پایگاه خبری صدای زنجان- طبق آمار رسمی اعلام شده از سوی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان زنجان، آهوان دشت سهرین (زیستگاه اصلی این گونه جانوری در زنجان) در حال کاهش هستند به طوری که طی سال گذشته، تعداد آهوان در این منطقه از حدود 1360 راس به 850 راس رسیده‌اند. کارشناسان معتقدند که این موضوع نگران کننده است و می‌تواند زیست این گونه را در سال‌های آتی به خطر بیندازد.

در این میان شکارهای غیرمجاز، وجود پرتعداد گله‌های دام، محدود و جزیره‌ای شدن زیستگاه، کاشت محصولات کشاورزی و نهال، تغییر الگوی کشت از دیمی به آبی، کمبود نیروی حفاظتی، امکانات و تجهیزات به منظور رصد و پایش مدام از عمده دلایل کاهش جمعیت آهوان در این زیستگاه ذکر شده است.

حالا سوال این‌جاست که آیا این دلایل می‌توانند دلایلی قانع‌کننده برای کاهش سریع تعداد آهوان دشت سهرین باشند؟

پرویز رستمی، رییس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان همان دلایل قبلی را علت اصلی کاهش تعداد آهوان می‌داند.

وی با اشاره به اینکه این آهوان در این منطقه محصور شده‌اند، اظهار می‌کند: پیش از این آهوان ییلاق و قشلاق می‌کردند و در فصل سرد به سمت بویین‌زهرا، ساوه و قم و اصفهان که هوا به مراتب گرم‌تر است می‌رفتند و با گرم شدن هوا در فصل گرما برای زادوولد دوباره به زنجان بازمی‌گشتند، ولی اکنون زندگی شهری موجب ساخت فرودگاه و جاده شده و راه مهاجرت آنها مسدود شده است و آهوان محصور در این دشت دیگر نمی‌توانند کوچ داشته باشد و بروند و بازگردند و زیستگاه حیوان اکنون جزیره‌ای شده است. ضمن اینکه پیش از این دشت سارمساقلو و سهرین و قره‌تپه دشت صافی بوده و هیچ ساخت‌وسازی در آن اتفاق نیفتاده بود و چیزی نمی‌توانست مانع از حرکت حیوان شود ولی متاسفانه احداث باغشهرها و مسدودشدن راه حیوانات باعث این شده است که حیوان نتواند حرکت چندانی داشته باشد. باغ شهرهای موجود در دشت سارمساقلو، مسیر دشت سارمساقلو را به سهرین و بالعکس گرفته است و مانع از تردد آهوان در این منطقه شده است.

دلایل مختلفی در کاهش اهوان در این منطقه دلیل هستند

وی ادامه داد: حفر چاه‌های غیرمجاز یکی از مشکلات دیگری است که ما در چند سال گذشته با آن مواجه هستیم. در مکان‌هایی که آهو زیست می‌کرد و ماوایش محل امنی برای آهوان بود اکنون با تغییر الگوی کشت و تغییر کشاورزی سنتی به صنعتی، الگوی کشت از نوع دیم به آبی تبدیل و چاه‌های غیرمجاز حفر شده است به طوری که بیش از 100 حلقه چاه غیرمجاز در این منطقه وجود دارد که به واسطه این اتفاق رفت و آمد کارگران و کشاورزان که پیش از این تنها محدود به 10 روز می‌شد، افزایش یافته است و تجهیزات و ابزارآلات کشاورزی و رفت و آمد کارگران و کشاورزان افزایش یافته است و وجود وسائط نقیله سنگین منطقه را برای حیوان ناامن کرده است.

وی با بیان اینکه شکار غیرمجاز می‌تواند تنها یکی از این عوامل کاهش آهوان در این منطقه باشد، اظهار کرد: وجود پرتعداد گله‌های دام در این دشت، محدود و جزیره‌ای شدن زیستگاه، کاشت محصولات کشاورزی و نهال، تغییر الگوی کشت از دیمی به آبی، کمبود نیرو، امکانات و تجهیزات به منظور رصد و پایش مدام از عمده دلیل کاهش جمعیت آهوان در این زیستگاه اصلی است.

این مسئول با اینکه دشت سهرین 35 هزار هکتار است و ظرفیت منطقه برای چرای آهوان این منطقه باید در نظر گرفته شود، اظهار کرد: وجود گله‌های دام بیش از ظرفیت منطقه باعث شده است که ظرفیت چرای این منطقه محدودتر شود و همین موضوع در روند زندگی آهوان مشکل ایجاد می‌کند. ضمن اینکه سگ‌های گله، به بره‌های تازه متولد شده آهوها حمله می‌کنند و آنها را می‌خورند. تمام این موارد باید در نظر گرفته شود تا بتوان جلوی کاهش این آهوان در این منطقه را گرفت.

راهکار خرید مستثنیات است

وی با بیان اینکه ما راهکار جلوگیری از روند این کاهش را خرید مستثنیات در اطراف باغ محیط زیست این منطقه و اجاره اراضی اوقافی که حدود 700 هکتار است و در سال 81 جواب خوبی هم داد، می‌دانیم، اظهار کرد: خرید مستثنیات در منطقه فیله خاصه (این آهوان در نهایت در فیله خاصه امکان زندگی دارند)، می‌تواند منطقه را برای این حیوانات امن کند.

رستمی افزود: برخی می‌گویند این منطقه حفاظت شده است اما این موضوع به این معنا نیست که کل منطقه در اختیار ما است، این اراضی 99 درصدش اراضی کشاورزی مردم است و ما داریم در منطقه کشاورزی مردم از این آهوان نگهداری می‌کنیم و این آهوانی که زنده ماندند. ضمن اینکه تعداد محیط‌بانان ما در این منطقه محدود است که از جان مایه می‌گذارند.

عوامل ذکر شده؛ عواملی نیستند که به صورت دفعتی در طول یک سال باعث تغییرات جمعیتی آهوان شوند

در این زمینه یکی از فعالان محیط زیست زنجان با اشاره به اینکه عواملی که در کاهش و افزایش حیواناتی مثل آهو موثر هستند عوامل مختلفی هستند که برخی از آنها عبارتند از کشاورزی و تغییر کاربری‌های زمین و سگ‌های ولگرد و غیره که همه این موارد واقعا موثر هستند ولی از این بابت مجبورم تاکید کنم که رشته تحصیلی من جانورشناسی است و تغییرات حیات وحش موضوعی است که من به صورت تخصصی در موردش تخصص دارم.

وی با اشاره به اینکه این عوامل عواملی نیستند که به صورت دفعتی در طول یک سال باعث تغییرات جمعیتی در حدود 30 الی 40 درصدی شوند، اظهار کرد: عوملی که می‌توانند باعث کاهش جمعیت یک دفعه آهوان در این منطقه شود، حذف گروهی جمعیت است یعنی اتفاقی مثل طاعون نشخوارکنندگان که یک بیماری به یکباره شیوع پیدا می‌کند و موجب تلف‌شدن جمعیت می‌شود و در نقاط مختلف کشور هم داشتیم که یک جمعیت بزرگ حذف شد. اما اینکه آیا در مورد آهوهای دشت سهرین چنین اتفاقی افتاده است؟ خیر! می توان اذعان داشت که این اتفاق نیفتاده است و آهوان بیماری نداشته‌اند!

شکار غیرمجاز تنها عاملی که می‌تواند در این زمینه باعث کاهش جمعیت شود

وی ادامه داد: اتفاق دیگری که در این زمینه می‌افتد و این موضوع کاملا سازگار است و با همه حرف و حدیث‌هایی که وجود دارد هم‌خوانی دارد، بحث شکار است که تداوم دارد. شایعاتی در این زمینه وجود دارد این است که روزانه 4 الی 5 راس  از این آهوان شکار می‌شوند. این عامل از کجا آمده است؟ با وجود اینکه این منطقه حفاظت شده است و گاهی حتی تغذیه حمایتی هم اتفاق می‍افتد! چرا باید باز کاهش جمعیت را داشته باشیم؟

وی افزود: به نظر من که در این اواخر رفت و آمدم در این منطقه زیاد شده است، حضور کمرنگ  محیط‌بان‌ها در این منطقه موجبات این کاهش جمعیت را رقم می‌زند. آنچه من در بررسی‌های خود به نتیجه رسیده‌ام این است که شرایط منطقه برای خود محیط‌بانان فراهم نیست به طوری که در اوایل امسال دو تن از محیط‌بانان ما شهید شدند و من با این محیط‌بانان قبل از اینکه این اتفاق (شهید شدن این دو محیط بان) بیفتد، صحبت داشتم منطقه را ناامن توصیف می‌کردند و اذعان داشتند که ما در این منطقه امنیت جانی نداریم و مدام تهدید می‌شویم و به سمت ما تیراندازی می‌شود و اداره از ما حمایت نمی‌کند.

به گفته او در یکی از این موارد که محیط‌بانان متخلفی را دستگیر کرده بودند و اکیپی از اداره کل آمده بود و متهم را به اداره کل منتقل می‌کردند، در مسیر برگشت روستایی‌ها ریخته بودند و جلوی ماشین را گرفته و متهم را آزاد کرده بودند و اداره کل نتوانسته بود این موضوع را به صورت موثری پیگیر شود. این اقدام یک اقدام کاملا شرورانه است و اگر در هر کجای دیگری این اتفاق بیفتد که خودروی سازمانی که حال ماموریت و دستگیری چند متخلف، دچار حمله قرار بگیرد و متخلف را آزاد بکنند، این اقدام به یک اقدام امنیت اجتماعی تبدیل می‌شود و شورای تامین در این زمینه  ورود پیدا می‌کند تا جلوی چنین اقدامات مخل امنیتی را با آن مبارزه کنند که چنین اتفاقی نیفتاد و اداره کل در این زمینه منفعلانه برخورد کرد و این موضوع باعث می‌شود تا امنیت جان محیط‌بان با اختلال روبه‌رو شود.

این فعال محیط زیست اذعان کرد: محیط بانان می‌گویند تعدادشان در این منطقه کم است و کمبود نیرو در این منطقه وجود دارد که این کمبود نیز به لحاظ سوءمدیریت‌های صورت گرفته در این اداره است که به جای اینکه محیط‌بانی در منطقه وجود داشته باشند به دلیل برخی روابط محیط‌بان به این منطقه وارد نمی‌شود و به عنوان راننده، بایگانی و متصدی دبیرخانه کار می‌کند.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی