الهام احمدی- به اعتقاد مدیران شهری یکی از راهکار‌های برون از مشکلات ترافیک به‌ویژه در بافت‌های مرکزی شهر کاهش خودروهای تک سرنشین و تشویق مردم برای استفاده بیش‌تر از حمل و نقل عمومی درون شهری همانند اتوبوس است.

شهرداری به‌ویژه معاونت حمل و نقل و ترافیک همواره بر ایجاد مشوق‌های لازم برای افزایش استفاده همشهریان از وسائط حمل و نقل عمومی تأکید داشته و اجرای برنامه‌هایی در این حوزه را از اولویت‌های این معاونت عنوان می‌کند.

هر چند شهرداری برای ایجاد مشوق‌های لازم در راستای استفاده مردم از حمل و نقل درون شهری برنامه‌هایی در راستای ارتقای کیفیت خدمات ارائه شده به شهروندان از طریق افزایش اتوبوس‌های درون شهری، تاکسی و ون‌های فعال در شهر را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده بود ولی در حال حاضر فرسوده بودن ناوگان اتوبوس‌رانی و نیز عدم ساماندهی و نبود ایستگاه‌های اتوبوس استاندارد سبب نارضایتی شهروندان شده است.

برخی از شهروندان در گفت‌وگو با روزنامه صدای زنجان با گلایه‌مندی از وضعیت نامناسب ایستگاه‌های اتوبوس خطاب به مدیریت شهری عنوان کردند که در صورتی که مدیریت ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری به درستی انجام شده و توجه ویژه‌ای به نوسازی ناوگان و نیز ایستگاه‌های اتوبوس داشته باشند ما علاقه داریم به جای خودروی شخصی خود و گرفتار شدن در ترافیک و پیدا نکردن جای پارک از اتوبوس استفاده کنیم ولی متأسفانه اتوبوس‌ها به قدری گرم می‌شود که امکان نشستن و منتظر ماندن سخت و دشوار است در حالی که این وسائط نقلیه باید به سیستم گرمایش و سرمایش مجهز شوند.

** عدم توجه شهرداری به استفاده سالمندان از وسائط حمل و نقل درون شهری

یکی از شهروندان سالمند زنجانی در ایستگاه سعدی‌جنوبی که تنها علائم ایستگاه بودن آن یک تابلو است در انتظار آمدن اتوبوس بود با ابراز گلایه‌مندی از مسئولان شهری به نبود صندلی برای استراحت و وجود جوی آب عریض بین ایستگاه و مکان ایست اتوبوس و عدم تعبیه پل برای عبور سالمندان و کودکان در این مکان اشاره کرد و گفت: این مشکل در اکثر ایستگاه‌های اتوبوس وجود داشته و مخصوصاً در زمستان‌ این ایستگاه‌ها اصلاً قابل استفاده نیست متأسفانه شهرداری به استفاده سالمندان از وسائط حمل و نقل درون شهری و راحتی آنان، هیچ توجهی ندارد.

خانمی میان‌سال اهل قزوین که در ایستگاه منتظر آمدن اتوبوس بود در گفت‌وگو با صدای زنجان از وضعیت نامطلوب ایستگاه‌ها در تعجب بود و شهر زنجان و مردمان آن را شایسته ایجاد حداقل امکانات می‌دانست.

به گفته او تمامی ایستگاه‌های شهر قزوین استاندارد بوده و از سیستم گرمایش و سرمایش، صندلی‌های استاندارد برای استراحت سالمندان و معلولان برخوردار است و در فصول گرم و سرد سال مردم با مشکل مواجه نمی‌شوند ولی متأسفانه در شهر زنجان یک ایستگاه استاندارد هم مشاهده نکرده است و نشانه ایستگاه اتوبوس را وجود تنها یک تابلو عنوان کرد.

گفتنی است با توجه به وجود سیستم سرمایش در برخی از اتوبوس‌ها، برخی از رانندگان عدم روشن کردن آن را به صرفه نبودن و هزینه بالا عنوان می‌کنند.

خانم جوانی که خود را ساکن شهرک انصاریه عنوان کرد از نبود هیچ‌گونه سایبانی در ایستگاه اتوبوس به‌ویژه در مسیر انصاریه و شهرک‌های اغماری گلایه داشت، به گفته او در زمستان‌ها که هوا زودتر تاریک می‌شود و به دلیل نبود روشنایی، ایستگاه‌ها از امنیت کافی برخوردار نیستند و همین عوامل باعث می‌شوند که تمایلی به استفاده از حمل و نقل درون شهری نداشته باشند. متاسفانه مسئولان بدون ایجاد هیچ‌گونه امکاناتی مردم را تشویق و توصیه به استفاده از وسائط عمومی می‌کنند در حالی اگر مدیران شهری یک روز خودشان به جای ما از این اتوبوس‌های فرسوده و ایستگاه‌های نابسامان استفاده کنند پی به وضعیت نامطلوب برده و به ما حق می‌دهند.

یکی دیگر از شهروندان نیز به غیراستاندارد بودن چند ایستگاه جانمایی شده در برخی از محورها اشاره کرد و یادآور شد: بسیاری از ایستگاه‌ها قسمت زیرپایی آنها مشکل دارد و فقط افراد بلند قد پایشان در ایستگاه‌ها به زمین می‌رسد و در صورتی که زمانی را برای انتظار اتوبوس سپری کنند فشار زیادی به زانوی آنها وارد می‌شود.

وی در ادامه گفت‌وگوی خود با صدای زنجان خطاب به مدیران شهری گفت: لطفاً وقتی ظاهر ایستگاه را که عوض می‌کنید فکری هم به حال وضعیت فنی آنها بکنید اکثر ایستگاه‌های اتوبوس هیچ کارایی در فصول گرم و سرد سال ندارند و در زمان بارش برف و باران نیز به دلیل سوراخ بودن سقف و یا موارد دیگر قابل استفاده نیستند و فقط استفاده دکوری دارند.

از آنجایی که روزانه در شهر زنجان صدها نفر از اتوبوس برای مسافرت‌های درون شهری استفاده می‌کنند، احداث ایستگاه‌های اتوبوس شهری با رعایت کامل استانداردها و به تعداد لازم و در فاصله‌های مشخص اهمیت ویژه‌ای دارد.

داشتن یک ایستگاه اتوبوس مناسب برای تمام سیستم‌های حمل و نقل درون شهری امری واجب و ضروری است اما مناسب بودن این ایستگاه‌ها از دید مدیران شهری و شهروندان کمی متفاوت است چرا که شهروندان معتقدند یک ایستگاه خوب باید دارای محیط دید بالا و امکان سوار شدن راحت به اتوبوس را داشته باشد در حالی که از دید مدیران شهری که مسئولیت رسیدگی به این موارد را بر عهده دارند یک ایستگاه مناسب باید به مراقبت و نگهداری کمتری احتیاج داشته باشد.

**ساخت ایستگاه‌های نامناسب با استفاده کمتر منجر به هدر رفت سرمایه می‌شود

هر دو این نظرات به جا و منطقی است چرا که ساختن ایستگاه‌هایی که مورد استفاده کمتری دارند تنها هدر دادن سرمایه و ایجاد مشکل برای مردم و مسئولان است، در این بین طراحی و ساخت مناسب این ایستگاه‌ها می‌تواند مدت زمان انتظار برای اتوبوس را لذت‌بخش کند.

با نگاهی به بایدها و نبایدهای طراحی ایستگاه‌های اتوبوس می‌توان دریافت که کنترل نظافت و نگهداری از ساختار ایستگاه از جمله مهم‌ترین موارد عنوان شده است به طوری که با قراردادن سطل‌های زباله مجاور ایستگاه‌ها و همچنین ابعاد فضایی مناسب برای قراردادن بارهای مسافران می‌توان محیطی مناسب برای آنان فراهم کرد.

به منظور برقراری امنیت مسافران در ایستگاه‌های اتوبوس به ویژه در مناطق خلوت نصب تلویزیون‌های مدار بسته مرتبط با پایگاه‌های پلیس شهری و همچنین نظارت مداوم پلیس پیشنهاد می‌شود.

به اعتقاد کارشناسان نصب تابلوهای اطلاعاتی شهر، نصب دستگاه‌های خودکار برای دریافت نوشیدنی و مواد غذایی، نصب کابین‌های تلفن عمومی، نصب تابلوی اطلاعات مسیر شهری و بین شهری برای کمک به نابینایان، ساخت مسیرهای مشخص به منظور عبور صندلی چرخ‌دار و کالسکه نوزادان و نصب بلندگوی اعلان ساعات توقف در ایستگاه‌ها در کنار رعایت کردن قوانین و اصول ساخت در راستای هر چه کارآمدتر کردن این عنصر از عناصر مبلمان شهری کمک قابل توجهی می‌کند.

با نگاهی به استانداردهای عنوان شده در بالا برای ساخت یک ایستگاه اتوبوس و تأملی در تعداد انگشت شمار ایستگاه‌های ایجاد شده در زنجان می‌توان به نبود حتی یک مورد از این ویژگی‌ها در این ایستگاه‌ها پی برد.

هر چند مدیران شهری در مصاحبه‌های خود بر سیاست واگذاری این ایستگاه‌ها به بخش خصوصی و نبود اعتبار در شهرداری برای صرف هزینه لازم به منظور ایجاد ایستگاه‌هایی با استاندارد عنوان شده در بالا اشاره کردند ولی نبود حمایت‌های لازم از سوی بخش خصوصی نباید از اهمیت توجه به این بخش کاسته و از اولویت برنامه‌های شهرداری خارج شود چرا که اجرای برنامه‌های فرهنگی، تبلیغی و تشویقی متنوع و صرف هزینه‌های هنگفت در راستای استفاده از حمل و نقل درون شهری بدون ایجاد بسترهای لازم به مثابه ضرب‌المثل «آب در هاون کوفتن» است.