پایگاه خبری صدای زنجان- برج و بارو زنجان که در تاریخ ۹ دی ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۳۸۷۹ به‌عنوان یکی از  آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، مدت‌هاست که حال خوشی ندارد به طوری که یکی از رسانه‌های زنجان در گزارشی به موضوع تخریب مرمت برج و باروی استان زنجان می‌پردازد و در متن گزارش خود به این موضوع اشاره می‌کند که دوم بهمن ماه سال ۹۸ سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان از مرمت بخشی از برج و باروی تاریخی شهر زنجان خبر داد. برج و بارویی که این روزها در سیل مشکلات و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی استان و شهر زنجان به فراموشی سپرده شده است.

این رسانه در گزارش خود ادامه می‌دهد: این فراموشی صرفا به برج و باروی تاریخی زنجان محدود نمی‌شود، به بسیاری از عناصر فرهنگی و هویتی مردم زنجان نیز برمی‌گردد و اذعان می‌کند که در روزهای اخیر بررسی‌ها نشان می‌دهد مرمت صورت گرفته در برج و باروی تاریخی شهر زنجان تخریب شده است.

مساله اینجا است که آیا بخش مرمت شده این برج دچار تخریب شده است یا اینکه تنها نیمی از این برج طی سال گذشته مرمت شده است؟ پاسخی که مهدی غلامی، معاون میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان به این سوال اینگونه پاسخ می‌دهد: اتفاقی که طی سال گذشته افتاد، این بود که با توجه به اینکه نصف برج آزاد شده بود تا آنجایی که ممکن بود این نیمه قابل دسترس را توانستیم مرمت و استحکام برج را تقویت کنیم.

وی در این خصوص ادامه می‌دهد: شهر قدیمی زنجان دارای برج و بارویی بوده است که این برج از کاهگل ساخته شده بوده است. در کنار این برج چندین دروازه با نام‌های دروازه ارگ، رشت و دروازه قولتق وجود داشته است که امروز نیز نام‌هایی از این دروازه‌ها باقی مانده است.

در خصوص تاریخ ساخت این برج اطلاعاتی در دست نیست

غلامی با اشاره به اینکه متاسفانه در خصوص تاریخ ساخت این برج اطلاعاتی در دست نیست، ادامه می‌دهد: اگر چه طبق اطلاعاتی (نقاشی‌های که در برخی از کتاب‌های مستشرقین غربی به ثبت رسیده) که در کتاب‌های مستشرقین غربی که در سفرهای خود از زنجان عبور و از این شهر بازدید کرده‌‍‌اند، حدس زده می‌شود که ساخت این برج به دوران پیش از اسلام مربوط است.

این مسئول با اشاره به اینکه اثری که اکنون از این برج باقی مانده است تک برجی است که از سلسله برج‌های قدیم باقی مانده است، اظهار می‎کند: بررسی‌ها بر روی این  تک‌برج باقی مانده نشان می‌دهد که این بنا به پس از اسلام برمی‌گردد.

برج بارو؛ مشابه سایر برج و باروهای سطح کشور نقش دفاعی داشته است

معاون میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان اظهار می‌کند: این برج مشابه سایر برج و باروهای سطح کشور نقش دفاعی داشته است و تک برجی که اکنون در منطقه جنوب زنجان و نزدیک به خیابان خیام موجود است تا چند سال پیش داخل عرصه‌های خصوصی مردم بود و برای دسترسی به برج ما مجبور بودیم که درب منازل مردم را بزنیم و از داخل خانه‌های آنها وضعیت این برج را بررسی کنیم که از نظر ایستایی وضعیت بسیار نامناسبی هم داشت.

وی می‌افزاید: به دلیل اینکه این بنا داخل حریم خانه‌های مردم بود و افراد حاضر نبودند برای مرمت این برج هزینه کنند و بیان می‌داشتند که این برج متعلق به شخص ما نیست و بایستی دولت برای مرمت این بنا هزینه کند و اینکه از طرفی نیز دولت به این برج دسترسی نداشت، در حدود 7 سال پیش اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دو خانه از اطراف برج بارو رو خریداری و بخشی از برج را آزادسازی کرد. همچنین با توجه به اینکه پلان برج به شکل دایره‌ای هست، ما توانستیم یک چهارم برج را آزادسازی کنیم و از طریق خانه‌هایی که خریداری کرده بودیم توانستیم به برج دسترسی پیدا کنیم تا بخشی از کارهای اولیه این برج را انجام دهیم.

نبود اعتبارات کافی مانع از مرمت کامل برج بارو می‌شود

این مسئول در این رابطه ادامه داد: با وجود این اقدامات ولی هنوز 3 چهارم برج داخل عرصه‌های خصوصی مردم بود و دو سال پیش اداره راه و شهرسازی (مسکن و شهر‌سازی وقت) اقدام بسیار مثبتی کردند و از اعتباراتی که در اختیارشان بود کمک کردند و دو خانه دیگر هم از مردم خریداری شد تا تخریب شوند و یک دوم (نصف دایره برج) آزادسازی شد تا نمایه جنوبی برج بازسازی شود.

غلامی با اشاره به اینکه هنوز نصف برج بارو در داخل عرصه‌های خصوصی مردم است که نیاز به خریداری املاک دارد، اظهار می‌کند: متاسفانه با توجه به قیمت بالای خانه‌ و اعتبارات محدودی که در دست میراث فرهنگی وجود دارد، فعلا اعتباری در دسترس نداریم که مطابق گذشته اقدام به خریداری خانه‌های اطراف این عمارت کنیم. ضمن اینکه وضعیت اعتباری سایر ارگان‌ها نیز همین‌طور است. از همین رو در حال حاضر نصف برج برای مرمت قابل دسترسی نیست.

نیمی از برج بارو مرمت شده بود

وی خاطرنشان می‌کند: اتفاقی که طی سال گذشته افتاد، این بود که با توجه به اینکه نصف برج آزاد شده بود تا آنجایی که ممکن بود این نیمه قابل دسترس را توانستیم مرمت و استحکام برج را تقویت کنیم. اگر تصویری که سال گذشته از این برج گرفته شده است را نگاهی بیندازید مشاهده خواهید کرد که کاهگلی که روی این برج کشیده شده است در یک جاهایی به درستی مرمت نشده است و این موضوع اتفاق به صورت عمدی بوده است و در واقع ما می‌خواستیم لایه زیرین برج که نمای اصلی برج است را در معرض دید قرار بدهیم. ضمن اینکه آن قسمت‌هایی از برج که وضعیت بسیار بدی داشته، کاهگل کردیم و قسمت‌هایی که از گذشته باقی مانده بودند و از استخکام خوبی نیز داشتند را نگه داشتیم تا در واقع بافت قدیمی این اثر را به مخاطبین نشان بدهیم. اکنون هم این لکه‌ها وجود دارد و شاید این تصور را برای برخی ایجاد کرده است که این بخش مرمت شده ریزش پیدا کرده است. ضمن اینکه کاهگل یک عمری برای خود دارد و هر دو سه سال یک‌بار باید تمدید شود .

بخشی از خانه‌های مردم وارد حریم برج بارو شده است

معاون میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان تصریح کرد: بخشی نیز در محل اتصال قسمت مرمت شده برج به خانه‌های مردم است که این قسمت اصلا مرمت نشده است و ما منتظر هستیم که خانه‌های اطراف این برج خریداری شود و خانه‌ها تخریب شوند تا به این بخش از برج نیز دسترسی پیدا کنیم تا مشاهده کنیم که با چه موقعیتی روبه رو هستیم. چرا که خیلی از این خانه‌ها به حریم برج ورود داشته‌اند و بخشی از خانه افراد در داخل این برج ساخته شده و متصل به برج است که این موضوعات تا حدودی باعث تخریب برج شده است و تا زمانی که ما خانه‌ها را خریداری نکنیم، متوجه نخواهیم شد که با چه چیزی رو به رو هستیم و این نیمه برج وضعیت مناسبی ندارد و خودمان هم در جریان هستیم اما متاسفانه اعتبارات موجود اجازه مرمت این بخش را به ما نمی‌دهد.

زهره میرعیسی خانی

انتهای پیام