پایگاه خبری صدای زنجان- بر اساس گزارشی که چندی پیش در یکی از خبرگزاری‌های کشور منتشر شد، استان زنجان هفتمین استان کشور در بالابودن تعداد زنان سرپرست خانوار است؛ به‌طوریکه که بالغ بر 16.1 درصد سرپرستان خانوار استان را زنان تشکیل می‌دهند.

براساس بررسی‌های این گزارش در حال حاضر 54 هزار و 988 زن سرپرست خانوار در استان زنجان وجود دارند که از این تعداد 6 هزار و 922 زن دارای همسر بوده و حدود یک هزار و 617 زن به دلیل طلاق بی‌همسر شده‌اند و 919 نفر از آن‌ها هم هرگز ازدواج نکرده‌اند.

از سویی دیگر با شیوع کرونا تعداد زنان سرپرست خانوار افزایش یافته است و به گفته یک جامعه‌شناس افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار، زنگ خطری برای جامعه است.

یوسف بیانلو جامعه‌شناس در گفت‌وگو با صدای زنجان خاطرنشان می‌کند: همزمان با سراسر کشور تعداد زنان سرپرست خانوار بنا به دلایلی در حال افزایش است. وی می‌گوید زمانی که یک زن سرپرست خانوار می‌شود، تمامی مسئولیت‌های تامین نیازها و درآمد خانوار بر عهده این زن قرار می‌گیرد.

طلاق عامل اصلی افزایش جمعیت زنان سرپرست

این جامعه‌شناس با ابراز تاسف از اینکه در سال‌های اخیر تعداد زنان سرپرست خانوار به دلایل مختلف از قبیل طلاق و جدایی، فوت همسر و افزایش سن ازدواج و کاهش تعداد ازدواج‌ها، افزایش یافته است، تصریح می‌کند: در حال حاضر عامل اصلی افزایش این معضل، طلاق است.

یوسف بیانلو بر این باور است وقتی که یک زندگی منجر به طلاق می‌شود، زن مسئول سرپرست خانوار می‌شود و یا یک زندگی مستقل را تشکیل می‌دهد که پیام خوبی ندارد و زنگ خطری مهم برای جامعه است زیرا یک زندگی متزلزل شده و در زمانی که مرد نان‌آور خانوار بوده تعادل خانوار به هم ریخته و زن این وظیفه را بر عهده می‌گیرد.

در جامعه ما جایگاه مناسب شغلی برای زنان وجود ندارد

این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد در جامعه‌ای که بیشتر مشاغل در اختیار مردان است؛ پس از طلاق زن برای رفع نیازهای مالی ناگزیر وارد این جامعه می‌شود که جایگاهی مناسب برای زنان وجود ندارد و در نهایت به لحاظ روانی و اقتصادی دچار مشکلاتی می‌شود و در صورتی که دارای فرزوند باشد این مشکلات چند برابر می‌شود.

 وی می‌افزادی: در برخی از موارد ادامه این روند در کنار هزینه‌های سنگین زندگی و همچنین عدم مهیابودن شغل مناسب برای این اقشار، سبب شود تا به سمت و سوی رفتارهای پرخطر و آسیب‌های اجتماعی گرایش پیدا کنند که مورد تایید جامعه نباشد؛ موضوعی که تبعات جبران‌ناپذیری را برای اجتماع به همراه خواهد داشت.

یوسف بیانلو با ابراز اینکه بیشتر زنان سرپرست خانوار در جامعه در کنار فشارهای اقتصادی سعی بر زندگی شرافت‌مندانه دارند و به سختی هزینه‌های زندگی خود را تامین می‌کنند، می‌گوید: لازم است، توجه ویژه‌ای برای این قشر از سوی جامعه شود و زمینه اشتغال برای این افراد در جامعه فراهم شود.

وی در ادامه تصریح می‌کند: جامعه، حاکمیت، دولت‌مردان، برنامه‌ریزان و سازمان‌های متولی باید به افزایش این معضل توجه داشته باشند چراکه افزایش جمعیت زنان سرپرست خانوار نشان از افزایش تزلزل و تضعیف پایه‌های خانوار‌ها در جامعه است.

این جامعه‌شناس با ابراز اینکه نباید جامعه یک نگاه منفی گرایانه به این قشر داشته باشد، خاطر نشان می‌کند: باید جامعه به این قشر به ویژه مادران سرپرست خانوار نگاه محترمانه داشته باشد زیرا سلامت روحی و روانی آنها برای جامعه مهم است.

وی با ابراز اینکه جمعیت زنان سرپرست خانوار در کلانشهر بیشتر از سایر شهرها در حال افزایش است؛ تاکید می‌کند: این جمعیت به عنوان یک چالش در حال افزایش است و یک زنگ خطری است که می‌تواند آسیب جدی برای جامعه باشد زیرا مادرانی که بار سنگین زندگی را بر دوش دارند در صورت عدم حمایت از سوی دستگاه‌های متولی و عدم اشتغال مناسب برای تامین درآمد، ممکن است؛ برای حمایت از فرزندان خود ناچار به انجام ‌کارهای مختلف از جمله کارهای خارج از عرف باشند.

همه زنان سرپرست نیاز مالی ندارند

هم‌چنین معاون امور اجتماعی مدیرکل بهزیستی استان زنجان بر این باور است که همه زنان سرپرست خانوار از نظر اقتصادی، نیازمند تلقی نمی‌شوند و چه بسا دارای تمکن مالی، درآمد و شغل باشند و تنها درصدی از این افراد نیازمند دریافت خدمات نهادهای حمایتی هستند.

سلمان حسینی در ادامه می‌گوید: وقتی صحبت از زنان سرپرست خانوار می‌شود با چند گروه عمده مواجه هستیم که شـامل زنـان بیـوه، مطلقـه، همسران مردان معتاد، همسران مردان زنـدانی،  همسـران مـردان مهـاجر، دختران مجرد خودسرپرسـت، همسران مردان از کار افتاده و معلولان  که ناچار هستند بدون حضور منظم یا حمایت یک «مرد» در نقش همسر یا پدر، سرپرستی خانوار  را برعهده بگیرند و مسئولیت اداره اقتصادی، تصمیم‌گیری‌های عمده و حیاتی خانوار را یک تنه به دوش بکشند.

وی می‌افزاید یکی دیگر از علل افزایش زنان سرپرست خانوار مسئله مهاجرت است، این در حالیست که در گذشته دختران کمتر به شهرهای دیگر مهاجرت می‌کردند اما امروز به دلیل ادامه تحصیل یا کسب شغل، مهاجرت می‌کنند؛ به این ترتیب این موضوع نیز به یکی از علل افزایش زنان سرپرست خانوار در کشور تبدیل شده است.

فقر اقتصادی، فشارهای روحی از عمده مشکلات زنان سرپرست خانوار

این مسئول به مشکلات زنان سرپرست خانوار اشاره می‌کند و می‌گوید: از مهم‌ترین مشکلات و  چالش‌های زنان سرپرست خانوار می‌توان به فقر اقتصادی و اجتماعی، فشارهای روحی و روانی، تنهایی، ناامیدی و به دوش کشیدن بار مشکلات زندگی اشاره کرد که همین مسأله نیز بروز بیماری‌های روحی و روانی را در کنار بیماری‌های جسمی برای این افراد به همراه دارد.

وی در ادامه با اشاره به حمایت‌های دولت از این اقشار خاطر نشان می‌کند: دفتر توانمندسازی زنان و خانوار سازمان بهزیستی برای گروه‌های هدف خود دو رویکرد حمایتی و توانمندسازی در نظر گرفته است که رویکرد حمایتی مختص به مستمری است و در رویکرد توانمندسازی بحث بازتوانی  و خروج از چرخه با پرداخت سرمایه کار و وام در راستای اشتغالزایی انجام می‌شود و یا اینکه  کسب مهارت‌های فنی وحرفه‌ای در قالب آماده‌سازی شغلی است.

حسینی ادامه می‌دهد: با توجه به تفاهم‌نامه‌ای که با سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای صورت پذیرفته، آموزش مهارتها از طریق این سازمان انجام می‌شود. در صورتی که آموزش‌های شغلی از طریق سازمان فنی و حرفه‌ای صورت پذیرد مدرکی به زنان سرپرست خانوار ارائه می‌شود و سازمان بهزیستی نیز  مبلغی بلاعوض از اعتبارات سازمان در اختیار این گروه هدف خود قرار می‌دهد. وی می‌گوید: تشکیل گروه‌های همیار زنان سرپرست خانوار جهت اشتغال و توانمندسازی نیز از این موارد است.

در صورت ازدواج مجدد بیمه افراد پرداخت می‌شود

به گفته این مسئول؛ در صورتی که زنان سرپرست خانوار ازدواج مجدد داشته باشد از چرخه حمایتی مستمری خارج می‌شوند ولی از آنجا که توانایی پرداخت بیمه خود را ندارند بیمه این گروه هدف توسط سازمان بهزیستی ادامه پیدا می‌کند.

وی با ابراز اینکه زنان سرپرست خانوار که به دلیل فوت همسر و یا سایر دلایل مسئولیت اقتصادی و معیشتی خانوار را برعهده دارند در شرایطی هم‌چون بحران‌های اقتصادی با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند و در همین راستا افزایش فقر و نبود شغل مناسب به منظور تامین نیازهای ضروری، خطر گسترش آسیب‌های اجتماعی نیز افزایش می‌یابد، تصریح می‌کند: به منظور کاهش  آسیب‌های اجتماعی در این قشر اقداماتی از سوی سازمان بهزیستی انجام شده از جمله خدماتی،  چون ودیعه مسکن، مستمری، پرداخت کمک هزینه تحصیلی به دانش‌آموزان و دانشجویان عضو  خانوار‌های تحت حمایت، پرداخت حق بیمه اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهری، بیمه تامین اجتماعی روستایی و عشایر و بسته‌های حمایتی ویژه خانوارهای زن سرپرست است.

معاون اجتماعی می‌افزاید: در کنار دریافت مستمری برای اینکه بتوان فقر را در میان این دسته از افراد جامعه کاهش داد حمایت‌های غیرمستمر از جمله در حوزه آموزش، ازدواج، تامین جهیزیه، اشتغال، مسکن، درمان، بیمه و هزینه‌های ضروری و متعددی که در دستورالعمل‌های بهزیستی و کمیته امداد پیش‌بینی شده است.

این در حالیست که یکی از زنان سرپرست خانوار با دو فرزند که تحت پوشش بهزیستی است در گفت‌وگو با صدای زنجان اظهار می‌کند: میزان مستمری بهزیستی برای این خانوار در این شرایط اقتصادی بسیار ناچیز است به‌طوریکه برای تامین خرج و مخارج زندگی خود و فرزندانش ناچار است به کارهای خدماتی در خانه‌ها و یا تالارها و رستوران‌ها روی بیاورد.

سازمان‌های مختلف از قبیل کمیته امداد و بهزیستی از دستگاه‌هایی هستند که در کنار حمایت از خانوار‌های بی‌بضاعت و کم‌بضاعت از زنان سرپرست خانوار نیز حمایت دارند و آنچه که لازم به ذکر است میزان دریافتی و مستمری این افراد از این سازمان‌ها در این شرایط اقتصادی ناچیز است.

به عنوان مثال طبق گزارشات کمیته امداد استان زنجان در حال حاضر 15 هزار و 694 زن سرپرست خانوار در استان تحت پوشش کمیته امداد هستند که میزان مستمری آن‌ها برای خانوار تک نفره 300 هزار، دو نفره 500 هزار و 3 نفره 700 و برای خانوار‌های 4 نفره که زنان سرپرست آنها هستند حدود 900 هزار تومان بوده و حال قرار بر این است که در سال جاری میزان مستمری آنها حدود 67 درصد افزایش یابد که هنوز عملیاتی نشده است.

راهکارهای پیشگیرانه

معاون بهزیستی با اشاره به اینکه اقدامات پیشگیرانه می‌تواند از افزایش جمعیت زنان سرپرست خانوار بکاهد، اظهار می‌کند: با بهبود وضعیت تعیین کننده‌های اجتماعی موثر بر سلامت، ایمن کردن جاده‌ها و کاهش تلفات ناشی از تصادفات و بیماری‌ها می‌توان میزان فوت سرپرست خانوار را کاهش داد تا بار تامین معاش بر دوش زن خانوار سنگینی نکند.

 وی بر این باور است: بهبود وضعیت اشتغال پایدار و به ویژه با افزایش بیمه‌های تامین اجتماعی با طراحی درست نظام‌های رفاه اجتماعی، میزان توانمندی خانوار افزایش یافته و فوت یا از کار افتادگی پدر خانوار، دغدغه مالی برای خانوار ایجاد نمی‌کند و در نهایت تعداد افراد نیازمند نهادهای حمایتی به حداقل می‌رسد.

بیانلو، جامعه‌شناس یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در افزایش جمعیت زنان سرپرست در خانوار را معضل طلاق عنوان می‌کند و می‌گوید: می‌بایست معضل افزایش طلاق در جامعه مورد توجه عوامل متولی گردد و اقدامات لازم در راستای کاهش آن اتخاذ گردد.

با شیوع کرونا، طلاق و در نتیجه جمعیت زنان سرپرست افزایش یافته است

وی، بیکاری و اعتیاد را از عوامل مهم افزایش طلاق در جامعه عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در دو سال اخیر با شیوع بیماری کرونا و افزایش اوضاع نامناسب اقتصادی بیکاری افزایش یافته و این موضوع نیز در افزایش طلاق موثر بوده است.

این مسئول به دیگر عوامل تاثیرگذار در افزایش طلاق در جامعه اشاره می‌کند و می‌گوید: مسائل فرهنگی و اجتماعی، ازدواج در سنین بالا و عدم وجود امکان ازدواج سبب می‌شود که بیشتر افراد تن به ازدواج از روی ناچاری دهند که این عوامل در نهایت سبب طلاق شود.

بیانلو در ادامه با بیان اینکه متاسفانه در برخی از کلانشهرها طلاق به یک فرهنگ و مد تبدیل شده است، ابراز می‌کند: در حال حاضر معضل طلاق تبدیل به مد و فرهنگ تبدیل شده که در حال افزایش است و لازم است تدابیری در این زمینه اتخاذ گردد.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهرا احمدی