هاجر کشاورزی- با حضور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افتتاح همزمان 50 طرح بهداشتی در استان کلید خورد که کلینیک ویژه «دانش» شهرستان خرمدره، مرکز خدمات جامع سلامت شهری شماره ۱۸ زنجان، بخش MRI بیمارستان الغدیر ابهر و نیز پروژه‌های مرکز آموزشی و درمانی ولیعصر (عج) زنجان شامل؛ مرکز رادیوتراپی،LDR، بخش جدید اورژانس و مرکز تشخیصی و درمانی سرطان از جمله آنها بود که به دست وزیر بهداشت و درمان به بهره‌برداری رسید.

افتتاح 7 واحد تک نفره زایمان یا همان LDR  در بیمارستان ولیعصر(عج) از جمله  طرح‌های شاخصی بود که با صرف هزینه بالایی تجهیز و برای خدمات‌دهی به زنان باردار مورد استفاده قرار گرفت که  بنا به گفته امیر‌مقدم با افتتاح  این تخت‌ها تعداد واحدهای تک نفره زایمان در استان به 48 مورد رسید.

همین موضوع بهانه‌ای شد تا با شیرین امیرمقدم، رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان در رابطه با مسائل مختلف مطرح شده در حوزه زنان باردار و ارتقاء شاخص‌های سلامت مادران باردار گفت‌وگو کنیم که این مقام مسئول در ابتدای سخنان خود به مسئله ترویج زایمان طبیعی به عنوان یکی از سیاست‌های افزایش جمعیتی اشاره کرد و اظهار کرد: یکی از بسته‌های طرح تحول سلامت، بسته ترویج زایمان طبیعی است که این رهنمودهای ارائه شده در این بسته در راستای ابلاغ سیاست‌های جمعیتی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است .

وی تاکید کرد: در ابلاغ بسته ترویج زایمان طبیعی، بالابردن کیفیت خدمات ارائه‌شده به مادر باردار، ارتقای سطح آگاهی و آموزش مادران‌باردار، تکریم و حفظ حریم مادر و تشویق به فرزندآوری و جلوگیری از سزارین‌های بی‌مورد، استفاده از انواع روش‌های بی‌دردی و کاهش دخالت‌های بی‌مورد پزشکی در امر طبیعی زایمان مدنظر است.

رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان از اهداف سیاست‌های جمعیتی را جلوگیری از پیری جمعیت در کشور دانست و خاطرنشان کرد: آمارها نشان می‌دهد که جمعیت کشور به سمت پیری می‌رود و در سال‌های آینده با جمعیت سالمندی مواجه خواهیم بود که برای جلوگیری از این پیری جمعیت، ما نیازمند افزایش نرخ زاد و ولد هستیم و از جمله راهکارها در این موضوع، ترویج زایمان بی‌درد و خوشایند‌سازی زایمان برای زنان باردار است.

امیر مقدم با اشاره به اینکه ترس از زایمان در بسیاری از مادران باردار وجود دارد و همین موضوع می‌تواند سبب کاهش فرزند‌آوری آنان شود، عنوان کرد: برای کاهش دردهای ناشی از انجام زایمان که عمدتا با اضطراب و ترس در مادرانی که برای نخستین بار تجربه مادر شدن دارند‌، متخصصان مامایی از دو روش بی‌درد سازی دارویی و غیر‌دارویی بهره می‌برند که امروزه بیشتر روش‌های غیر‌دارویی مد نظر بوده و روش‌هایی مانند آب درمانی، آوا درمانی، ماساژ درمانی بکار برده می‌شود.

وی با اذعان به اینکه زنان می‌توانند در پروسه زایمان خود نحوه و شیوه زایمان را انتخاب و مزایا و معایب هر یک را بدانند، تصریح کرد: در کنار آگاه‌سازی مادران باردار، تجهیز و ارتقا خدمات و تجهیزات درمانی مطرح بوده و در این راستا شیوه‌های نوینی همچون زایمان در آب، زایمان در واحدهای تک نفره زایمان و داشتن مامای همراه نیز پیش‌بینی شده است.

رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان یکی از راه‌های خوشایندسازی زایمان را ایجاد اتاق‌های تک نفره زایمان دانست و گفت: گسترش  اتاق‌های تک نفره زایمان در طی سالیان اخیر از سیاست‌های اصلی وزارت بهداشت و درمان بوده و ایجاد این اتاق‌ها طبق آخرین استانداردهای روز دنیا انجام می‌شود و هر اتاقLDR دارای کلیه امکانات رفاهی همچون مبل‌های تخت‌شو برای همراه، یخچال، میزغذا، سرویس بهداشتی، حمام و ... است.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: مادر می‌تواند یک همراه در کنار خود داشته باشد به گونه‌ای که پس از پذیرش در بخش زایمان، وارد اتاقی موسوم به اتاق LDR شده و مراحل آمادگی پیش از زایمان، زایمان و بهبودی پس از زایمان را در همین اتاق سپری کند که در این روش علاوه بر اینکه جابه‌جایی مادر به حداقل می‌رسد، حریم شخصی او نیز به شکل مناسب‌تری حفظ می‌شود و زنان باردار با برقراری رابطه‌ مناسب با فضا، احساس امنیت بیشتری پیدا می‌کنند و این فضای انفرادی و محرمانه تشویقی برای انجام زایمان فیزیولوژیک محسوب می‌شود این در حالی است که در سیستم سنتی تمامی فرآیندهای در بلوک‌های زایمان انجام و  بدون داشتن حریم خصوصی برای افراد انجام می‌‌شد که همین امر خود محیطی استرس‌زا را برای مادران بوجود می‌آورد.

امیر مقدم عنوان کرد: سیستم  LDRسیستمی است که فرآیند لیبر (درد)، زایمان و دو ساعت پس از زایمان در یک اتاق با یک تخت و برای یک مادر انجام می‌شود و از مزایای این واحدهای تک نفره این است که تخت این اتاق قابل تبدیل به وضعیت‌های مناسب برای لیبر و زایمان بوده و مادر از دو ساعت پس از زایمان تا زمان ترخیص به بخش منتقل می‌شود .

رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان تصریح کرد: در این اتاق‌ها از تجهیزات روز دنیا همچون چراغ سیالتیک، تخت احیای نوزاد، دستگاه مانیتور مادر و جنین، دستگاه بلندر، تخت هشت وضعیته، تخت احیا نوزادان و بسیاری از لوازم ضروری جهت انجام زایمان فیزیولوژیک بهره برده شده است.

امیر مقدم  با اذعان بر اینکه آموزش به همراهان بسیار کمک‌کننده در حفظ آرامش این افراد است، عنوان کرد: گاها می‌بینیم اضطراب و استرسی که در همراهان وجود دارد به زنان‌باردار منتقل شده و در این رابطه سعی شده است تا در کنار برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مادران باردار، همراهان نیز بتوانند حضور داشته و با چگونگی انجام کمک‌ها آشنا شوند.

وی در ادامه به رایگان بودن برگزاری این کلاس‌ها برای مادران و همراهان آنان اشاره داشت و افزود: برگزاری کلاس‌های آموزش بهداشت باروری و زایمان در 8 جلسه و با محتوای آموزش‌های قبل، حین و بعد از زایمان در مراکز بهداشتی – درمانی و نیز بیمارستان‌ها صورت می‌گیرد که به همه مادران باردار توصیه می‌شود در این کلاس‌ها حضور داشته باشند چرا که بخش عمده‌ای از مشکلاتی که برای نوزادان پیش می‌آید برگرفته از باورها و رفتارهای غلطی است که مادران بدلیل عدم شناخت و آگاهی مرتکب آن می‌شوند.

وی در پاسخ به سوال صدای زنجان در خصوص اعتبارات لازم برای راه‌اندازی این تخت ‌ها و طرح توسعه‌ای آنها با اشاره به اینکه تاکنون 41 واحد تک نفره زایمان طبیعی در سطح استان افتتاح شده است، اظهار کرد: روز گذشته 7 تخت LDR در مرکز آموزشی - درمانی ولیعصر راه‌اندازی شد که اعتبارات لازم برای راه‌اندازی واحدهای تک نفره زایمان از طرف وزارتخانه و در قالب اعتبارات ترویج زایمان طبیعی تامین شده است اما اینکه در آینده چند تخت به این تعداد اضافه خواهد شد نمی‌توان به طور کمی این موضوع را بیان کرد چرا که راه‌اندازی هر واحد تک نفره زایمان LDR ‌علاوه بر هزینه‌های بالای آن، نیاز به فضای لازم دارد که با توجه به فضای تعریف شده بیمارستان‌ها، این امکان در طولانی مدت اتفاق می‌افتد.

امیر مقدم بیشترین تعداد تخت‌های تخت LDR  را مربوط به مراکز درمانی آیت الله موسوی دانست و با بیان اینکه حجم بیشتری از مراجعات مادران باردار روستاهای حاشیه زنجان نیز به این مرکز صورت می‌گیرد، تصریح کرد: 9 تخت در شهرستان خدابنده، 15 تخت در بیمارستان فوق تخصصی آیت الله موسوی، 7 تخت در مرکز آموزشی - درمانی ولیعصر و 4 تخت در بیمارستان ابهر و 3 تخت در هریک از بیمارستان‌های ماهنشان، ایجرود و طارم استقرار یافته است.

رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به سوال صدای زنجان در خصوص میزان سزارین انجام شده در بیمارستان‌های استان، عنوان کرد: میزان انجام سزارین در مجموعه دانشگاه‌علوم پزشکی زنجان به نسبت دانشگاه‌های زیر مجموعه قطب 6 که شامل استان‌های البرز، اراک، قزوین، قم ، ساوه و خمین شهر است، پایین‌تر بوده و از این لحاظ ما وضعیت بهتری را داریم و شاخص سزارین 40.7 درصد است البته بدنبال کاهش این رقم هستیم.

امیر مقدم عدم ارائه اطلاعات کافی در خصوص مضرات انجام سزارین، نداشتن مامای همراه، اضطراب و ترس ناشی از زایمان، نبود آموزش به مادران و همراهان آنان، ترویج باورهای غلط شکل گرفته در خصوص زایمان طبیعی و القای  بیمارستان‌های غیر دولتی در خصوص مزایای سزارین بدلیل درآمدزایی برای خود را از جمله دلایلی دانست که سبب بالا رفتن میزان  سزارین در کشور شده است و اضافه کرد: بایستی افراد به این موضوع توجه داشته باشند که بیشترین میزان مرگ زنان باردار پس از انجام سزارین اتفاق افتاده است این درحالی است که مخاطرات ناشی از زایمان طبیعی بویژه مرگ مادران و نوزادان  بسیار پایین‌تر بوده و در کنار آن انجام سزارین گاها مواردی همچون چسبندگی، عفونت و عوارض جراحی و بیهوشی را بدنبال دارد.

رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان با ابراز اینکه برخی از القائات غلط نیز در این زمینه بی‌تاثیر نیستند، یادآور شد: متاسفانه برخی بیمارستان‌های خصوصی که در این زمینه ذی‌نفع هستند زنان باردار را تشویق به انجام سزارین می‌کنند درحالیکه بایستی هر دو جنبه را بگویند و تنها به مزایای سزارین اکتفا نکنند و اطلاعات ناکافی به مردم ندهند.

وی تاکید کرد: انجام سزارین تنها در مواردی که جان مادر و کودک در خطر باشد توصیه می‌شود اما متاسفانه گاها در بین زنان باردار این موضوع نیز به عنوان یک کاری که پرستیژ داشته و به نوعی فخرفروشی است، تعبیر شده و مادران بدون توجه به عوارض آن و با پرداخت هزینه بالایی در بیمارستان‌های خصوصی اقدام به سزارین می‌کنند.

امیر مقدم اضافه کرد: وقتی اطلاعات درست و کافی به مخاطبان ارائه شود افراد سعی می‌کنند با بررسی بیشتر و علم کافی اقدام به این عمل کنند که خوشبختانه در کلان شهرهایی مانند تهران کاهش شاخص سزارین اتفاق افتاده و حتی افرادی با تمکن مالی بالا نیز با داشتن مامای خصوصی اقدام به انجام زایمان طبیعی می‌کنند.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود عنوان کرد: در استان سالانه 1 الی 3 مورد مرگ مادر باردار اتفاق می‌افتد که به طور میانگین می‌توان گفت 2 مورد در سال،‌ مرگ مادران باردار را داریم البته باید به این نکته توجه داشت که این میزان نسبی بوده و ما در برخی سال‌ها حتی یک مورد مرگ را نیز نداشته‌ایم.

رئیس اداره مامایی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان ارائه این شاخص را یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی کشورها اعلام کرد و خاطرنشان کرد: کاهش میزان مرگ و میر زنان باردار نشان می‌دهد که یک کشور از نظر فرهنگی، بهداشتی، تغذیه‌ای، امکانات و کادر پزشکی و تا چه میزان توسعه داشته است که در این زمینه سرعت رشد و پیشرفت اقدامات در کشور بسیار چشمگیر بوده و ما در برخی شاخص‌ها نیز به شاخص‌های جهانی نزدیک شده‌‌ایم.

# رئیس اداره مامایی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، سزارین