در شرایط سخت کرونایی، انباشت مشکلات گوناگون ناشی از خروج زندگی از روال عادی و فشارهای روانی که بر افراد وارد می‌شود، ناخواسته موجب بروز تنش‌هایی بین افراد یک خانواده می‌شود.

به گزارش روزنامه صدای زنجان چندی پیش در خبرها داشتیم که میزان تماس‌های زوجین در خصوص اختلافات خانوادگی در دوران قرنطینه و کرونا با خط 1480 صدای مشاور بهزیستی، نشان می‌دهد که آمارهای اختلاف بین زوجین، سه برابر افزایش یافته  است.

در این خبر، یکی از مسئولان کشوری بهزیستی به ایرنا گفته بود چون در دوران قرنطینه، ساعت تماس زوج‌ها و مدت زمان تعامل آنها با یکدیگر بیشتر است، اختلافات زناشویی هم افزایش می‌یابد.

به گفته وی شرایط خاص کرونا موجب شده تا روزانه چهار هزار تماس با صدای مشاور بهزیستی کشور گرفته  شود.

این مسئول قید کرده بود که برخی از اختلافات زوجین، مربوط به عدم رعایت مسائل بهداشتی، هنگام بیرون رفتن یکی از اعضای خانواده است.

احمدی قلعه، رئیس نظام روانشناسی استان زنجان با بیان اینکه به طور کلی وقتی از یک سو  به یک فرد به عنوان عضوی از خانواده، فشارهایی مثل بیماری و مشکلات اقتصادی وارد شود، سطح تحمل آن فرد پایین می‌آید، می‌گوید: در شرایط عادی اگر فرد با مشکلی روبه رو شود به طور معمول می‌تواند با آن کنار آمده و آن ناراحتی را تحمل کند. اما‌ وقتی شرایط عادی نیست، باعث می‌شود کوچکترین  مشکل بزرگ‌نمایی کرده و حساسیت به موضوع دو برابر شود، همین عمل باعث افزایش تضادها در خانواده‌ها می‌شود به بیان دیگر، یک منبع خارجی قوی برای برهم زدن آن تعادل حیاتی خانواده، به وجود می‌آید.

این مسئول اما راهکارهای پیشنهادی در این شرایط را، متناسب با شرایط و اقتضائات درونی هر خانواده اعلام می‌کند و می‌افزاید: چون هر خانواده مشکلات خاص خود را دارد و با مشکلات سایر خانواده‌ها فرق می‌کند.

وی در ادامه  با یادآوری اینکه از ابتدای اسفند تاکنون اغلب کشورهای دنیا، درگیر ویروس کرونا و مشکلات ناشی از آن هستند می‌گوید: خانواده‌ها در این روزها علاوه بر اینکه با مسائل مختلف و ریز و درشت ناشی از شیوع ویروس کرونا درگیر هستند مشکلات اقتصادی زیادی دامن خانواده‌ها را گرفته است.

احمدی قلعه می‌افزاید: همه این مشکلات به نوعی در خلق و خوی افراد تاثیر‌گذار است که زمینه ایجاد  تنش و درگیری در خانواده‌ها را  فراهم می‌کند.

این مسئول با اشاره به علل بروز اختلاف در شرایطی مانند قرنطینه در خانواده می‌گوید: عوامل مختلفی از جمله مسائل اقتصادی و تامین هزینه‌های زندگی و مخارج هر یک از اعضای خانواده و نیز تنش‌هایی مانند خواسته‌هایی که در خانواده مطرح می‌شود ولی برآورده نمی‌شود، باعث بروز تضادهای بیشتر، بین اعضای خانواده می‌شود.

او می‌افزاید: عواقب و آثار این اختلاف‌ها نیز ممکن است خود را در حین قرنطینه و یا حتی بعد از آن و در دوران پسا کرونا نشان دهد.

وی با بیان اینکه نمی‌توان براساس اتفاق‌هایی که در جوامع دیگر پس از پایان کرونا می‌افتد، برای کشور خودمان نیز دقیقا همان نسخه را پیچید، می‌گوید: نباید شرایط کشور چین و شهر ووهان را با ایران مقایسه کرد و آن را به این کشور تعمیم داد.

احمدی قلعه تاکید می‌کند چون ساختار فرهنگی و اجتماعی این دو جامعه به صورت کلی با هم متفاوت است، نمی‌توان گفت که با افزایش طلاق در ووهان در زمان پسا کرونا، حتما میانگین طلاق پس از کرونا در ایران نیز افزایش پیدا می‌کند .

تعارضات بین افراد در قرنطینه، فرصت یا چالش

مصطفی ولی‌پور، روانشناس بالینی کودک و نوجوان( PhD .c) نیز در گفتگو با صدای زنجان در خصوص برون رفت از چالش‌ها و اختلافات ناشی از قرنطینه کرونا، صحبت‌هایش را با اشاره به نقش تعطیلات به ویژه تعطیلات پایان هفته، در خانواده‌ها آغاز می‌کند و می‌گوید: تعطیلات پایان هفته، همواره فرصتی بوده  که در آن  خانواده‌ها وقت آزاد بیشتری دارند که اغلب هم‌ صرف استراحت، تفریحات فردی و جمعی، تماشای فیلم، دید و بازدید و کارهایی مانند آن می‌شود.

 اوکه موسس و مسئول فنی یک کلینیک تخصصی کودک و نوجوان است با بیان اینکه وقت‌های آزاد این چنینی باعث افزایش سطح تعامل بین اعضای خانواده  می‌شود، می‌گوید: در حالت معمولی و حتی در یک خانواده باکارکرد عادی، ممکن است بخشی از این تعاملات تبدیل به تعارضات و ناسازگاری شوند.

وی می‌افزاید: خانواده‌های متعارض و با مهارت زندگی پایین، در مدیریت  چالش‌ها، دچار مشکل می‌شوند ولی یک خانواده با کارکرد عادی و سالم و با اعضای دارای مهارت زندگی مناسب، همواره  با کمک هم این مشکلات را حل کرده و سیستم خانواده را که به اصطلاح از تنظیم خارج شده است، دوباره تنظیم می‌کنند.

ولی‌پور با تاکید بر اهمیت مدیریت این چالش‌ها در خانواده‌ها، می‌گوید: برخلاف گروه اول اما‌ خانواده‌های متعارض و با مهارت زندگی پایین، در مدیریت این چالش‌ها، دچار مشکل می‌شوند.

وی می‌افزاید: بنابر همین دلایل وقتی از اعضای خانواده‌های مختلف، درباره تعطیلات پایان هفته سوال می‌شود، صحنه‌های مختلف از یک فیلم رمانتیک و خانوادگی تا یک فیلم درام تراژیک پیش روی سوال‌کننده ترسیم  می‌شود.

این روانشناس بالینی کودکان و نوجوان معتقد است، شرایط قرنطینه را می‌توان مانند یک تعطیلات پایان هفته بزرگ البته با مختصات و چالش‌های خاص خود در نظر گرفت.

او با بیان اینکه‌ در حالت عادی و خوش‌بینانه، در خانه ماندن و افزایش زمان آزاد افراد، باعث ایجاد فضایی مناسب برای بالا بردن کیفیت روابط بین فردی می‌شود، می‌گوید: البته برای رسیدن به این حد از کیفیت، گاهی نیاز به تحلیل رابطه و پالایش دوباره آن وجود دارد.

ولی‌پور با تاکید بر اینکه برای رسیدن به این منظور، تعارضات و اختلافات بین افراد خانواده، می‌تواند یاریگر ما باشد، می‌افزاید: اعضای خانواده می‌توانند به این تعارضات،  به چشم یک نشانگر که نقاط ضعف ارتباطی و فردی را به آنها نشان می‌دهد نگاه کنند.

این روانشناس اما پیشنهادی هم دارد و می‌گوید: برای شروع اعضای خانواده می‌توانند با بهره‌گیری از مهارت‌هایی زندگی مانند حل مسئله گروهی، نسبت به حل این تعارضات، اقدام کنند.

او با اشاره به اهمیت خاص وضعیت روانی کودکان در چنین شرایطی می‌افزاید: وضعیت روانی کودکان، در شرایط خاصی مانند قرنطینه کرونا، نیازمند توجه بسیار زیادی است.

ولی‌پور با تاکید بر اینکه هرگز نباید فراموش کرد که حدی از اضطراب برای زندگی عادی و نیز رعایت نکات پیشگیرانه، مورد نیاز است، می‌گوید: اضطراب بیش از حد، در هر شرایطی از جمله کرونا و قرنطینه ناشی از آن، نه تنها کمکی به کودکان نمی‌کند، بلکه آسیب‌های بسیار زیادی هم به سیستم روانی آنها وارد می‌کند.

این روانشناس بالینی کودک و نوجوان تاکید می‌کند: والدین همیشه باید شرایط روانی آنها را تحت نظر داشته و مراقب سطح برانگیختی و اضطراب آنها باشند.

شهره نصر مسئول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اما می‌گوید: من هرگز اختلاف‌های بین همسران و یا سایر اعضای خانواده که در روزهای قرنطینه ناشی از کرونا، از آن سخن می‌گویند، به کرونا و یا هر بحران دیگر تشدیدکننده تعمیم نمی‌دهم .

او با بیان اینکه اگرچه  فکر می‌کنم که تغییرات ایجاد شده، گاهی در بروز تعارض نقش دارند، می‌افزاید: تغییراتی که به طور ناگهانی در زندگی همسران پیش می‌آید، بعضی از تعارض‌هایی را که از قبل بین آنها بوده، تشدید کرده و یا حتی ممکن است، باعث بروز تعارض‌های جدید باشد.

نصر تاکید می‌کند: ولی این اختلاف‌ها به طور کامل به بحران کرونا مربوط نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه تعارض یک جنبه کاملاً اجتناب‌ناپذیر و طبیعی در زندگی اجتماعی دارد، می‌گوید: تعارض زمانی اتفاق می‌افتد که هدف‌ها، ارزش‌ها و سلیقه‌های دو یا  چند نفر در مقابل هم قرار می‌گیرد.

شهره نصر می‌افزاید: البته اگر تعارض به شکل سازنده حل و فصل شود، به خودی خود بد نیست.

به گفته  مسئول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی، تعارض حتی محاسنی هم دارد که تقویت روابط، درک احساسات و افزایش توانایی حل مسئله در وجود فرد یا چند نفر، از آن جمله است.

شهره نصر با بیان اینکه، برای داشتن مهارت حل تعارض باید قواعد زمینه‌ای حل تعارض را بدانیم، می‌گوید: مهمترین قاعده  زمینه‌ای حل تعارض،  این است که هر دو، طبیعی و اجتناب‌ناپذیر بودن تعارض را قبول کنند.

او با تاکید بر اینکه نیازهای زوجین به اندازه هم اهمیت دارد، می‌افزاید: مشارکت  و تلاش دوسویه برای رفع آن تعارض، از طرف همسران ضرورت دارد.

 مسئول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه اگر راهکارهایی برای حل تعارض پیدا شد باید راه‌حلی که مورد قبول هر دو نفر باشد، به کار گرفته شود، می‌افزاید: همسران باید بدانند که برای حل تعارض رعایت اصول ارتباطی ضروری بوده و در خصوص مدیریت خشم هم، باید آگاهی کامل داشته باشند.

وی با تاکید بر اینکه زمانی که همسران عصبانی می‌شوند، باید بحثشان را متوقف و به زمان دیگری موکول کنند، می‌گوید: البته نه اینکه آن را به طور کلی کنار بگذارند بلکه باید در زمان و مکان مناسب که هر دو  آرامش داشته باشند حل شود.

وی با تاکید بر اینکه در دوران کرونا و بحران‌ها هم مسلم است که هر خانواده یا همسرانی که از قبل دچار تعارض بودند، ممکن است که‌ نشانه‌های تعارض و کشمکش آنها به دلایل و شرایط بحران  افزایش پیدا کند، می‌گوید: اما خانواده هایی که پیش از کرونا یا هر بحران دیگری، تعارض نداشتند و آنها را به خوبی مدیریت کرده‌اند، از این فرصت قرنطینه کرونا و در خانه ماندن، به نفع ارتقاء اصول و قداست خانواده استفاده  می‌کنند.

مسئول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تاکید می‌کند: در چنین خانواده‌هایی حتی ممکن است ارزش‌های خانواده و گفتگو و روابط آنها مناسب‌تر از قبل هم شود و این دوره را به خوبی و خوشی پشت سر بگذارند.