پایگاه خبری صدای زنجان- یکی از مشکلات اساسی شهرها کمبود فضای سبز شهری است. فضای سبز جزئی از نظام کالبدی شهر محسوب می شود که انسان همواره با آن در تماس بوده و هدف از طراحی آن نیز در حقیقت توجه به نیازهای انسانی و فرهنگی جامعه و نیز جست وجوی عوامل ضروری در ایجاد فضای سبز مناسب شهری است. فضای سبزی که به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع دارای ابعاد زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی شناخته می‌شود.

می توان با تحلیل دسترسی به شریان های فرعی و اصلی و نزدیکی به کاربری های سازگار و ناسازگار و پتانسیل های موجود در راستای جانمایی و مکان یابی بهینه فضاهای سبز شهری گام برداشت. بنابراین، مکان یابی نادرست فضاهای سبز شهری در نهایت، به ایجاد ناهنجاری های بیشمار اجتماعی منجر خواهد شد که لازم است در برنامه ریزی و عمران شهری و احداث فضاهای سبز رعایت ملاک ها و استانداردهای لازم برای مکان‌یابی آنها مدنظر قرار گیرد.

آثاری که از طریق کاهش فضای سبز شهری بر اکولوژی شهری به ویژه در زمینه های اقلیم، هوا، خاک، آبهای زیرزمینی و جامعه گذاشته می شود، آنچنان شدید است که عناصر سازنده آن را در محیط شهری به کل دگرگون می کند. در عصر کنونی افزایش شتاب زندگی مدرن شهری و فرهنگ «بی تفاوتی مدرن شهرنشینان» منجر به کاهش تعامل اجتماعی شهروندان با یکدیگر و غفلت از اهمیت فضاهای عمومی بسترساز برای این تعامل های اجتماعی شده است.

توزیع فضای سبز در زنجان متعادل نیست

عدالت فضایی از جمله مباحثی است که در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گرفته و مطالعات زیادی را جهت نیل به این مقوله صورت داده اند. توزیع متعادل خدمات و امکانات ازجمله فضای سبز در بین جمعیت ساکن شهر از مولفه های توسعه پایدار شهری است . در پژوهش که  در سال 91 پیرامون توزیع فضایی ،فضاهای سبز شهر زنجان از منظر عدالت فضایی مورد بررسی قرار گرفته است حاکی از این است که توزیع سرانه‌ها فضای سبز و بویژه توزیع پارک ها در سطح نواحی شهر زنجان دارای وضعیت نامناسبی است و توزیع سرانه ها دربین این نواحی تفاوت معنا داری را دارد.

موضوعی که فرماندار زنجان در تاریخ 14 بهمن ماه 1400 در آیین افتتاح همزمان چهار پارک جدید در شهر زنجان، به ان اشاره می‌کند و می‌گوید: شهرداری بر توزیع فضای سبز به صورت مناسب توجه داشته باشد. اکنون حرکت شهرداری به این سمت است که به جای احداث یک پارک بزرگ و منفرد، چندین پارک محلی را در مناطق مختلف شهر ایجاد کند تا این فضاها برای همه در دسترس باشد.

در همین تاریخ نیز؛ رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری زنجان، اظهار می‌کند که ۶۶۵ هکتار فضای سبز در محدوده شهر زنجان وجود دارد که در حاضر سرانه فضای سبز در این شهر ۱۵.۴ مترمربع به ازای هر شهروند است.

وی می‌افزاید: میزان سرانه فضای موجود در شهر زنجان نسبت به معیار و سرانه کشوری، عدد خوب و مناسبی است و ما میزان سرانه فعلی را بر اساس هدف‌گذاری انجام شده ظرف سه سال آینده به ۲۰ مترمربع خواهیم رساند.

نوع گیاهان مورد استفاده در فضای سبز شهری باید مورد توجه باشد

موضوعی دیگری که در زمینه طراحی فضای سبز شهری مورد اهمیت است نوع گیاهان و پوشش گیاهی مورد استفاده در زمینه فضای سبز شهری است. به طوری که با توجه به معضل خشکسالی در سال‌های اخیر نمی‌‎توان از گیاهانی که آب زیادی برای رشد نیاز دارند در این فضا مورد استفاده قرار داد. همچنین بایستی از گیاهان بومی و مناسب به آب و هوای هر شهر در پوشش گیاهی شهرها بهره برد.

موضوعی که سید نجم‌الدین مرتضوی، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان با اشاره به آن، در ارتباط با گیاهان مورد استفاده در فضای سبز زنجان می‌گوید: گیاهان زینتی آن چنان تنوعی دارد که هر چه قدر گیاه جدید وارد این فضا کنیم و بکاریم در مجموع تنها از بخشی از این ظرفیت بهره برده‌ایم.

** پراکنش و توزیع تنوع گیاهی در فضای سبز استان متعادل نیست

وی با اشاره به اینکه آنچه که در این زمینه اهمیت دارد، در واقع مردم‌پسند بودن یا نبودن گیاه مورد استفاده در فضای سبز است، اظهار کرد: در استان زنجان بالاخص شهر زنجان نه اینکه تنوع گیاهی کم باشد اما پراکنش و توزیع تنوع گیاهی در فضای سبز استان متعادل نیست.

این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: در برخی از مکان‌ها (از چهارراه مقدم به طرف شمال میدان ولیعصر) تنوع گیاهی بالا است ولی در مکان‌های دیگر تنوع گیاهی پایین است.

مرتضوی می‌افزاید: هر فعالیتی نیازمند مسئولی پویا و فعال است، اما ما در شهرداری شاهد هستیم که فعالیت‌ها به صورت دوره‌ای توسط یک مدیر در سالی انجام میشود و این مدیر یک سری از گیاهان را برای فضای سبز شهر انتخاب می‌کند؛ اما با تغییر آن مسئول سبک چیدمان پوشش گیاهی شهر نیز تغییر می‌کند و مدیر جدید گیاهان جدید دیگری را وارد کار می‌کند.

تحقیقات حلقه مفقوده طراحی فضای سبز زنجان

وی با بیان اینکه مسئولان نیز گاهی با محدودیت‌های مالی و مسائل مختلفی در زمینه فضای سبز مواجه هستند، اظهارمی‌کند: یکی از محدودیت‌هایی که مسئولان و کارشناسان فضای سبز با آن مواجه هستند؛ این است که در انتخاب گیاهان باید مسائلی را مدنظر داشته باشند و باید پیش از استفاده از گیاهی و آوردن آن در داخل چیدمان فضای سبز شهری تحقیقات لازم در زمینه این گیاهی، تحقیقاتی در زمینه سازگاری آن با آب و هوای شهری انجام شود تا ببینند که این گیاهان ظرفیت ورود به فضای سبز استان را دارند.

عدم حمایت از صاحبان طرح و ایده در طراحی فضای سبز

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بی‌توجهی به موضوع نوع گیاهان به کار گرفته شده رد فضای سبز باعث شده است که شهر در این زمینه چندان رشدی نداشته باشد، اظهار می‌کند: در سال‌های 95 تا 96 در دانشگاه علوم پایه یک برنامه‌ای برگزار شد و در زمینه نوع پوشش گیاهی مورد استفاده در فضای شهری استان مشورتهایی صورت گرفت که من در آن دوره خود دو طرح در این زمینه ارائه کردم که مورد بی توجهی مسئولان قرار گرفت. در آن زمان بحث بر سر عدم استفاده از چمن در فضای شهری بود که من با طرح خود به دنبال جایگزین پوشش گیاهی دیگر به جای چمن بودم که علیرغم اینکه در آن دوره در سازمان فضای سبز استان خود مشغول بودم هیچ نتیجه‌ای از ارائه این طرح‌ها نگرفتم. منظورم این است که اگر در این زمینه حمایت‌ها از صاحبان طرح و ایده صورت نگیرد، پیشرفتی نخواهیم داشت.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ناهماهنگی‌هایی که مدیریت فضای سبز شهری وجود دارد، گاه باعث بروز مشکلاتی می‌شود، تصریح می‌کند: مسئول فضای سبز شهری که عوض می‌شود؛ دیدگاه‌های قبلی را به طور کلی کنار می‌گذارد و تصمیمات خود را در این زمینه دنبال می‌کند، و همین موضوع باعث می شود که آن همبستگی و تداومی که باید در کار فضای سبز شهری باشد وجود ندارد، مگرنه در سازمان سیما منظر شهری افراد زبده و کاربلد فراوان هستند.

استفاده از میوه‌های مثمر در طراحی فضای سبز اشتباه است

وی با انتقاد به طرح جدید شورای شهر مبنی بر استفاده از میوه‌های مثمر در فضای سبز شهری می‌افزاید: در فضای سبز استفاده از هر نوع درخت میوه و مثمر ممنوع است و به هیچ عنوان نباید از این درختان در این فضا استفاده کرد و این موضوع بر اساس اصول طراحی فضای سبز اشتباه است و مطمئنا مسئولانی که در این زمینه تحصیلات آکادمیک داشته باشد اجازه چنین کاری را نخواهند داد چرا که این موضوع  در آینده مشکلاتی برای شهروندان و خود شهرداری ایجاد خواهد کرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه متاسفانه ما تحقیقات زیادی بر روی گونه‌های مختلف بومی گیاهان زینتی نداشته‌ایم، می‌افزاید: ظرفیت پوشش گیاهی ما در استان زنجان در این زمینه مغفول مانده است و به نظر من می‌توان در این زمینه پژوهش‌هایی انجام داد.

برای افزایش طول عمر ماندگاری گیاهان در فضای سبز باید برنامه‌ریزی شود

مرتضوی در پاسخ به این سوال که «آیا می‌توان از گیاهانی در فضای سبز شهری بهره برد که مدت طولانی‌تری کارآرایی داشته باشند؟» اظهار کرد: به طور کلی ما در فضای سبز از درختچه‌های زینتی و گل‌های فصلی استفاده می‌کنیم و بر همین اساس متناسب با فصل و نوع آب و هوا از هر یک از این گروه‌ها در فضای سبز بهره می‌بریم. در زمینه گل‌های فصلی نیز باید اذعان کرد که گل‌ها عمر کوتاهی دارند و به گل‌های بهاره، تابستانه و زمستانه تقسیم می‌شوند و هر کدام مختص فصل خود هستند.

وی خاطرنشان می‌کند: به طور کلی گل‎های فصلی با وارد شدن به مرحله میوه‌دهی، کیفیت خود را از دست می‌دهند و این روند طبیعی است که برای اکثر گیاهان اتفاق می‌افتد، بنابراین اگر بخواهیم در زمینه افزایش طول ماندگاری گل ورود کنیم یا بایستی شرایط دمایی و محیطی را در این زمینه در نظر داشته باشیم و یا سراغ یک سری اصلاحات و آزمایش‌های ژنتیکی برویم تا عمرماندگاری آن را افزایش دهیم.

این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: برای افزایش عمر گیاهان مورد استفاده در فضای سبز نیز می‌توان از درختچه‌ها در این زمینه استفاده کرد ولی باید توجه داشته باشیم که در ختچه‌ها هم باید با ترکیب خاصی در فضای سبز کشت شود که در طول مختلف سال هر کدام از این گیاهان در برهه وارد مرحله گلدهی شوند تا در طول سال فضای سبز پویا و فعال باشد.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهره میرعیسی خانی