زهره میرعیسی‌خانی- رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران در همایش «زیست‌فناوری در خدمت رفاه و تعالی کشور»، که در سالن همایش‌های دانشگاه آزاد اسلامی زنجان برگزار شد، با اشاره به اینکه مقوله زیست فناوری علاوه بر داشتن مزیت‌های بسیار، همواره مخالفانی را در سطح جهان داشته است، اظهار کرد: آن‌چه که تا امروز در خصوص مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته ابراز شده مبین این است که مهندسی ژنتیک برای سلامتی انسان مضر است ضمن اینکه نظرات نادرستی نیز همچون «هر کس تراریخته بخورد، دُم درمی‌آورد»، «تراریخته به سیستم ایمنی تیموس و طحال آسیب می‌زند»، «مهندسی ژنتیک دخالت در کار خدا است»، «این محصولات نفعی ندارد و موجب ضرر و زیان اقتصادی و کاهش تنوع زیستی می‌شود»، «مصرف سموم علف‌کش در کاشت تراریخته افزایش یافته است»، «در کشور نظارتی بر واردات محصولات تراریخته وجود ندارد» و «کشورهای تولیدکننده خودشان مصرف نمی‌کنند و ما موش آزمایشگاهی این کشورها هستیم»، همواره از افراد مختلف ابراز می‌شود.

بهزاد قره‌یاضی ادامه داد: با استفاده از آمار، عده‌ای ادعا کرده‌اند که با مصرف تراریخته، سونامی سرطان اتفاق افتاده است؛ با نگاهی به این آمار متوجه می‌شویم که از سال 69 تاکنون تعداد مرگ ناشی از سرطان از 24 هزار مورد به 54 هزار مورد افزایش یافته است و در حدود 2 برابر شده است. در کنار این امر، همچنین شاهد افزایش امید به زندگی پس از انقلاب هستیم در حالیکه این سن امید به زندگی در سال‌های انقلاب 59 سال بود، در حال حاضر امید به زندگی در زنان به 83 سال و در مردان به 78 سال رسیده است. این در حالی است که ایرانی‌ها در امید به زندگی از آمریکایی‌ها پیشی گرفته‌اند و طبیعی است که نرخ ابتلا به سرطان با بالا رفتن سن افزایش یابد، ضمن اینکه قدرت تشخیص پزشکان نسبت به گذشته بیشتر شده است و سابق بر این، خیلی از سرطان‌ها تشخیص داده نمی‌شد. از این‌رو با توجه به افزایش جمعیت، می‌توان به صراحت گفت که نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان نه تنها افزایش نیافته، بلکه کاهش یافته است.

این مسئول با اشاره به اینکه متاسفانه انجمن غیرعلمی ارگانیک، جزوات کذبی نشر و بین نمایندگان مجلس توزیع کرده است، افزود: یکی از ادعاهای انجمن مذکور این است که طی سال‌های 1975 تا 2008، هم‌زمان با مصرف ذرت و سویای تراریخته در آمریکا، سرطان نیز در این کشور افزایش یافته است و نتیجه گرفته‌اند که بین این دو ارتباط  تنگاتنگی وجود دارد در حالیکه برای توجیه چنین ادعایی باید به چند نکته توجه داشت و آن هم این‌که آیا در اصل این داده‌ها صحیح است؟ آیا اصلا سرطان در آمریکا افزایش یافته است و آیا همبستگی به مفهوم علیت است؟

وی با اشاره به اینکه علمای آمار معتقدند که همبستگی به مفهوم علیت نیست، ادامه داد: در این خصوص و با توجه به اینکه در طی مدت‌زمان همین دوره، بیماری‌های قلبی و عروقی 28 درصد کاهش یافته است می‌توان اذعان داشت که مصرف تراریخته موجب کاهش بیماری‌های قلبی عروقی شده است. از طرفی اساسا این انجمن داده‌ها را جعل کرده است چرا که آمار رسمی سرطان در آمریکا نشان می‌دهد که از سال 1995 تا 2015 ابتلا به همه انواع سرطان بین انواع مختلف قومیتهای نژادی آمریکایی‌کاهش یافته است. گویی این انجمن کشفیاتی را در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار داده است که خود آمریکایی‌ها از آن محروم هستند.

رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران با اشاره به اینکه موسسه سرطان آمریکا که سایت دولتی و معتبر خود آمریکایی‌هاست، اذعان می‌کند که نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان، زنان و کودکان کاهش یافته است، اظهار کرد: از این‌رو می‌توان به صراحت اعلام کرد که  در پیش روی خود با یک عده جاعل و دروغ‌گو روبه‌رو هستیم که می‌خواهند جلوی دست‌یابی به فناوری تولید داخلی محصولات تراریخته را بگیرند.

وی با اشاره به برخی از ادعاهای مجهول از سوی خبرگزاری‌ها اظهار کرد: برخی از خبرگزاری‌ها اذعان می‌کنند که تراریخته منجر به آسیب به سیستم ایمنی، طحال، جگر، بیضه‌ها، نقص‌های مادرزادی، ایجاد تومورهای سرطانی می‌شود و یا مصرف‌کنندگان محصولات تراریخته «دم» در می‌آورند که تمام این ادعاها ریشه غیر علمی دارد و یا مرجع آنها افراد نامعتبری هستند که جامعه علمی آنها را نمی‌پذیرد.

قره‌یاضی با اشاره به اینکه متاسفانه عده‌ای در این میان نمادسازی‌های وحشت‌آفرین می‌کنند، ادامه داد: عده‌ ای اذعان می‌کنند که که «قصد دارند با استفاده از تغییرات بیولوژیکی، اعتقاد مسلمانان را هدف قرار دهند و افراد را غیر مذهبی کنند». ضمن اینکه اگر توجه داشت حتی با بهره‌گیری از روش‌های مهندسی ژنتیک، نمی‌توان ایمان و تفکر افراد را دستخوش تغییرات کرد.

رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران با اشاره به اینکه در ابتدای انقلاب نیز عده ای در زمینه انرژی هسته‌ای این طور ادعاهایی داشتند که موجب عقب افتادگی ما در این زمنیه شد ،یادآور شد: ابتدای عده‌ای در روزنامه‌ها این‌طور می‌نوشتند که «نیروگاه هسته‌ای خیانت آشکار به مردم است، سرطان‌زا است و عقیمی می‌آورد.».همین موضوع باعث شد که چند قدم عقب‌نشینی کنیم و تلاش مشروع‌مان برای دست‌یابی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای دچار خدشه شود.ضمن اینکه در خصوص این مساله باید با مظاهر فناوری‌هراسی‌ها مبارزه کنیم.

قره‌یاضی با اشاره به اینکه با برنج تراریخته می‌توان اقتصاد مقاومتی را در کشور پیاده کرد، گفت: چین، در زمینه کشت این برنج پیشرو است این نوع برنج را برای تولید دارو می‌کارند و دارو های تولید شده را به 18 کشور صادر می‌کنند ضمن اینکه مدعی شده‌اند که با صادر کردن این برنج به 18 کشور از یک هکتار، یک میلیون دلار برنج برداشت می‌کنند. در حالی که متاسفانه برنج‌کاران ما، چندین میلیون لیتر آب شیرین مصرف می‌کنند و سود چندانی عایدشان نمی‌شود.

رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران تاکید کرد: متاسفانه آن‌چه مخالفان تراریخته انجام می‌دهند، در قالب برنامه‌ریزی برای انحراف مسئولان و با هدف جلوگیری از تولید داخلی و استمرار واردات صورت می‌گیرد. در حالی که اثر گلایفوسیت بر محیط زیست کمتر از اثر علف‌کش‌هایی است که با آن‌ها جایگزین شده است و طی 40 سال، گزارشاتی وجود دارد که ثابت می‌کند گلایفوسیت، تهدیدی برای سلامت انسان‌ها محسوب نمی‌شود. سازمان بهداشت جهانی معتقد است که تراریخته‌هایی که امروز در بازار بین‌المللی عرضه می‌شود، مراحل ارزیابی احتمال خطر را سپری کرده است و احتمال ندارد که دارای ریسکی برای سلامت انسان باشد.

وی  با اشاره به اینکه مرجعیت معتقدند که مهندسان ژنتیک و اصلاح‌گران نباتات، نشانه قدرت خداوند هستند، افزود: در این رابطه از 14 مرجع تقلید از جمله مقام معظم رهبری استفتائات صورت گرفته است که اگر بنا باشد ژنی از یک حیوان حرام‌گوشت به گیاه منتقل شود، خوردن آن چه حکمی دارد؟ هیچ‌کدام نگفته‌اند که این کار اشتباه است و در نظام خلقت، چیزی را نباید تغییر داد.

قره‌یاضی خاطرنشان کرد: عده‌ای نیز معتقدند که دنیا به سمت ارگانیک پیش می‌رود و چه دلیلی دارد که ما به سمت تراریخته در حرکت باشیم؟ بر اساس مقاله‌ای در سال 1997، بعد از 100 سال نهضت ارگانیک، سطح زیر کشت ارگانیک فقط یک درصد از اراضی دنیا است اما 22 سال از کشت تراریخته می‌گذرد و 17 درصد از اراضی دنیا تحت کشت این محصولات قرار دارد.

در ادامه رئیس انجمن ژنتیک ایران، با اشاره به وجود 80 پژوهشکده  در دانشگاه های سطح کشور اظهار کرد: اگر توانمندی‌های‌ این پژوهشکده ها مدیریت نشود، ممکن است بی‌عدالتی اتفاق بیفتد. از این رو، با بهره‌گیری از طرفیت سطح ملی، طرح تقسیم کار ملی از ابتدای امسال عملیاتی شد تا شناختی بر وضع موجود داشته باشیم، با الگوی فعال ظرفیت‌ها را درگیر کنیم و به عزت علمی برسیم.

محمود تولایی ادامه داد: کمک به مدیریت یکپارچه توسعه علوم و فناوری زیستی، هماهنگ‌سازی و افزایش بهره‌وری ظرفیت‌ها، همچنین هدایت و حمایت در جهت تولید محصولات موثر در کشاورزی، تغذیه، پزشکی، محیط زیست و منابع جایگزین زیستی، از جمله اهداف طرح به‌شمار می‌رود.

این مسئول با اشاره به اینکه طرح مذکور در دوره زمانی سه تا پنج سال اجرا خواهد شد، افزود: حوزه‌های کشاورزی، پزشکی، صنعت و محیط زیست اولویت‌های طرح تقسیم کار ملی است و 374 زیرحوزه کلیدی در این چهار حوزه شناسایی شده است.

تولایی اظهارکرد:بیش از 40 مرکز و دانشگاه با این طرح همکاری می‌کنند و بیش از 146 عنوان موضوعی مطرح شده است.

وی تصریح کرد: تفاهم‌نامه‌ای بین ستاد توسعه زیست‌فناوری با سازمان برنامه و بودجه امضا شده است که برای هر استان، به عنوان ضمیمه ضروری برنامه و بودجه در هر سال ابلاغ شود.

این مسئول با اشاره به اینکه دانشگاه‌های مادر در خیلی از حوزه‌ها توانمند هستند اما این سبب نمی‌شود که دانشگاه‌های دیگر نادیده گرفته شود، افزود: از این رو فرمتی در اختیار استان‌ها گذاشتیم تا هر استانی دلایل انتخاب موضوع خود را بیان کند؛ در واقع با بررسی توان تحقق‌یافته دانشگاه‌ها طی پنج سال گذشته، نقشه علمی دانشگاه را رصد کردیم.

تولایی یادآور شد: دانشکده‌های کشاورزی توان‌های زیادی دارند ولی به‌عنوان مثال، اگر دانشگاهی بخواهد در تولید محصول مقاوم به سرما کار کند، تعدد محصول زراعی و اقلیم و تنش اجازه نمی‌دهد که همه موضوعات را به یک پژوهشکده بسپاریم.

وی خاطرنشان کرد: در قالب طرح تقسیم کار ملی، همه مجموعه‌ها توان و انرژی خود را به خدمت می‌گیرند با مدیریت منابع به نتایج مطلوب برسیم. این مدل می‌تواند پایلوتی برای سایر عرصه‌های دانش باشد.

در ادامه رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با اشاره به اینکه هم اکنون امنیت غذایی، مهم‌ترین چالش جامعه‌هاست، اظهار کرد: امنیت غذایی بستر لازم برای تامین سایر امنیت‌ها از جمله امنیت اجتماعی و اقتصادی است.

حسین جعفری با اشاره به تعریف امنیت غذایی مبنی بر «دسترسی عموم مردم به مقادیر کافی از مواد غذایی، باکیفیت» ادامه داد: برای این کار با موانع و چالش‌هایی پیش رو هستیم که  عبارتنداز رشد جمعیت،گسترش شهرنشینی ، تغییرات اقلیمی ، پیر شدن جمعیت شاغل در بخش کشاورزی است .

وی با اشاره به اینکه تغییرات اقلیمی نیز از جمله آتش‌سوزی، خشکی، طوفان و افزایش دمای کره زمین امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد،افزود: افزایش گازهای گلخانه‌ای، دی‌اکسید کربن، نابودی منابع پایه، افزایش سطح آب دریاها و جاری شدن سیل، از دست دادن منابع خاکی از جمله مواردی است که موجب بروز مشکلات بسیاری برای صنعت کشاورزی  و در پی آن تامین امنیت غذایی مردم شده است.

جعفری با اشاره به اینکه با پیر شدن جمعیت شاغل در بخش کشاورزی مواجه‌ایم، تصریح کرد: از هر 10 نفر یک نفر در سال بر اثر خوردن غذای آلوده می‌میرد. با این چالش‌ها اگر به قدرت بشر ایمان نداشته باشیم، ساده‌ترین کار تسلیم شدن است ولی چاره کار، استفاده از فناوری‌های نوین است.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان با اشاره به اقداماتی که می‌توان در زمینه تامین امنیت غذایی جامعه انجام داد، افزود: کشت در محیط‌های کنترل شده، از جمله گلخانه‌ها و کارخانه‌های گیاهی،اقدامات زراعی مثل کشت گیاهان مقاوم به شوری و استرس‌های محیطی، تغییر در نوع کشت، استفاده از اینترنت اشیا که اجازه می‌دهد نهاده‌ها را در مناسب‌ترین زمان و مکان در دسترس گیاه قرار دهیم، توسعه سیستم آبیاری هوشمند، توسعه کسب و کارهای نوین در بخش کشاورزی، توسعه فناوری مواد غذایی و الیاف جایگزین، توسعه فناوری زیستی در کشاورزی است.

این مسئول ادامه داد: اهداف فناوری زیستی مقابله با چالش‌های پیش روی تولید در بخش کشاورزی، بهره‌گیری بهینه و پایدار از منابع تولید و استفاده از ظرفیت مولکول‌های حیاتی برای ارتقای کیفیت حیات است. هیچ راهی نداریم جز اصلاح نباتات و اینکه از این ظرفیت بسیار مهم استفاده کنیم تا تنش‌ها را پشت سر بگذاریم.

جعفری  با اشاره به اینکه تامین امنیت غدایی بدون زیست‌فناوری امکان‌پدیر نیست،خاطرنشان کرد:در این میان خیلی از مردم نگران هستند که انتقال ژن تغییراتی در بلندمدت ایجاد می‌کند اما اگر بتوانیم به استفاده از ژن‌های گیاهی روی بیاوریم، این دغدغه در خیلی از مردم رفع می‌شود.

در ادامه مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اهدافی که سازمان محیط‌زیست دنبال می‌کند، حفظ ذخایر ژنتیکی است که خیلی به درد اصلاح نباتات می‌خورد.

حسین آبسالان ادامه داد: حفظ ذخایر در قالب حفظ اکوسیستم طبیعی، حفظ گونه‌ها و حفظ ژن‌ها صورت می‌گیرد و با به هم خوردن تعادل طبیعت در ایران، همه اهداف به هم خورده و مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادی به بار آورده است.

 این مسئول با بیان اینکه بسیاری از گونه‌ها در معرض انقراص قرار دارند، افزود: از 8500 گونه گیاهی که در روزگاری وجود داشت هم اکنون بسیاری دیگر وجود ندارد و نابود شده اند بدون اینکه از ژن‌های این گونه‌ها بهره گرفته باشیم و این امر خود تهدیدی جدی  برای کشور است چرا که کشوری که ذخایر ژنتیکی خود را از دست بدهد روزی وابسته سایر کشورها خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه مبتنی بر علم و آمایش سرزمین عمل نکردیم، افزود:  با توجه به اینکه آمایش سرزمین به راحتی می‌گوید هر سرزمینی برای یک منظور ساخته شده است ما متاسفانه در این زمینه درست عمل نکرده ایم و هر جا توانستیم گندم کاشتیم و دامداری وآبزی‌‌پروری کردیم و در نهایت این امر منجرشد تا محیط‌زیست کشور از بین  برود تا شاهد  این باشیم که سیل و گرد و غبار همه جا را فرا بگیرد و لقتصاد روستاها از دست برود.

#دانشگاه آزاد زنجان، زیست‌فناوری در خدمت رفاه و تعالی کشور، بهزاد قره‌یاضی