زهره میرعیسی‌خانی- جایزه ادبی قیصر امین‌پور یک جایزه ادبی غیردولتی است که به منظور معرفی آثار برگزیده شاعران جوان زیر عنوان جایزه کتاب سال به همت دفتر شعر جوان به مناسبت سالروز درگذشت قیصر امین پور(۸آبان) برگزار می‌شود. این جایزه توسط محمدرضا عبدالملکیان، مدیرعامل سابق دفتر شعر جوان برای اولین بار در آبان ماه سال ۱۳۸۸ راه اندازی شد و به شاعران برگزیده جوان در آن سال اهدا شد و سپس بعد از چند سال وقفه در سال ۱۳۹۶ مجدداً این جایزه توسط دفتر شعر جوان و به مدیریت جدید بیوک ملکی احیا شد.

«دفتر شعر جوان» هر سال این جایزه را با عنوان «جایزه کتاب سال شعر جوان» معروف به جایزه «قیصر امین‌پور» به شاعران برگزیده‌ای اهدا می‌کند که آثارشان توسط شورای داوری این جایزه تأیید شده باشد و سن آن‌ها در آن سال نیز کمتر از سی سال باشد و همچنین نوبت اول چاپ اثرشان مربوط به سال برگزاری باشد.

 به گزارش صدای زنجان، در این دوره از جایزه کتاب سال دفتر شعر جوان، مهران شفیعی، شاعر جوان زنجانی با کتاب «سوءطن» خود توانست مورد تقدیر هیئت داوران این جشنواره قرار بگیرد. آئین اختتامیه این دوره از این جشنواره، یکشنبه ششم آبان‌ماه در خانه هنرمندان‌ ایران برگزار شد.

در این دوره، از میان 85 اثر رسیده از سراسر کشور، 21 اثر به مرحله نهایی داوری راه یافتند و در نهایت، 8 اثر برگزیده شدند که در مراسم برگزاری دومین دوره، از شاعران این مجموعه‌ها تقدیر به عمل آمد.

نفرات برگزیده این دوره از جشنواره حمیدرضا عبدالله‌زاده با مجموعه «مردی که از ذهن پنجره بیرون رفت»، میلاد عرفان‌پور با مجموعه «تماشایی»، آرمین یوسفی با مجموعه «بی‌نظمی»، حسین دهلوی با مجموعه «آشفتگی»، بودند و نفرات تقدیری شامل امید روزبه به مجموعه شعر محاوره «آل»، حمید چشم‌آور با مجموعه «رهابند»، شهریار بزرگمهر با مجموعه «نامه‌هایی از کازابلانکا» و مهران شفیعی با مجموعه «سوء طن» بودند که به همین جهت سعی شد تا در قالب گزارشی به بررسی و نقد کتاب سوءطن بپردازیم.

سوءطن تجربه‌های شاعرانه یک شاعر جوان

در این خصوص مهران شفیعی، شاعر جوان زنجانی با اشاره به اینکه شعرهاي مجموعه «سوءطن» به سال‌هاي ٩٠ تا ٩٥ باز می‌گردد، می‌گوید: ١٩ شعر نسبتا بلندِ این كتاب تجربه‌هاي زباني‌اي هستند كه پيش‌تر به شدت در گير آن بودم.

وی ادامه می‌دهد: من هرگز ايستايي در شعر را نمي‌پسندم و مدام مشتاق تجربه‌هاي تازه‌اي هستم. همين امر موجب می‌شود با برگشت به شعرهای این کتاب و بررسی دوباره آنها کتاب برايم چندان راضي‌كننده نباشد؛ گرچه تجربه‌هاي امروزم را دوست دارم و كاملا برايم خوشايند و ملموس است.

شاعر مجموعه «سوءطن» با اشاره به لزوم برگزاری جشنواره‌ها و جايزه‌‌هاي شعر در سطح کشور، اظهار می‌کند: در همه جاي دنيا جايزه‌هاي ادبي مختلفي وجود دارد که مشوق شاعر است و به نوعی نیز موجب معرفی و شناخت كتابِ مولف به مخاطبین ادبی می‌شود.

این شاعر می‌افزاید: در بسیاری از کشورهای جهان وقتي كتابي می‌تواند در جايزه ادبی، صاحب عنوانی شود زمینه فروش بهتر كتاب فراهم می‌شود و کتاب مخاطب بيشتري را جذب می‌كند، که امید است در این زمینه نیز در کشور فرهنگ‌سازی شود و شرایط برای مطرح شدن کتاب‌هایی که در جشنواره‌های مستقل صاحب عنوان می‌شوند، فراهم شود.

وی با اشاره به اینکه شاعران مطرح بسیاری در تاریخ ادبی کشور وجود دارد كه مي‌توان از اعتبار آنها به اعتبار يك جايزه ادبی افزود، تصریح می‌کند: بي حب و بغض و زد و بندهايي كه هم اکنون در بيشتر محافل ادبي اتفاق مي‌افتد، می‌توان اذعان کرد که شاعرانی نظیر نيما، شاملو، فروغ، يدالله رويايي و امثالهم مي‌توانند تا حدودي در این زمینه تعيين‌كننده باشند که متاسفانه در کشور به این قرار نيست و جايزه‌اي كه مستقل برگزار شود، کمتر دیده می‌شود.

نفر تقدیری جايزه ادبی «قيصرامین پور» با اشاره به اینکه مجموعه «سوءطن» سال ٩٦ در ٥٠٠ نسخه از انتشارات بوتيمار منتشر شده است، خاطرنشان می‌کند:  جایزه ادبی «قيصرامین پور» که به نام «جايزه شعر جوان» شناخته می‌شود، به دور از قید و بندهای غالب جایزه‌های ادبی و بدون اینکه هيچ موضوع مشخص و خط فكري‌اي را تعيين کرده باشد، برگزار شد و اين تاحدودي اميدوار كننده است چرا که بیشتر متمركز روي اثر بودند و فارغ از موضوع و محتواي خاصِ از قبل تعيين شده به داوری پرداختند که انتخاب‌هایی که در این دوره نیز صورت گرفت به نظر بنده سمت و سویی نداشت چرا که در میان برگزیده‌ها هم غزل دیده می‌شد و هم شعر آزاد و حتی ژانرهاي انتخابي هم متفاوت بود.

وی با اشاره به اینکه به اينكه شعرِ قيصرامین‌پور چندان مورد‌پسند من نيست، گفت: البته منظور من از بیان این جمله توهينِ به این شاعر گرانقدر نیست چرا كه این شاعر نیز مخاطب‌هاي شعری خاص خود را دارد و منظور بنده از بیان این جمله این است که شعرهای این شاعر باسليقه‌ امروز شعري من هم سو نيست اما با تمام این تفاسیر کتاب خود را به این جشنواره ارسال کردم که توانست جزو آثار تقدیری باشد.

نوآوری‌های زبانی موجب ایجاد لایه‌های معنایی در شعر«شفیعی» شده است

 در ادامه علیرضا بازرگان، منتقد زنجانی، کتاب شفیعی را شایسته‌ دریافت جایزه‌ قیصر امین‌پور دانسته و می‌گوید: نوآوری‌های زبانی در شعر شفیعی به ایجاد لایه‌های معنایی تازه منجر شده است طوری که اغلب شعرهای او تفسیر و تأویل‌پذیرند. اوج این نوآوری در نامگذاری کتاب به چشم می‌خورد. سوء طن. که ظن و سوء ظن و تن و زن و وطن، همه را تداعی می‌کند.

 وی ادامه می‌دهد: روایت‌های شفیعی نه روایت‌هایی ذهنی بلکه اغلب روایت چیزی است که رؤیت کرده است. برای این رؤیت او در کلمات محدود و مستقر نشده است بلکه در حدفاصل آنها تردید و تردد داشته، از سطح کلام عادی و معمول بالاتر رفته و ارتفاع گرفته است. نتیجه؛ بٌعد و حجم یافتن نگاه او و به تبع آن، رؤیت و روایت شعرهایی است که از خیالی متضلّع و چند بعدی برخوردارند.

شاعر «سر در نمی‌آورم» با اشاره به بیانیه‌ هیئت داوران جایزه‌ قیصر امین‌پور می‌افزاید: شفیعی به سایر عناصر شعر هم توجه داشته و به مدد بازی‌های زبانی صوت و صورت شعرش را آراسته است.

این منتقد پایگاه نقد شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در پایان، فرم شعرهای سوء‌‌طن را تحلیل کرد و گفت:  فرم شعرهای شفیعی، البته شبیه به هم است و متأثر از جریان ممتد و پیوسته‌ تداعی‌هایی که شعرها را از ابتدا تا انتها همراهی می‌کنند فرمی سیال و لغزان است. پایان‌بندی چنین شعرهایی سخت است چرا که شاعر همزمان باید حواسش به این باشد که نه شعر ابتر بماند و نه با جمع‌بندی سنتی، رشته‌های فرم پنبه شود. رفتار شفیعی با شعر آگاهانه است و نتیجه‌ آن در پایان‌بندی‌ها هم مشهود است.

«سوءطن» حاصل جوانى شاعر و جست‌و‌خيزش در شعرهاى شاعرانى خاص است

مصطفی کوهستانی، شاعر جوان و موفق زنجانی نیز در خصوص مجموعه «سوءطن» اثر مهران شفیعی ابراز می‌کند: مجموعه «سوءطن» اثرى منظم از مهران شفيعى است که در قلب دو جلد به اول و آخر، با نوزده شعر در هفتاد و دو صفحه، به عرصه‌ حضور رسيده تا خوانده شود و اکنون نیز شايسته‌ تقدير در دومين دوره از جايزه كتاب شعرجوانِ قيصر امين‌پور نيز شده است.

وی ادامه می‌دهد: سوء طن حالا تن از شاعرش بريده و برابر تن‌هاى بسيارى در موطن خويش رسيده، قطعا هم تأثير و هم تأثر خود را در شاعر در نو شدنى دوباره و دوباره نو شدنى برايش به‌جا خواهد گذاشت.

این شاعر جوان با اشاره به اینکه مهران شفيعى‌زاده زنجان، در بيست و هشتمين روز از بهمن ماه سال هفتاد و سه است، اظهار می‌کند: این شاعر با رختى نو به شعر جوان زنجان وارد شده است و بر خلاف ابرعظيمى از نگاه كلاسيك كه خاصه‌ شعر اين شهر شده و تأثير شعرهاى شاعرى چون حسين منزوى در بطنِ ذهن و اثر و آثار، و كلاسيك انگارى که در هنر اين شهر بالاخص در شعر كه پوشيده و پوشانده بر اهالى‌اش نيست، قدم برداشته است.

کوهستانی می‌گوید: كمترين نكته‌اى كه مي‌توان فارغ از نقد بر كتاب بدان اشاره داشت، این است که «سوءطن» برخلاف اشاره‌ شاعر در مقدمه كه به اقدام اهدا، دفتر را به شعر يدالله رويايى تقديم و برخلاف نظرهاى بسيار، به زعم من از شعر و از زواياى نگاه شعر رويايى كه به شاعر بُعدها شناخته می‌شود، فاصله بسيار دارد.

وی می‌افزاید: شعر مهران شفيعى در «سوءطن» حاصل جوانى شاعر و جست و خيزش در شعرهاى شاعرانى خاص، و متأثر از رويايى است كه خاصه‌ اين هنر است و نه خود آن قطعا، چرا كه او هنوز از آنچه‌ خود هست نيز دور است اما شعرش آن ظرافت منظور را دارد.

این شاعر خاطرنشان می‌کند: در مجموعه او تركيب‌سازى‌هاى نو، سطرهاى درخشان بر تلى از افسار‌گريختگى که نشان از جوانى‌اش را دارد، را ایجاد کرده است و همین امر شعر او را كم مى‌كند چرا كه كلمه نيز در تيرگى زمان حاصلش را نشان مى‌دهد و تجربه سطح باشكوهى از اوست و از نو آن را پسِ دقيقه‌ها و زمان‌ها مى‌سازد و همين است كه شعرش را شايسته‌ تقدير مى‌كند چرا كه تلاش او خود شايسته تقدير است تا به او اين شهامت را داده باشند كه در آينه‌اش بنگرد و در كشف‌هایش شاهد باشد.

در پایان امید است این شاعر جوان بتواند همچنان مسیر شاعرانگی خود را با تجربه‌های جدید شاعرانه طی کند و در کشف‌های شعری خود موفق باشد. باشد که شاهد کتاب‌های جدید و موفقیت‌های بیشتر او باشیم.