهداشتی نان از مرحله تهیه خمیر تا پخت نان و عرضه آن به مشتری اگرچه همیشه مورد تاکید بوده است ولی در این روزهای حساس ناشی از شیوع کرونا ویروس، بیش از گذشته مورد تاکید بوده  و زیر ذره‌بین است.

اقدامات احتیاطی تا فروکش کردن ویروس کرونا ادامه دارد

 وی با اشاره به اقدامات گروه بهداشت محیط در نانوایی ها با توجه به حساسیت این واحدهای شغلی در روزهای شیوع کرونا  می‌گوید: با ارسال نامه‌ای مبنی بر لزوم رعایت اقدامات احتیاطی تا فروکش کردن ویروس کرونا به همه نانوایی ها، آنها را ملزم به رعایت نکات بهداشتی بیش از گذشته کردیم.

 جلیل نصیری قطع کامل ورود مشتری به داخل نانوایی ها، جانمایی و نصب دستگاههای کارتخوان در ورودی نانوایی هاو لزوم استفاده مشتری از دستگاه کارت خوان تا حد امکان را تنها برخی برخی از اقدامات به ظاهر خیلی ساده اما مهم و حساس می خواند و می افزاید: اگر به هر دلیل مشتری امکان استفاده از کارت را نداشته و از پول نقد استفاده می کند، باید آن را خودش به طور مستقیم در جعبه‌ای که نانوایی ها موظف هستند برای پول نقد احتمالی در نظر بگیرند، قرار دهند چون به هیچ وجه دست نانوایان نباید با پول تماس مستقیم داشته باشد.

وی  حفظ بهداشت محیط نانوایی ها را هم از اساسی ترین نکات بهداشتی در این واحدها عنوان کرده و می‌گوید:  گندزدایی محیط داخل نانوایی و سطوح دارای تماس مشترک باید به طور مرتب و روزانه با محلول وایتکس۰۵/درصد انجام شده و مواد گندزدایی هم همیشه آماده بوده و در معرض دید کارشناسان بهداشت محیط قرار گیرد.

 نصیری تاکید می‌کند: گندزدایی و ضدعفونی دستگاه کارتخوان با وایتکس و یا الکل به صورت چند نوبت در روز ضروری است.

 این مسئول لزوم ارائه کارت ویژه تندرستی و معاینه بهداشت و سلامت فردی کارکنان نانوایی،  کارت ویژه آموزشگاه های اصناف و نیز اطمینان از سالم بودن تهویه کامل نانوایی ها را از جمله موارد مهمی می داند که مورد تاکید کارشناسان بهداشت محیط است  و باید مورد توجه قرار گیرد.

بازرسی‌های نفس‌گیر از نانوایی ها

 وی با بیان اینکه بر اساس قانون هر کارشناس بهداشت محیط منطقه، موظف است در هر فصل یک بار نانوایی های آن منطقه را بازرسی کرده و در صورت نیاز راهنمایی، اخطار و یا اقدامات لازم  از جمله گزارش به مراجع مربوطه به منظور افزایش سطح بهداشت نانوایی ها را انجام دهد، می افزاید: با توجه به شروع کرونادر خصوص ترتیب بازرسی ها در آینده نمی توانم چیزی را پیش‌بینی کنم ، اما پس از شیوع این ویروس، در طول یک هفته گذشته ،همه نانوایی ها به صورت تک تک مورد بازرسی و نظارت قرار گرفتند و اگر حتی یک نانوا ادعا کند که بازرسی نشده است خلاف واقع گفته است.

فقط نظارت نمی کنیم راستی آزمایی هم می کنیم

جلیل نصیری تاکید می‌کند بر اساس برنامه مقابله با شیوع کرونا، و به منظور  راستی آزمایی سرکشی های هفته گذشته، قرار است هفته آینده هم، همه نانوایی ها مورد نظارت قرار بگیرند تا ببینیم که آیا دستورات و اقدامات احتیاطی انجام شده است یا خیر.

او اما از احتمال کمبود نیرو برای سرکشی هفته آینده نانوایی‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: به خاطر آغاز طرح بسیج ملی خانه به خانه مقابله با کرونا و احتمال بکارگیری تعدادی از همکاران ما در آن طرح،احتمالا با کمبود نیرو مواجه می شویم.

 نصیری تأکید می کند کمبود نیرو باعث می شود که نتوانیم همه نانوایی ها را به موقع مورد بازرسی و نظارت قرار دهیم.

 سرپرست گروه بهداشت محیط معاونت بهداشت مرکز بهداشت استان تاکید می کند که برنامه های ویژه ای در دراز مدت در حوزه سلامت نان و تغییر روش تهیه آن از شیوه  سنتی به شیوه صنعتی، مد نظر است.

 جلیل نصیری با بیان اینکه البته منظور از شیوه صنعتی به معنای تهیه نان به شکل نان های حجیم مانند سایر کشورها نیست، می گوید: البته در کشور ما شاید به خاطر مسائل مذهبی و اینکه مردم عادت نکرده اند که نان را با چاقو برش دهند، اجرای این طرح شاید امکان‌پذیر نباشد.

 او می افزاید: اما همان کارخانه های صنعتی تولید نان می توانند نان های سنتی مانند لواش، تافتون و سنگک را نیز تهیه و با بسته بندی های بهداشتی که البته دارای تاریخ مصرف باشد را به مشتری عرضه کنند.

 این مسئول در پاسخ به اینکه آیا نان بربری نمی تواند در گروه نان هایی که احتمالاً در آینده به شیوه صنعتی تهیه شوند قرار گیرد، می گوید: چون ماندگاری بربری پایین است شاید به خاطر تعیین تاریخ مصرف، به سختی بتوان آن را در چرخه تولید نان صنعتی قرارداد.

 او ماندگاری نان لواش را تا ۷۲ ساعت، اما بربری را حداکثر تا ۴۸ ساعت عنوان کرده می‌گوید: سنگک و بربری تقریباً در یک رده قرار دارند و البته به خاطر رطوبت زیاد آنها، نسبت به لواش ماندگاری کمتری دارند.

با وجود تلاش های مسئولان  برای کنترل بهداشت نانوایی ها به گفته خودشان البته، شکی نیست که همکاری و مساعدت مردم از یک سو‌ و همراهی جدی مسوولان از سوی دیگرمی تواند راه گشای مشکلاتی باشدکه ویروس کرونا به وجود آورده و همه را درگیر خود کرده است.

از آنجایی که در نانوایی ها بهداشت حرف اول را میزند، پس بی بهانه، هم کارکنان نانوایی و هم مشتری های آنها، باید بهداشت را تمام‌ وکمال  رعایت کنند.

 اگرچه مسئول اتحادیه نانوایی ها می گوید به همه کارگران شاغل در نانوایی ها تاکید شده که از دستکش و ماسک استفاده کنند اما در بازدیدهای میدانی خبرنگار صدا از چند واحد نانوایی به عنوان مشتی با کمال تاسف ملاحظه شد که بسیاری از نانوایان اگرچه به ظاهر دستکش بر دست دارند ولی با همان دست هم پول نقد از مشتری می گیرند و هم نان را به او تحویل می‌دهند با این رویه آیا به راستی تضمینی برای تامین بهداشت این ماده غذایی مورد نیاز مردم وجود دارد ؟نانی که نمی‌توان آن را شست ویا ضد ضدعفونی کرد ویا حتی به این راحتی، از سبد غذایی مردم حذف کرد.

 اگرچه برخی از کارشناسان راه حلی برای بهداشت نان مصرفی مردم دارند و می‌گویند نان تا وقتی که در معرض آتش تنوراست هیچ گونه آلودگی ندارد. ولی به محض خروج از تنور و برخورد با دست افراد و نیز در مسیر حمل و نقل از تنور تا سفره، اگرموازین بهداشتی رعایت نشود، به مراتب شاید آلوده کننده تر از هر نوع ماده غذایی دیگری باشد.

آنها البته راهکار هم می دهند. پیشنهادشان این است که قبل از مصرف، نان  را در حرارت مستقیم، داغ کرده و سپس مصرف شود.

 با توجه به هشدار مسئولان بر افزایش مبتلایان به کرونا ، آنها می گویند لازم و واجب است که شیوه عرضه نان  ونیز رفتار مردم در خرید نان به شدت مورد توجه قرار گیرد تا حداقل بخشی از نگرانی های موجود در این حوزه کاهش پیدا کرده و آسودگی خاطر نسبی، برای مردم فراهم شود.