پایگاه خبری صدای زنجان- پابند قانون و قاعده خاصی نیستند. از هر جا که بخواهند می‌روند و هر جا که دوست داشته باشند پارک می‌کنند. ویراژ می‌دهند و گاهی اوقات با حرکات نامتعارف منجر به بروز حادثه می‌شوند. هیچ عزم اجرایی بازدارنده‌ای وجود ندارد تا حریفشان شود. نیروهای پلیس راهور هم هرازگاهی در تقاطع‌های پرتردد می‌ایستند تا با متخلفان برخورد کنند؛ البته آن‌هایی که کلاه ایمنی بر سر ندارند یا کارت موتور و برگه هویتی ندارند. سن پایینی دارند و به سبب شور و شوق جوانی و سرکش بودن دوست دارند خودی نشان دهند و از همین رو عرصه را در پیاده‌روها بر عابران تنگ می‌کنند و ویراژ می‌دهند و می‌روند.

 دریکی از همین وضعیت‌ها در پیاده‌ راه‌ زنجان گیر افتاده‌ام و مادری که دست فرزند خود را می‌کشد با صدای بلندی که می‌توانم بشنوم، می‌گوید: مسئول برخورد و رسیدگی به وضعیت این متخلفان چه کسی است؟ آیا اینجا پیاده راه است یا مسیر گذر موتورسواران؟

بعد دست کودک خردسال خود را می‌کشد و می‌گوید: اگر این بچه چیزش می‌شد چه؟ چه کسی می‌خواهد جوابگو باشد؟ چرا کسی جلوی این‌جور تخلفات را نمی‌گیرد؟

وقتی به او می‌گویم که چیزی بگوید. او ابراز می‌کند که چه بگویم؟ اگر بچه‌ام چیزش می‌شد چه‌کار باید می‌کردم؟ چه کسی جوابگو بود؟ همین نوجوانی که هنوز پشت لبش سبز نشده یک موتور زیر پایش انداخته است و به دنبال این است که خودی نشان بدهد. عشق سرعت است و نمی‌داند که فردا روزی که براثر یک بی‌احتیاطی زد و یک نفر را نفله کرد پایش به زندان باز می‌شود.

ادامه می‌دهد: هر چه قدر که سر کوچک‌ترین تخلفات به ماشین‌ها گیر می‌دهند با موتورسواران کاری ندارند. الحمدالله که تعدادشآن‌هم هرروز بیشتر می‌شود. همین چند وقت پیش بود که پسرم به پدرش گفت که برایم موتور بخر من مخالفت کردم چراکه همین مسائل را می‌بینم و دوست ندارم که کسی نیز به من و خانواده‌ام فحش و ناسزا بگوید و یا فرزندم باعث بروز اتفاقی برای کسی شود.

خودش را ربابه نظری معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: کسی باید به فکر جمع‌آوری این موتورسواران باشد؟ از هرجایی نا غافل بیرون می‌آیند و کسی را زیر می‌گیرند.

پیرمرد رهگذری نیز که شاهد حرف ما است، می‌گوید: روز و شب نمی‌شناسند و روزهای تعطیل در سطح شهر جولان می‌دهند؟ کسی نیست که به آن‌ها بگوید بالای چشمتان ابرو است! جدیداً هم جریمه‌شان نمی‌کنند و کیفشان حسابی کوک است! توی بازار هم بروبیایی دارند و برای خود راه باز می‌کنند و می‌روند. انگارنه‌انگار که وسط بازار جای موتور بازی نیست.

معضل موتورسواران تنها ترافیکی نیست

این‌ها بخشی از گلایه‌های شهروندان است که در رفت‌وآمدهای روزمره شاهدش بودم. برخی با فحش و بدوبیراه موتورسواران را راهی می‌کنند، اما بخشی دیگر به فکر ساماندهی این وضعیت هستند. آن‌هم در شرایطی که محمدحسن خلجی، رئیس اداره آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور استان زنجان چندی پیش از اجرایی شدن طرح «موتوریار» در سطح زنجان خبر داده بود و اجرای کار فرهنگی در این زمینه را از اقدامات صورت گرفته توسط پلیس راهور دانسته بود.

او بابیان اینکه طرحی با عنوان «موتوریار ترافیک» توسط نیروی انتظامی دنبال می‌شود که در این طرح موتورسواران خاطی متوقف و در قبال تخلفاتش تفهیم می‌گردند، گفته بود: بر این اساس سوابق موتور او بررسی می‌شود تا درصورتی‌که موتورسوار گواهینامه و مدارکش درست باشد و موتورش از آن خود او باشد، از او در جهت آموزش صحیح و ایمن راندن موتورسیکلت به دیگران استفاده شود.

وی بابیان اینکه هدف ما از این کار انجام یک کار فرهنگی است تا به این طریق موتورسواران آموزش ببینند، خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه ناجا این امکان را دارد که موتورسواران خاطی را متوقف کند ولی این کار را انجام نمی‌‎دهد و تلاش می‌کند با انجام یک کار فرهنگی مشکلات و مسائل این حوزه را به نوع دیگری کاهش بدهد. به‌طوری‌که این برخورد فرهنگی در سابقه سامانه ما ثبت می‌شود و در صورت تکرار تخلفات در این زمینه، دیگر با متخطی این‌گونه برخورد نمی‌شود.

سرهنگ خلجی بابیان اینکه سیاست ناجا اکنون دیگر توقیف موتور نیست، خاطرنشان کرده بود که اکنون سیاست ناجا این است که اموال مردم به دستشان داده شود، منتهی افرادی که خطاکار هستند و تخلفی از آن‌ها سرزده است با آن‌ها برخورد صورت گیرد و آن‌هایی که متخلف نیستند راهنمایی و ارشاد شوند.ضمن اینکه معضل موتورسواران صرفاً ترافیکی نیست و مسائل اجتماعی را نیز در بردارد.

موتورسواران به این باور نرسیده‌اند که قوانینی که برای خودروها وجود دارد شامل موتورسواران نیز می‌شود

در این خصوص اما کریم رفاهی، جامعه‌شناس با اشاره به اینکه هر فردی که طبق قانون عمل نکند و از قانون موجود تخطی کند نابهنجار اطلاق می‌شود، اظهار می‌کند: موتورسواران به این باور نرسیده‌اند که قوانینی که برای خودروها وجود دارد شامل موتورسواران نیز می‌شود! یعنی این افراد به این باور ندارند که موتور یک خودرو است و آن را هم‌ردیف دوچرخه می‌دانند. درحالی‌که شاکله موتور با دوچرخه کاملاً متفاوت است و موتورسواران باید مفهوم قوانین خودرویی را برای خودشان نهادینه کنند و این فرآیند برایشان جا بیفتد که قوانینی که برای خودرو وجود دارد شامل  موتورسواران‌ هم می‌شود.

وی بابیان اینکه خلاف موتورسیکلت‌سواران در بخشی با خودرو مشترک هست و در بخش دیگری متفاوت از آن است، ادامه می‌دهد: تخلفات عمده موتورسواران مربوط به نداشتن گواهینامه و عدم استفاده از کلاه ایمنی و تردد در خطوط مخصوص اتوبوس‌ها و پیاده‌روها است و انجام حرکات نمایشی، مخدوش کردن پلاک و رد کردن چراغ‌قرمز است که بایستی در این زمینه علاوه بر جرائم نقدی که صورت می‌گیرد به مسئله فرهنگ‌سازی برای انجام نگرفتن این تخلفات توجه کرد. 

به اعتقاد این جامعه‌شناس، نداشتن گواهینامه یکی از متداول‌ترین تخلفاتی است که در این حوزه انجام می‌گیرد و این امر به جهت وجود یک فرهنگ غلطی است که شاکله دوچرخه و موتور را یکسان می‌داند و گرفتن گواهینامه برای راندن موتور را شوخی بیش نمی‌داند چراکه بر اساس این دیدگاه موتورسواران متصورند که چطور برای راندن دوچرخه نیازی به گواهینامه نیست، پس چرا برای موتور باید گواهینامه گرفت؟ در حالی که مسئولین راهنمایی و رانندگی همواره به این موضوع اشاره داشتند و یادآوری می‌کنند که داشتن گواهینامه موتورسواری برای موتورسواران الزامی است این در حالی است که موتورسواران اصرار دارند که بدون گواهینامه موتورسواری کنند.

والدین در این زمینه مقصر و مکلف‌اند

به اعتقاد رفاهی والدین در این زمینه مقصر و مکلف‌اند چراکه این فرزندان با فشاری که بر والدین دارند، آن‌ها را ناچار به خرید موتور می‌کنند در حالی که خانواده باید خرید موتور را مشروط به داشتن 18 سال و گرفتن گواهینامه و توجه و التزام به قوانین کنند و اجازه ندهند که فرزندانشان بدون داشتن تخصص لازم سوار موتورسیکلت شود. ضمن اینکه بایستی در این زمینه اقدامات سختی صورت گیرد و قطعاً برخوردهای سخت در این داستان باعث می‌شود که افراد به سراغ گرفتن گواهینامه بروند.

وی بابیان اینکه عدم استفاده از کلاه ایمنی باعث می‌شود که این موتورسواران جان خود را از دست بدهند، عنوان می‌کند: اولین ناحیه‌ای که پس از تصادف در موتورسواران آسیب می‌بیند ناحیه «سر» است، از همین رو موتورسواران بایستی از کلاه ایمنی استفاده کنند. ضمن اینکه در بسیاری از موارد موتورسواران گران بودن کلاه ایمنی و یا سنگین و گرم بودن هوا را دلیلی برای عدم استفاده از کلاه ایمنی می‌دانند که باید در این خصوص فرهنگ‌سازی شود تا دیگر شاهد تصادف موتورسواران و کاهش مرگ‌ومیر این دسته از افراد باشیم.

به اذعان این جامعه‌شناس یکی از دیگر تخلفات که بیشتر در کلان‌شهرها اتفاق می‌افتد ورود موتورسواران به لاین اتوبوس‌ها است که متأسفانه خیلی از راکبین موتور تصور می‌کنند که این خطوط به‌واسطه سبک بودن ترافیک در این محل، مکان خوبی برای جولان آن‌ها است درحالی‌که این‌چنین نیست. همچنین تردد در پیاده‌رو یکی دیگر از تخلفات شایع است که در استان زنجان نیز به‌وفور دیده می‌شود و این موضوع هم بیشتر به جهت شباهت شاکله موتور به دوچرخه است که موتورسواران تصور می‌کنند که به‌راحتی می‌توانند از پیاده‌روها حرکت کنند درحالی‌که اساساً ازلحاظ قانونی پیاده‌رو محل عبور افراد پیاده است و هیچ فرد سواره‌ای حق تردد در پیاده‌رو را ندارد و در چنین شرایطی می‌بینیم که موتورسواران با عابران پیاده برخورد می‌کنند و باعث بروز بحران‌هایی در این زمینه می‌شوند.

وی بابیان اینکه تک‌چرخ زدن و حرکت‌های نمایشی از دیگر موضوعاتی است که نیاز به فرهنگ‌سازی دارد، اظهار می‌کند که اغلب کسانی که در این زمینه دچار تخلف می‌شوند؛ کسانی هستند که به دنبال نشان دادن خود و جلب‌توجه هستند که این رفتار باید توسط پلیس برخورد شود و پلیس در این زمینه جریمه کنند و در کارنامه رانندگی این افراد نمره منفی داشته باشد و مأمورین رانندگی نباید در این زمینه کوچک‌ترین اغماضی داشته باشند. مخدوش کردن پلاک و عبور از چراغ‌قرمز و سرعت‌های غیرمجاز و ایجاد صدای ناهنجار و تجاوز به چپ و عبور از مناطق ممنوعه و عدم توجه به  اخطارهای مأمور پلیس ازجمله دیگر از تخلفات است که باید در این زمینه موردتوجه باشد.

برخورد ایجابی و قهری دیگر جوابگو نیست

رفاهی با اشاره به اینکه با موتورسواران می‌توان به دو صورت برخورد کرد، افزود: در دوره‌ای برخوردها به‌صورت ایجابی و قهری بود و از طریق انجام جریمه با موتورسواران برخورد می‌شد که به نظر چندان جوابگو نبود اما اکنون طرحی با عنوان «موتوریار» اجرایی می‌شود که اگرچه معایبی نیز دارد اما با ورود و مشارکت متخلفین در بحث‌های جانبی تخلفات باعث فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌شود. در این طرح به‌جای جریمه، افراد ناچار به یادگیری و دادن آموزش به دیگران می‌شوند و من معتقدم از این طریق می‌توان در جهت فرهنگ‌سازی برخی از موارد گام برداشت.

وی در پاسخ به اینکه «آیا این طرح برای متخلفینی که سابقه طولانی در این زمینه‌دارند جوابگو خواهد بود» اظهار کرد: وقتی جامعه توسعه پیدا می‌کند مکانیسم‌های کنترل اجتماعی بایستی متفاوت شود و از همین جهت از منظر جامعه‌شناسی این اعتقاد وجود دارد که قوانین موجود باگذشت زمان بایستی یک سری انعطاف‌هایی را نشان بدهد و به سراغ آن دسته از مکانیسم‌هایی که بر رفتار افراد تأثیرگذار است برود و همیشه برخورد ما بر اساس قوه قهریه نباشد.

به اعتقاد این جامعه‌شناس فرآیندهای موتوریاری که در طی آموزش‌های عملی به موتورسواران القا می‌شود، مکانیسمی است که به آهستگی در جامعه جواب خواهد داد و ما نمی‌توانیم همچنان به مکانیسم‌های سنتی خشن اتکا کنیم و باید از این نوع از قوانین خروج کنیم.

بااین‌وجود باید دید که در سال‌های آینده آیا همچنان مردم از عدم فرهنگ‌سازی درزمینهٔ استفاده از موتور گلایه‌مند هستند یا خیر؟ موضوعی که به قطعیت نمی‌توان درباره آن نظر داد و بایستی شواهد و قرائنی برای آن به دست آورد.

انتهای پیام/  

خبرنگار: زهره میرعیسی‌خانی