زهره میرعیسی‌خانی - خودکارش را لای کتابش گذاشت و به جهانی پر از صلح فکر کرد...

به گزارش صدای زنجان، مؤسسه مطالعاتی اقتصاد و صلح (IEP) که مؤسسه‌ای مستقل، غیرحزبی و غیرانتفاعی است و در سیدنی و نیویورک دارای دفتر است، در گزارش سال 2017 خود با عنوان شاخص جهانی صلح، ‌مهربان‌ترین و خشونت‌آمیزترین کشورها را معرفی کرده است.

نکته قابل توجه در این پژوهش، قرار گرفتن 30 کشور آرام جهان در صدر کشورهای پر مطالعه است، در حالی‌که سرانه مطالعه در کشورهایی که به عنوان خشن‌ترین‌ها از آنها یاد شده، بسیار پایین است.

تاثیر مثبت مطالعه و خواندن کتاب در کاهش میزان خشونت در این سرزمین‌ها نکته‌ای قابل تامل و توجه است، از این حیث که به باور ما جملات و عباراتی نظیر «هرگز رشد نخواهی کرد، مگر با مطالعه» و «فرزانگی و سعادت در سایه مطالعه روزانه» بیش از پیش اثرگذار است.

در ایران کشوری با پیشینه فرهنگی بالا، همواره بر اهمیت کتاب و کتابخوانی تاکید شده است و بزرگان دینی ما همچون حضرت علی(ع) نیز می‌فرمایند: «کسی که با کتاب خواندن آرامش یابد، آسایشش سلب نمی‌شود».این در حالیست که بر اساس آمارهای اعلام شده، میزان تحصیلات درصد زیادی از مجرمان کشور، زیر دیپلم است و شاید بتوان نتیجه گرفت که بین تحصیلات و بزهکاری رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. درک بهتر دیگران، شغل و زندگی بهتر، افزایش دایره لغات، جلوگیری از آلزایمر از جمله مزایای مطالعه و خواندن کتاب است.

در این خصوص مدیرکل امور کتابخانه‌های عمومی استان زنجان با اشاره به اینکه بیشتر آسیب‌های اجتماعی ناشی از عدم آگاهی افراد نسبت به مسائل است، می‌گوید: کتابخانه‌های عمومی استان در راستای کاهش آسیب‌های اجتماعی، گام‌هایی را برداشته است و بررسی این موضوع از جهات مختلف جزو وظایف ما بوده است که برنامه‌هایی را نیز برای این امر پیش‌بینی شده است.

امیر‌علی نیک‌بخش می‌افزاید: آسیب‌های اجتماعی یکی از معضلات جامعه شهری و ماشینی است و امید است در جهت پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی گام‌های مثبتی برداریم چرا که باید از این معضلات پیشگیری شود تا تبدیل به آسیب اجتماعی نشوند.

وی ادامه داد: تمام دستگاه‌های فرهنگی استان نیز به منظور پیشگیری از این آسیب‌ها اقداماتی را پیگیری کرده‌اند که در این راستا نهاد کتابخانه‌های عمومی نیز با برگزاری کلاس‌ها و کارگروه‌های مختلف سعی داشته است در کاهش این آسیب‌ها به روش فرهنگی سهیم باشد.

مدیرکل امور کتابخانه‌های عمومی استان زنجان با اشاره به اینکه کتابخانه‌های عمومی همواره به عنوان عاملی که می‌توانند در کاهش این آسیب‌ها موثر باشند شناخته می‌شوند و سهم کتابخانه‌ها در کاهش آسیب‌های اجتماعی به سبب نقشی که در آگاهی‌بخشی و افزایش دانش مردم دارند، سهم بسزایی است.

این مسئول افزود: جذب جوانان به  محیط کتابخانه‌ها علاوه بر اینکه می‌تواند موجب افزایش دانش و آگاهی افراد شود در کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش به سزایی دارد.

وی در خصوص رویکرد نهاد کتابخانه‌های عمومی در زمینه گرایش به کتابخانه دیجیتال در عصر ارتباطات می‌افزاید: کتابخانه‌های دیجیتالی در دستور کار فوری ما نیست چرا که رسالت اصلی ما محافظت از ماهیت کتاب‌های فیزیکی موجود در کتابخانه‌ها است و انتقال آنها به نسل جدید است اما با توجه به اینکه در عصر ارتباطات زندگی می‌کنیم و کتاب‌های دیجیتال مورد توجه قشر خاصی از جامعه امروز است نیم نگاهی به این مسئله داریم ضمن اینکه معتقدیم با توجه به تغییر ذائقه‌ای که در این زمینه وجود دارد همچنان جایگاه کتاب با ماهیت فیزیکی خود محفوظ است و کتاب‌های کاغذی جایگاه خود را از دست نمی‌دهند‌.

نیک‌بخش با اشاره به اینکه اصل مهم در فرآیند کتابخوانی، افزایش آگاهی است، خاطرنشان می‌کند: کاغذی و یا دیجیتال بودن کتاب چندان اهمیت ندارد و چیزی که در این مسئله باید مد نظر افراد باشد این است که دانش خود را نسبت به مسائل افزایش دهند و در جهت اجرایی کردن این دانش گام برداند.

نگاهی گذرا به علل موفقیت کشورهای پیشرفته جهان مبین این واقعیت است که بخش عظیمی از این موفقیت‌ها مرهون توجه به نسل جوان و نوجوان این کشورها و سرمایه‌گذاری در جهت رشد و شکوفایی استعدادهای آنان بوده است زیرا کودکان و نوجوانان همیشه به عنوان عظیم‌ترین سرمایه‌ها و ذخایر معنوی کشور مطرح هستند.

در این خصوص یک روانشناس با اشاره به اینکه به طور حتم کتابخوانی در فرآیند کاهش آسیب‌های اجتماعی موثر است، می‌گوید: واقعیت امر این است که بزه و آسیب‌های اجتماعی در جامعه و در خانواده‌هایی شکل می‌گیرد که در برخی از مهارت‌های زندگی دچار مشکل هستند.

عباس عزیزخانی می‌افزاید: یاد‌گیری مهارت‌های زندگی توانایی مقابله افراد با مشکلات را به افراد می‌آموزد و معمولا در این زمینه افرادی که در یادگیری مهارت‌های زندگی دچار مشکل هستند توانایی مقابله مستقل را ندارند.

وی اظهار می‌کند: مطالعه در واقع تجربه کردن، تجربه‌های دیگران است و مهم‌ترین عامل در کاهش آسیب‌های اجتماعی است چرا که افراد در قالب مطالعه است که با بسیاری از مهارت‌های زندگی آشنایی پیدا می‌کنند و آنها را یاد می‌گیرند.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان می‌کند: مطالعه همچنین دانش و آگاهی افراد را نسبت به مسائل بالا می‌برد و در پیشگیری از بروز بزه و آسیب‌های اجتماعی نقش مهمی  دارد چرا که بزه و آسیب‌های اجتماعی از عدم آگاهی افراد نشات می‌گیرد.

عزیزخانی می‌افزاید: مطالعه باعث می‌شود افراد با دید وسیع‌تری به مسائل نگاه کنند و همین امر موجب کاهش بسیاری از مسائل و مشکلات می‌شود.

این روانشناس با اشاره به اینکه بخشی از علل گرایش جوانان به سمت بزه و خشونت را می‌توان در انتخاب الگوی نادرست دانست، اظهار می‌کند: زمانی که یک نوجوان و جوان الگوی نادرستی در زندگی خود داشته باشد مسلما به سمت بزه و آسیب‌های اجتماعی حرکت خواهد کرد ولی با مطالعه می‌توان برای همین جوان و نوجوان الگویی را ترسیم کرد که علاوه بر اینکه از بروز آسیب‌ها می‌کاهد موجب موفقیت و پیشرفت این افراد می‌شود.

وی با اشاره به نقش تحصیلات در کاهش میزان آسیب‌های اجتماعی‌ می‌افزاید: رفتار انسان متشکل از عوامل مختلفی است و اینکه  میزان تحصیلات در بروز بزه نقش بسزایی دارد قابل بحث است چرا که مطالعه یک رشته خاص ضمن اینکه می‌تواند دانش فرد را نسبت به آن مسئله افزایش بدهد به طور قطع نمی‌تواند در بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی نقش داشته باشد هر چند می‌توان اذعان کرد که میزان بزه و آسیب‌های اجتماعی در افراد تحصیل کرده به مراتب کمتر از افراد فاقد تحصیلات است.

عزیزخانی خاطرنشان می‌کند: مطالعه آزاد به خصوص مطالعه‌ای که در زمینه انسان‌شناختی و علوم انسانی صورت بگیرد به مراتب بیشتر از مطالعه دروس اختصاصی دانشگاهی می‌تواند در افزایش کیفیت زندگی افراد تاثیر داشته باشد چرا که با دانش‌افزایی در این زمینه افراد نسبت به مسائل آگاهی بیشتری پیدا می‌کنند و همین امر در بهبود زندگی افراد تاثیرگذار است.

بر همین اساس و با عنایت به جوان بودن جمعیت کشور ما آموزش دادن و آگاهی بخشیدن به جوانان یکی از شالوده‌های اساسی در تحقق توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور و گامی در جهت پیشبرد هدف‌های والای نظام به ویژه جهت رسیدن به چشم انداز 20 ساله کشور است که کتاب و کتابخوانی در این رابطه نقش بسیار مهم و اساسی دارد که باید بیشتر از این مورد توجه قرار گیرد.

در این خصوص یک نویسنده با اشاره به اینکه بزرگترین و جدی‌ترین نقش مطالعه شخصیت‌سازی افراد است، می‌گوید: مطالعه باعث می‌شود که شخصیت افراد کتابخوان شخصیتی مهربان‌، اجتماعی و مودب باشد چرا که مطالعه دید افراد را به مسائل باز می‌کند و موجب می‌شود تا افراد با دید بازتری به مشکلات و مسائل نگاه کنند و در برخورد با سایرین همذات‌پنداری داشته باشند و در جهت حل مشکل آنها برآیند.

سلمان کریمی می‌افزاید: طبق مطالعات انجام شده همواره در کشورهایی که سرانه مطالعه بالا است، میزان خشونت و جنگ و معضلات اجتماعی به شدت پایین است و در این کشورها معمولا آرامش بیشتری ساکن است.

وی ادامه می‌دهد: وقتی دانش افراد نسبت به مسائل بالا برود می‌توان شاهد از بین رفتن جهل و متعاقب آن خشونت جاری در جامعه بود چرا که با مطالعه جوامع بدوی خواهیم دید که میزان قتل و غارت و خشونت از نوع فیزیکی در این جوامع به مراتب بیشتر از جوامع مدرن‌تر است چرا که در این جوامع تعصبات به مراتب بیشتر از جوامع مدرن‌تر است. تعصباتی که از جهل منشا می‌گیرند.

نویسنده «کتاب چگونه داستان کوتاه بنویسیم؟» با اشاره به اینکه افرادی که کتاب می‌خوانند معمولا شخصیت جذاب‌تری دارند، تصریح می‌کند: دانش زیاد، دایره لغات نا‌محدود، اعتماد به نفس داشتن و اجتماعی بودن از ویژگی‌های افرادی است که غالبا کتاب می‌خوانند و همین امر موجب می‌شود تا شخصیت جذابی داشته باشند و این‌گونه افراد به سبب اینکه مهارت بالایی در ارتباطات دارند می‌توانند قشر زیادی از افراد را مجذوب خود کنند.

وی می‌افزاید: خواند کتاب‌های داستان به ویژه رمان می‌تواند در خود‌شناسی افراد تاثیر‌گذار باشد چرا که افراد با تجربه کردن، تجربه دیگران نسبت به زندگی مهارت‌های لازم را کسب می‌کند و می‌آموزد که راه درست زندگی کردن چیست.

این نویسنده با اشاره به اینکه کتاب خواندن می‌تواند در کاهش استرس نقش داشته باشد، می‌گوید: هر چه افراد رویکرد مثبت‌تری به مطالعه داشته باشند استرس در آنها کمتر می‌شود و میزان افسردگی در آنها کاهش می‌یابد.

با توجه به نقش مطالعه در کاهش معضلات اجتماعی می‌توان اذعان کرد که با توجه به اینکه میزان مطالعه در سطح کشور به مراتب پایین‌تر از سایر کشور‌های جهان است باید در جهت شناخت عواملی که موجب عدم مطالعه افراد می‌شوند گام برداریم و با رفع این عوامل نقش پر رنگی در کاهش معضلات اجتماعی داشته باشیم.

برخی از این عوامل و مشکلات را می‌توان در دو محور عوامل و شرایط اجتماعی، عوامل و شرایط خانوادگی بررسی کرد که از جمله عوامل اجتماعی حمایت نشدن از مولفین و پدید آورندگان کتاب‌ها، گرانی کتاب‌ها، نهادینه نشدن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، نبودن الگوی مناسب در زمینه کتابخوانی، وجود سرگرمی‌های دیگر ارتباطی (اینترنت، ماهواره و ...)، پایین بودن جایگاه و منزلت عالم و علم در جامعه، عدم اطلاع‌رسانی کافی توسط رسانه‌های جمعی در زمینه اهمیت مطالعه و کتابخوانی است.

همچنین عوامل خانوادگی را می‌توان به پایین بودن سطح سواد والدین، تشویق نشدن فرزندان به مطالعه از سوی والدین، کمبود کتاب‌های غیردرسی در منزل، کاهش قدرت خرید خانواده وکم بها دادن والدین به مطالعه و کتابخوانی دانست که باید در جهت کاهش این موارد اقدام کرد.

#مطالعه، هفته کتابخوانی