یک منبع آگاه: یک سال پیش به شورای تأمین گفتهایم که شرکت ملی سرب و روی ایران آلودگی دارد اما تاکنون نتیجهای نگرفتهایم/ سازمان جهاد کشاورزی استان: پس از تکمیل اطلاعات با صدای زنجان گفتوگو میکنیم!
پایگاه خبری صدای زنجان- لیلا
محمدی/ به دنبال نگرانی شهروندان زنجانی و هشدارهای
فعالان محیطزیست و محققان، بالاخره یک منبع آگاه در دانشگاه علوم پزشکی زنجان
آلودگی خاکهای اطراف شرکت ملی سرب و روی را تائید کرده و میگوید: ما یک سال پیش
پس از ملاحظه دادههای ناشی از بررسی، سریعاً موضوع را در شورای تأمین مطرح کرده و
گفتیم برای جلوگیری از هرگونه زیان کشاورزان و توزیع محصولات کشاورزی پرورشیافته
در اراضی اطراف کارخانه، مسئولان این مجموعه صنعتی باید زمینهای کشاورزی را از
کشاورزان خریداری یا اجاره کند، اما این هشدار تا امروز جدی گرفته نشده است!
شرکت ملی سرب و روی ایران واقع
در زنجان (جاده قدیم زنجان به تهران) یکی از بزرگترین صنایع فعال کشور در حوزه
تولید و فرآوری سرب و روی محسوب میشود که از سال 1360 فعالیت خود را با استفاده فنّاوری
منتقلشده از اروپا آغاز کرد.
شرکت ملی سرب و روی ایران
مردادماه سال 92 در پی اعتراض تعدادی از شهروندان زنجانی نسبت به خطرات احتمالی
ناشی از فعالیت آن و به دستور استاندار وقت (رئوفی نژاد) پلمب و پس از یک سال بررسی،
واحد روی این شرکت دوباره فعال شد.
بسیاری از مسئولان استان زنجان
که معتقدند محصولات تولیدی واحدهای سرب و روی ازجمله شرکت ملی سرب و روی ایران سبب
شده تا زنجان بهعنوان قطب صنایع معدنی سرب و روی کشور بهحساب آید، معتقدند که
فعالیت این واحد و واحدهای مشابه منجر به اشتغالزایی و آبادانی و توسعه اقتصادی
استان زنجان شده است و نباید با سیاه نمایی در خصوص خطرات عناصر سنگین در خروجی
واحدها، صنعت و مردم را در مقابل هم قرار داد.
البته تعدادی از شهروندان و
فعالان محیطزیست نیز در مقابل این دیدگاه میگویند: برخی از مدیران دستگاههای اجرایی
به بهانه اشتغالزایی و نقش سرب و روی در صادرات استان زنجان چشمشان را به روی حقیقت
بسته و نمیخواهند واقعیت را که همان نتایج بررسیهای کارشناسان حفاظت محیطزیست،
جهاد کشاورزی و علوم پزشکی را ببینند.
داستان دود سفید
یکی از شهروندان زنجانی با
اشاره به خروجی دود سفید از دودکشهای شرکت ملی سرب و روی ایران به صدای زنجان میگوید: ما نگران آلودگی خاک و محصولات
کشاورزی مجاور شرکت ملی سرب و روی هستیم! خروجی دود سفید از این کارخانه و استشمام
بوی نامطبوع در منطقه، هوا را هم در معرض آلودگی قرار داده است! من نمیدانم چرا
پس از اعتراض مردمی در ابتدای دهه 90 متولیان کارخانه دست از بیتوجهی به ضوابط و
نگرانی مردم بابت سلامتی همنوعان و محیطزیست و طبیعی برنمیدارند؟
یک فعال محیطزیست نیز که نامش
نزد صدای زنجان محفوظ است، میگوید: سال 92 به دنبال اعتراضات مردمی و نگرانی از تأثیر
مخرب سرب و سایر عناصر سنگین در محیط طبیعی و زیست و درنهایت انسان و موجودات
زنده، مسئولان تصمیم به پلمب واحد سرب شرکت ملی سرب و روی ایران گرفتند اما این
واحد پس از چند ماه بدون اطلاعرسانی رسمی، بازگشایی شد. ما انتظار داشتیم که پس
از گذشت 9 سال مسئولان با توجه به حساسیت عموم به کارکرد شرکت ملی سرب و روی،
اداره کل حفاظت محیطزیست استان نظارتهای خود را تشدید کنند اما ظاهراً این اتفاق
نمیافتد!
او با اشاره به انباشت
پسماندهای حاوی سرب، روی، نیکل، کادمیوم متعلق به این کارخانه در مسیر زنجان به
تهران تأکید میکند: این پسماندها مراحل فعال شدن را طی کرده و حاوی عناصر سمی
هستند که باید مسئولان استانی نسبت به این مهم حساسیت به خرج دهند.
وی با اشاره به فنّاوری قدیمی
در خط تولید شرکت ملی سرب و روی ایران تصریح میکند: البته تأکید میکنم که
استقرار این واحد در محل فعلی غلط بوده و اگر تمامی تجهیزات کارخانه دارای
استانداردهای فرا بینالمللی هم باشد باز نمیتوان ادعا کرد که واحد برای محیط
اطراف و موجودات زنده بیخطر است! مسئولان شرکت مدعیاند که دودکش آنلاین نصبشده
است حتی اگر این دودکش نصب هم شده باشد فقط میزان سرب و روی را میسنجد نه همه
عناصر را! آیا بهتر نیست مسئولان اعلام کنند که مابقی آلودگیهای ناشی از عناصر
سنگین کجا میرود؟
احتمال وجود غبار و دود سمی در خروجی دودکش
آنلاین را رد نمیکنم!
محمدرضا یافتیان، مدیرکل حفاظت
محیطزیست استان زنجان در رابطه با ابهامات در بازرسیهای ناظران محیطزیست از
شرکت ملی سرب و روی ایران عنوان میکند: شرکت ملی سرب و روی ایران یکی از شرکتهایی
است که بهصورت مستمر پایش میشود. اواخر سال 1400 بود که گزارشی مبنی بر تخلف زیستمحیطی
دریافت کردیم که بهشدت مورد پیگیری قرار دادیم. کوره نباید خاموش باشد، وقتی دما بهسرعت
بالا میرود حجمی از رطوبت بهصورت بخار ناگهانی از مسیر دودکش تخلیه میشود.
یافتیان در پاسخ به صدای زنجان که آیا بخار ناگهانی عاری از ذرات سمی است،
تصریح میکند: من بههیچوجه احتمال وجود غبار و دود سمی را رد نمیکنم اما بر
اساس پایشهای صورت گرفته، دادهها نشان نمیدهند که خروجی دودکش غیراستاندارد یا
مشکلدار است!
مدیرکل محیطزیست استان زنجان
در پاسخ به منتقدان که معتقدند اگر دادههای محیطزیست وجود ذرات سمی در خروجی
دودکش واحد مربوطه را نشان نمیدهد علتش «عدم کالیبره شدن» میتواند باشد، تأکید میکند:
این ادعا نمیتواند صحت داشته باشد. بازرسان محیطزیست استان طبق وظایف خود موارد
را مورد کنترل قرار داده و خصوصی، دولتی، مقیاس بزرگ یا کوچک بودن واحد در فرآیند
بازرسی مدنظر قرار نمیگیرد.
دلیل حمایت مسئولان از فعالیتهای خارج از ضوابط
برخی واحدهای سرب و روی چیست؟
اما فعال محیطزیست بابیان اینکه
در زنجان دو ایستگاه سنجش آلودگی هست که فیلترهای آن باید هر 6 ماه یکبار تغییر یابد
اما باگذشت 2 سال تعویض نشده بود و آمارهای حاصل از دادههای این دستگاهها دارای
خطا بود و آمارها میگفت که آلودگی هوا در حد خطرناک نیست! خطاب به مسئولان حفاظت محیطزیست
استان زنجان میگوید: آیا از سیستم آنلاینی که کالیبره باشد دادهها را استخراج میکنید؟
آیا برای پائین نشان دادن آلودگی در قسمت پائین آن، دمنده تعبیهشده است؟ کدام
ارگان به نحوه فعالیت شرکت ملی سرب و روی ایران نظارت دقیق دارد؟ این درست است که محیطزیست
در مطالعات و ارزیابی واحدها، بسیاری از دستورات را به نفع سرمایهدار نادیده
گرفته است؟
وی با اشاره به حمایت برخی از
استانداران سابق از فعالیت فاقد مشکل واحدهای سرب و روی یادآور میشود: آنالیز
عناصر سنگین در خروجی واحدهای سرب و روی نیازمند بررسی در آزمایشگاههای تخصصی است
و کار هر آزمایشگاهی نیست! با بازدید بصری نمیتوان گفت که پسماندهای دپو شده
مربوط به «سرب» و «روی» که به شکل غیراستاندارد انباشت شده است، عاری از خطر است!
من از صحبت برخی از مسئولان تعجب میکنم! اینکه برخی از مسئولآنهمین الآن مدعی
هستند که استخرهای مربوط به محل نگهداری پسماندهای شرکت ملی شرب و روی مدیریتشده
است را قبول ندارم! دورتادور پسماندها محصورشده است اما آیا ناحیه کف ایزوله شده
است؟
این فعال محیطزیست جایگزینی
درختان غیر مثمر با مثمر در محوطه شرکت ملی سرب و روی ایران که اتفاقاً جاذب عناصر
سنگین هم هستند را «توهین به شعور مردم» تلقی کرده و میگوید: مگر گیاه تا چه میزان
و عمقی میتواند عناصر سنگین را جذب کند؟ اگر گیاه این عناصر را جذب کند که از بین
میرود! به یاد دارم که در دوران بازگشایی واحد سرب این کارخانه (اوایل دهه 90) یکی
از محققان که استاد تمام دانشگاه تهران بود و سابقه مدیریت در سازمان محیطزیست را
داشت اعلام کردند که بر اساس مطالعه صورت گرفته در پائیز و زمستان، عناصر سنگین در
گندمهای تولیدی اطراف شرکت متبوع وجود ندارد! درحالیکه همه اطلاع داریم برداشت
گندم در زنجان به پائیز نمیرسد! به نظرم اینگونه اظهارنظرها توهین به شعور مردم
است.
محیطزیست نمیتواند بگوید که خروجی پساب شرکت
ملی سرب و روی آلوده است!
یافتیان، مدیرکل حفاظت محیطزیست
استان زنجآنهم در رابطه با مسئولیت محیطزیست در قبال خاک، آبوهوای اطراف شرکت
ملی سرب و روی ایران و واحدهای مشابه که در صورت آلودگی محصولات کشاورزی و خوراکی
که از همان آبوخاک تغذیهشدهاند و درنهایت به مصرف انسانها میرسد، نیز تنها به
این جمله که «سازمان جهاد کشاورزی و دانشگاه علوم پزشکی» به ترتیب در قبال محصولات
کشاورزی و تغذیه مسئولیت دارند، اکتفا کرده و میگوید: خروجی تصفیهخانهها و خروجی
آبهای سطحی را بهدقت رصد میکنیم و در صورت لزوم با عاملان برخورد صورت میگیرد.
طبق آنالیزهای بهدستآمده، ما نمیتوانیم آلودگی پسابهای خروجی شرکت ملی سرب و
روی ایران را تائید کنیم!
نتایج بررسی «خاک»، «آب» و «هوا»ی اطراف شرکت
ملی سرب و روی ایران را منتشر کنید!
اما یکی از فعالان محیطزیست
که ظاهراً اظهارات مدیرکل حفاظت محیطزیست استان زنجان در رابطه با محرز نبودن
آلودگی ناشی از فعالیت شرکت ملی سرب و روی ایران را قبول ندارد با دعوت از مسئولان
دستگاههای ذیربط دولتی برای حضور در جلسات تخصصی در مقابل رسانهها، تأکید میکند:
من حاضرم پیش چشم خبرنگاران، با مسئولان و متولیان امر مناظره کنم به شرطی که مدعوین
گزینشی انتخاب نشوند!
این شهروند بابیان اینکه
استقرار شرکت ملی سرب و روی در دوران جنگ (8 سال دفاع مقدس) از سر ناچاری و بهصورت
شتابزده بوده است، خطاب به مسئولان میگوید: آیا بهتر نبود با اتمام جنگ و بهصورت
منطقی و با در نظر گرفتن تمامی ضوابط قانونی برای ادامه فعالیت این واحد و واحدهای
مشابه، تصمیمگیری شود؟
این فعال محیطزیست با اشاره
به استقرار اراضی کشاورزی در اطراف شرکت ملی سرب و روی ایران و تأثیر مخرب عناصر
سنگین بر محصولات و درنهایت مصرفکنندگان ضمن تقاضا برای انتشار نتایج بررسی «خاک»،
«آب» و «هوا»ی اطراف شرکت ملی سرب و روی ایران، پیشنهاد میکند: با توجه به اینکه
این اراضی کشاورزی قبل از استقرار واحد صنعتی در محل بوده است، لازم است برای جلوگیری
از ورود محصولات کشاورزی تولیدی این اراضی به بازار مصرف، اراضی از کشاورزان خریداری
شود، موضوعی که تا به امروز از سوی کارفرمای این شرکت و مسئولان استانی جدی گرفته
نشده است!
چرا در زنجان به نتیجه مطالعات محققان دانشگاه
بهشتی بیاعتنایی میشود؟
او با یادآوری نتایج حاصل از
مطالعات محققان دانشگاه شهید بهشتی در بازه زمانی سالهای 90 تا 94 در خصوص آلودگی
جیوه در شهرکهای روی و کارخانههای سرب و روی کشور ازجمله استان زنجان میگوید:
نتایج بهعملآمده از این پژوهش سبب شد تا ایران عضو کنوانسیون «میناماتا»ی ژاپن
شود!
اما نتایج حاصل از مطالعات
محققان دانشگاه شهید بهشتی که به درخواست سازمان محیطزیست خواستهشده چه بوده
است؟
آذرماه سال 1399، محمدرضا
فاطمی، پژوهشگر و کارشناس علوم محیطی در گفتوگو با صدای
زنجان گفته بود که در سالهای گذشته مسئولیت انجام پروژهای را با نام «شناسایی
صنایع تولیدکننده پسماندهای حاوی جیوه و خطرات زیستمحیطی ناشی از آن در کشور» که هزینه آن از طرف سازمان محیطزیست تأمین
و توسط پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی اجرا میشد، بر عهده داشتم. نتایج
این پروژه، چنان نگرانکننده بود که موجب شد تا عضویت ایران در معاهده جهانی آلودگی
جیوه به نام «کنوانسیون میناماتا» که سال 1392 توسط کشورهای عضو به تصویب رسیده
بود، تسریع شود!
فاطمی بابیان اینکه سالهاست آلودگی
«کارخانه سرب و روی زنجان» در بین مردم زنجان و بالطبع در مطبوعات بازتاب داشته و
نگرانیهایی را ازلحاظ بروز سرطان در مردم منطقه پدید آورده است، صراحتاً اعلام
کرده که «آنچه موجب شد در این خصوص اظهارنظر کنم این است که از آلاینده «جیوه» که
در طول پروسه تولید سرب و روی از این کارخانه تولید میشود، نباید غافل شد که ضرر آن
بسیار خطرناکتر از دو آلاینده دیگر است! امری که تاکنون ازنظر صاحبنظران و
مسئولان بهعنوان متولی، و مردم بهعنوان ذینفعان و آسیبپذیران، مغفول مانده
است.
به گفته این محقق، «از صنایع
مختلفی در 9 استان کشور، ازجمله از صنایع فلزی (خودروسازیها، ذوب فلزات و استخراج
فلزات) نمونهبرداری شد که کارخانه سرب و روی زنجان (و ذوب فلزات فجر شهر ری و صنایع
فولاد اهواز) نیز در این میان قرار داشتند. نتایج حاصله وحشتناک بود. لذا لازم است
تا این نتایج در اختیار مردم قرار گیرد.»
فاطمی در گفتوگو با صدای زنجان بابیان اینکه باید مقامات استان اعم از
استاندار، فرماندار و مردم این موضوع را بدانند، تأکید کرده بود که «اندازهگیریها
در این تحقیق با ضریب اطمینان 95 درصد انجامشده است. نتایج و بررسیهای صورت
گرفته از کارخانه سرب و روی بسیار مضطرب کننده است. مبنای کارشناسان محیطزیست
باید این گزارش باشد که حاصل تحقیق سازمان خودشان (سازمان محیطزیست)
است. ضروری است آزمایشها و نمونهبرداریهای لازم از همان نقاط مربوطه مجدداً انجامگرفته و در مرجع مورد تائید نمونهها آنالیز
و تفسیر شود تا پس از گذشت 10 سال علاوه بر قضاوت درستی کرده و مدیریت اصولی داشته
باشیم.»
اظهارات ضدونقیض این محقق در
خصوص نتایج بهدستآمده از کارخانههای سرب و روی کشور ازجمله زنجان و صحبتهای مدیرکل
حفاظت محیطزیست استان و اصرار وی بر نبود کوچکترین آلودگی در خروجی پسابهای
شرکت ملی سرب و روی، این سؤال را ایجاد میکند که آیا بهتر نیست به توصیههای «
محمدرضا فاطمی، پژوهشگر و کارشناس علوم محیطی» و از محققان کشوری توجه کرده و
اداره کل حفاظت محیطزیست استان زنجان بهعنوان یکی از ارگانهای مهم در حوزه حفاظت
محیطزیست زمینهها برای تکرار بررسیهای اوایل دهه 90 را فراهم کند؟
هرگز نمیگویم سرب سرطانزا نیست!
محمدرضا یافتیان، مدیرکل حفاظت
محیطزیست استان زنجآنهم در این خصوص به صدای زنجان
میگوید: پرداختن به این مهم از سیاستهایی است که باید در سطح سازمان محیطزیست پیگیری
شود. پایشهای مربوطه در زنجان بهصورت دورهای انجام میشود و اداره کل حفاظت محیطزیست
استان زنجان نسبت به آن بیتفاوت نیست!
یافتیان با اذعان به خطرناک
بودن جیوه، کبالت و کادمیوم میگوید: در معادن سرب و روی عناصر آرسنیک، جیوه،
کبالت، کادمیوم، نیکل و سایر فلزات سنگین وجود دارد، ما نمیتوانیم بگوییم سرب
سرطانزا است چون در این خصوص مقالهای وجود ندارد. البته من هرگز نمیگویم سرب سرطانزا
نیست! اتفاقاً سرب هزار و یک برابر مشکل بدتر از سرطان دارد! جیوه، کادیوم و کبالت
سرطانزا است. خب چاقو هم عاملی برای تخلف میتواند باشد اما در آشپزخانه،
اتاق جراحی و امور زندگی به درد ما میخورد و اگر بهدرستی از آن استفاده کنیم دیگر
عامل تخلف نیست. جیوه و سایر عناصر مذکور اگر تثبیتشده باشد برای محیط طبیعی و
انسان ضرر ندارد اما اگر تحرک یابد قطعاً مشکلاتی را به وجود میآورد! میخواهم
عرض کنم تا زمانی که این عناصر سنگین وارد پروسه صنعتی و چرخه غذایی (از طریق آب
به گیاه و درنهایت محصولات کشاورزی) نشود مشکلی ندارد. این عناصر جزو مواد معدنی
هستند که وجودشان در معادن به علت ثابت بودن مشکلی ندارد اما اگر با آب باران مخلوط
شوند مشکلساز میشوند.
تائید آلودگی خاکهای اطراف شرکت ملی سرب و روی
ایران!
یک منبع آگاه در دانشگاه علوم
پزشکی زنجان که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است، هم
معتقد است: به نظرم چون این دست از بررسیها قابلیت تکرار شدن ندارند، پیگیری آنهم
مسکوت مانده است! با توجه به اینکه بررسیهای دانشگاهها در خصوص آلودگی عناصر سنگین
بهصورت «مقطعی» است درنتیجه نمیتوان در مورد نتایج بهعملآمده قضاوت کرد!
دانشگاه علوم پزشکی وقتی از محلی نمونهبرداری میکند آن را 2 الی 3 بار متوالی
تکرار میکند چراکه با یکبار بررسی نمیتوان به ضرس قاطع گفت که محل آلودگی دارد یا
نه!
او میگوید: «به نظرم با توجه
به اینکه اساتید در نتایج بررسیها، نظرات متفاوتی میدهند، نتایج آنچنان قابلاتکا
نباشد. تنها راه این است که دستگاه دولتی متولی بهعنوان ناظر، موضوع را پیگیری
کند! پسازآن نیز دستگاههای ذیربط نظیر جهاد کشاورزی، محیطزیست و اعضای هیئتعلمی
دانشگاه تشکیل جلسه داده و نظرات کارشناسی تبادل شود تا به خرد جمعی برسند!»
این منبع در گفتوگو با صدای زنجان با اشاره به وظایف علوم پزشکی در قبال آب و
مواد غذایی و سلامت جامعه تأکید میکند: شرکت آب و فاضلاب متولی تهیه آب بوده و وظیفه
دانشگاه علوم پزشکی نیز نظارت بر آب شرب است. ما نزدیکترین چاههای آب مجاور
مراکز صنعتی ازجمله شرکت ملی سرب و روی ایران را نمونهبرداری و بررسی کرده و در
صورت بروز هرگونه مشکلی مراتب را کتباً و بهصورت محرمانه به شرکت آب و فاضلاب
ارسال میکنیم، اگر موارد مورد پیگیری رفع نقص شود که موضوع تمامشده است در غیر این
صورت، مورد در کارگروه سلامت و امنیت غذایی مطرح میشود که تا به امروز در خصوص
واحدهای صنعتی بهویژه صنایع سرب و روی تمامی شهرستانها ازجمله شرکت مذکور چنین
موضوعی موردبحث قرار نگرفته و مراتب در مراحل اولیه حلشده است.
این منبع با تائید آلودگی خاک
اراضی اطراف شرکت ملی سرب و روی بر اساس آنالیزهای صورت گرفته یادآور میشود: مهرماه
سال 1400 نتایج بهدستآمده را در کارگروه امنیت غذایی مطرح کردیم، با توجه به اهمیت
موضوع، مراتب در شورای تأمین نیز مطرح شد، نتایج آلودگی آنچنان بود که جهاد
کشاورزی هم آن را تائید کرد و مقرر شد از اراضی کشاورزی مجاور این کارخانه، بههیچعنوان
برداشت محصول صورت نگیرد!
پسازاین جلسه، بارها با ارسال
نامه محرمانه به شورای تأمین خواستار اعلام نتایج نهایی شدیم اما تنها جوابی که
داده شد این بود که «شما کار خودتان را بکنید! جلسه را تشکیل و اعلامجرم کنید!» متأسفانه
پس از گذشت یک سال از پیگیریهای انجامشده در خصوص آلودگیهای شرکت ملی سرب و روی
ایران نتیجهای نگرفتهایم و از قضایا اطلاعی نداریم!
این منبع ضمن تأکید بر لزوم
ورود سازمان جهاد کشاورزی و پیگیری برای اجاره یا خرید اراضی کشاورزی توسط صاحب
کارخانه از کشاورزان منطقه صراحتاً اعلام میکند که آلودگیهای عناصر سنگین نظیر
سرب و روی (ناشی از فعالیت شرکت ملی سرب و روی ایران) باید مدیریت شود چراکه مسبب
آلودگی شرکت صنعتی مذکور است و نباید کشاورز تاوان آن را بدهد!
وی در پاسخ به سؤال صدای زنجان مبنی بر اینکه چرا باوجود سطح آلودگیها و تأثیر
مخرب آن بر محیطزیست و موجودات زنده ازجمله انسان، دانشگاه علوم پزشکی بهعنوان
مرجعی که در قبال سلامت جامعه و امنیت غذایی باید پاسخگو باشد، بر موضع خود مبنی
بر پیگیری مصرانه موضوع پافشاری نکرده و نمیکند، تأکید میکند: متأسفانه از
صنعت حمایت میکند بهویژه سال قبل که البته امسال این سطح حمایت تا حدودی کاهشیافته
است و ما هم این وسط میمانیم! ما پیشنهادهای خود را مبنی بر اجاره زمین یا خرید
اراضی کشاورزان از سوی صاحب کارخانه را دادهایم! ما باید چقدر تعقیب و گریز کنیم؟
به نظرم استاندار محترم با توجه به اهمیت موضوع باید در این خصوص اظهارنظر کرده و
وارد عمل شود!
صدای زنجان
بیش از یک هفته است که پیگیر نتایج حاصل از تحقیقات کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی
در خصوص خاکهای اطراف شرکت ملی سرب و روی ایران و وضعیت سلامت و قابلمصرف بودن
محصولات کشاورزی بهعملآمده و البته علت پیگیر نشدن خرید یا اجاره اراضی کشاورزی
بهرهبرداران از سوی صاحب کارخانه متبوع بهعنوان متولی بخش کشاورزی و ارگان حمایتگر
این قشر است اما برخی از مسئولان این سازمان در تماس با صدای
زنجان وعده دادهاند که پس از تکمیل بررسیها حتماً با این رسانه گفتوگو میکنند،
امری که تا لحظه تنظیم این گزارش محقق نشد!
انتهای پیام/