پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ زهره میرعیسی خانی: در حالی که ۱۴۰ اقامتگاه بوم‌گردی با ۴۲۰ اتاق و ۹۰۰ تخت در زنجان وجود دارد، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان از احتمال کمبود اقامتگاه بوم‌گردی در استان در سال‌های آینده خبر داده و اظهار کرده است که با توجه به رونق گردشگری زنجان پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آینده با کمبود اقامتگاه بوم‌گردی مواجه شویم، برای رفع این مهم باید از اکنون برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داد این در حالی است که شعار سازمان جهانی گردشگری برای امسال «گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز» عنوان کرده است که یکی از مهم‌ترین رویکردهای اصلی این شعار می‌تواند ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی باشد!

سازمان جهانی گردشگری، شعار روز جهانی گردشگری ۲۰۲۳ میلادی (۲۷ سپتامبر و برابر با ۵ مهر ۱۴۰۲) را «گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز» (Tourism and Green Investment) اعلام کرد و بر سرمایه‌گذاری بیشتر و هدفمند‌تر در سه حوزه افراد، سیاره زمین و رفاه، تاکید داشت.

گردشگری سبز به عنوان فعالیت‌های گردشگری دوستدار محیط زیست با محورها و معانی مختلف تعریف می‌شود. در یک اصطلاح کلی، گردشگری سبز به معنای گردشگر دوستدار محیط زیست یا ارائه خدمات گردشگری دوستدار محیط زیست است. مفهوم گردشگری سبز به دلیل افزایش فشار دولت‌ها برای بهبود عملکرد محیط زیستی با اتخاذ روش‌های مدیریت محیط زیستی موثر و ملموس، برای شرکت‌ها و اپراتورهای گردشگری بسیار جذاب خواهد بود؛ علاوه بر این، دستیابی و ارتقای جوایز زیست محیطی شناخته شده بین‌المللی می‌تواند برای شرکت‌های گردشگری در بازاریابی خدمات مفید باشد. در نتیجه بسیاری از بخش‌های ذیربط و مسئول توصیه‌هایی را برای محصولات گردشگری سبز برای تنظیم اثرات منفی گردشگری ارائه می‌کنند.

سرمایه‌گذاری و تامین مالی نقش مهمی در حمایت از گذار به توسعه گردشگری با کربن کم، منابع کارآمد و فراگیر اجتماعی دارد. گردشگری یک صنعت فرابخشی است که تأثیرات گسترده‌ای بر بخش هایی از جمله حمل و نقل، ساختمان، کشاورزی، مشاغل مختلف و تجارت دارد. طیف گسترده‌ای از فرصت‌های سرمایه‌گذاری سبز برای رسیدن به پایداری بیشتر در گردشگری، از جمله تامین مالی طرح‌ها برای ساختمان‌های سبز (به ویژه در بهره‌وری انرژی)، مدیریت آب، مدیریت پسماند، انتقال بهره‌وری انرژی، تنوع زیستی و میراث فرهنگی در دسترس است.

سازمان جهانی گردشگری در چرایی انتخاب این شعار برای روز جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۳ اینطور توضیح می‌دهد؛ بدون‌ شک تحقق گردشگری پایدار در گرو سرمایه‌گذاری پایدار است، اما همه‌‌‌گیری کرونا در ۳ سال گذشته باعث شد سرمایه‌‌گذاری خارجی در صنعت گردشگری از ۴۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ میلادی، به ۱۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش پیدا کند.

این افت ناگهانی، موجب توقف بسیاری از پروژه‌ها و طرح‌‌های اقلیمی و کاهش ۷۰ درصدی فرصت‌های شغلی در طول سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ میلادی شده است. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و فناوری‌های گردشگری نیز به‌ شدت کاهش یافته و به پایین‌ترین سطح خود در سال ۲۰۲۲ میلادی در چهار سال گذشته رسید. به همین دلیل برای استفاده از پتانسیل‌های گردشگری جهت تحقق اقتصاد‌ انعطاف‌پذیر، تسریع اقدامات اقلیمی، پایداری بیشتر کره زمین و ایجاد رفاه فراگیر در سایه نوآوری و کارآفرینی، به سرمایه‌گذاری بیشتر و هدفمند‌تر در این حوزه نیازمندیم. 

همچنین رئیس جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران معتقد است: بومگردی‌ها به رشد اقتصادی کم کربن و فعالیت‌های جدید اقتصادی متکی بر مشاغل نیاکان ما منجر می‌شوند؛ اقتصادی که به دنبال منافع زودگذر و شخصی، رفاه اجسام فیزیکی و مصرفی که در بیشتر جوامع به اشتباه «ثروت» نامیده می‌شود، نیست.

«یاور عبیری»، رئیس جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی ایران در یادداشتی به شعار امسال سازمان جهانی گردشگری «گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز» تاکید کرد: سرمایه‌گذاری سبز در گردشگری حول محور جوامع محلی، پاسداست زمین و رفاه ذهنی است.

در سال‌های آینده با کمبود اقامتگاه مواجه می‌شویم

در استان زنجان نیز، در حالی که ۱۴۰ اقامتگاه بومگردی با ۴۲۰ اتاق و ۹۰۰ تخت در زنجان وجود دارد، «مهدی باقری»، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان، چندی پیش در گفت‌‌وگو با رسانه‌ها از احتمال کمبود اقامتگاه بومگردی در استان خبر داده و اظهار کرده بود که با توجه به رونق گردشگری زنجان پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آینده با کمبود اقامتگاه بومگردی مواجه شویم که برای رفع این مهم باید از اکنون برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داد.

توسعه «گردشگری و سرمایه‌گذاری سبز» پروسه‌ای زمانبر است

با توجه به شعار جهانی سازمان جهانی گردشگری از همین رو ورود به توسعه و ارتقای شاخص‌های اقامتگاه‌های بومگردی استان باید در دستور کار مسئولان گردشگری استان باشد. موضوعی که «سهند سعیدی»، رئیس هیات مدیره انجمن حرفه‌ای راهنمایان گردشگری استان زنجان به آن اشاره کرده و عنوان کرد که این موضوع زمانبر است و نباید توقع داشته باشیم که امروز ورود کنیم و سال بعد نتیجه بگیریم. این روند یک روند 10 تا 15 ساله است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری سبز، شاخه‌های مختلفی دارد که می‌شود روی هر یک از شاخه‌های آن سرمایه‌گذاری کرد، گفت: باید «اقتصاد و گردشگری سبز» را توسعه داد؛ یکی از بارزترین‌های شاخه‌های آن، «اقامتگاه‌های بومگردی» است که اقامتگاه‌های بومگردی خصوصا آنهایی که در بحث گردشگری ثبت هستند خود مضاعف گردشگری سبز را کار می‌کنند.

باقری ادامه داد: در اقامتگاه بومگردی این توان وجود دارد که بسیاری از مباحث را خارج از بحث روزمره، به شکل مدرن دنبال کنید نظیر موضوعات مربوط به بحث انرژی و آب و سایر منابع محلی.

تاکید مجامع بین‌المللی برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی

این مسئول با اشاره به تاکید مجامع بین‌المللی برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی، اظهار کرد: به مردم تاکید می‌شود برای استفاده از این ظرفیت‌های موجود در هر منطقه به سمت بهره‌وری از سرمایه گذاری و اقتصاد سبز ورود کنند و از ظرفیت جامعه محلی بهره ببرند؛ یعنی اصولا باید چنین اتفاقاتی بیفتد!

به گفته سعیدی، وقتی جامعه محلی درگیر مسائل شد؛ می‌توان نمود سرمایه‌گذاری و اقتصاد سبز را در جامعه مشاهده کرد. در این زمینه بحث آموزش مستمر به جامعه محلی ضرورت دارد و جامعه محلی هم لاجرم آموزش‌های لازم را می‌بیند.

وی با اشاره به اینکه اقامتگاه‎های سنتی و خانه‌های بومگردی با هم تفاوت دارند، اظهار کرد: آن چیزی که در داخل شهر، با ویژگیهای بومی احداث می‌شود اقامتگاه بومگردی حساب نمی‌شود، اقامتگاه‌های بومگردی‌، در حقیقت در فاصله مشخصی از شهر قرار دارند و در بافت محلی و روستایی واقع هستند که می‌توانند به اهداف کلان خود در توسعه اقتصاد سبز برسند؛ مگرنه در شهر خیلی از این کارها را به سختی صورت می‌گیرد.

سعیدی با بیان اینکه همراهی و همیاری جوامع محلی در توسعه اقامتگاه‌های بومگردی‌ها بسیار مهم است. در روستاها باید جامعه روستایی مشارکت داده شوند و از آن‌ها در توسعه گردشگری کمک گرفته شود، افزود: این امر که اهداف بین‌المللی تعیین شده برای اقامتگاه‌ها، چه میزان محقق شده است، یک میزان در ایران سخت است.

وی با اشاره به عملکرد مناسب برخی از اقامتگاه‌های بومگردی در استان، افزود: خوشبختانه بیشتر مهمان‌های این خانه‌های بومگردی از خارج از استان هستند که به بهانه تجربه یک روز متفاوت در این اقامتگاه‌ها سکنی می‌گزینند. ضمن اینکه رعایت استانداردهای بین‌المللی، خود مسئله‌ای است و باید دید که چه قدر معیارها را رعایت شده و چه قدر توانسته‌اند موفق باشند.

رئیس هیات مدیره انجمن حرفه‌ای راهنمایان گردشگری استان زنجان، با اشاره به اینکه اقامتگاه‌های بومگردی اگر شروع به کار کنند مطمئنا مهمانان این مراکز از هتل‌ها بیشتر خواهد بود، اظهار کرد: مردم ترجیح می‌دهند در چنین اقامتگاه‌ها اقامت کنند تا هتل‌ها! و قطعا از این مکان‌ها بیشتر استقبال می‌کنند.

اقامتگاه‌های بومگردی در روستاها موجب اشتغالزایی می‌شوند

وی با بیان اینکه اقامتگاه‌های بومگردی در روستاها موجب اشتغالزایی می‌شوند، اظهار کرد: به نظر من ورود به این حوزه مانع از مهاجرت روستاییان خواهد شد و به شخصه روستاهایی را دیدیم که اهالیش از شهر به روستا بازگشتند و خانه بومگردی افتتاح کردند. ضمن اینکه اکثر کسانی که اقامتگاه بومگردی افتتاح می‌کنند از شهر به روستا می‌روند و اقامتگاه بومگردی ایجاد کرده و از فضای روستا منتفع می‌شوند.

پیش از ایجاد اقامتگاه‌ها بومگردی فعالان آموزش ببینند

به گفته سعیدی، کلاس‌های آموزشی بسیاری در جهت ارتقای سواد فعالان این عرصه برگزار می‌شود؛ که برنامه این کلاس‌ها آشنایی این مسئولان با مسائل روز و نحوه درست اداره این اقامتگاه‌ها است، به عقیده من در زمینه این آموزش‌ها ضعف‌هایی وجود دارد که یکی از اساسی‌ترین آنها مربوط به این است که غالبا بعد از اینکه افراد اقامتگاه‌های بومگردی خود را احداث کردند، باید دوره‌ها را بگذرانند، در حالی که بهتر است فعالان این عرصه این آموزش‌ها و دوره‌ها را پیش از احداث اقامتگاه‌ها بگذرانند.

وی در این رابطه ادامه داد: به نظر من افرادی که در این زمینه موفق نشدند به این دلیل است که قبل از احداث اقامتگاه‌های بومگردی آشنایی کافی در این زمینه نداشتند و تنها تصورشان بر این بوده که احداث این اقامتگاه‌ها، کار پرسودی است در حالی که این طور نیست و شاید کاری به مراتب سخت‌تر از ایجاد و گرداندن هتل باشد.

رئیس هیات مدیره انجمن حرفه‌ای راهنمایان گردشگری استان زنجان با اشاره به نگاه جهانی موجود به بحث خانه‌های بومگردی افزود: اقامتگاه‌های بومگردی در سطح جهانی نسبتا موضوع جدیدی است ولی میزان پیشرفت کشور در مقایسه با این کشورهای خارجی بسیار متفاوت از پیشرفت ایران است.

دلیل عدم توسعه در زمینه ایجاد اقامتگاه‌های گردشگری را نمی‌توان عدم حمایت‌های دولتی دانست

وی با بیان اینکه دلیل عدم توسعه در زمینه ایجاد اقامتگاه‌های گردشگری را نمی‌توان عدم حمایت‌های دولتی دانست، اظهار کرد: دولت از افرادی که به این سمت حرکت کند پشتیبانی خوبی دارد و جدای حمایت‌های صورت گرفته در سطح شهر زنجان آنچه من در سطح کشور و در سطح استان‌های بزرگ و گردشگرپذیر دیده می‌شود، دولت در این زمینه ورود خوبی کرده است و شاهد هستیم که همکاری خوبی با سرمایه‌گذاران دارند و تسهیلات خوبی نیز می‌دهند.

این مسئول با بیان اینکه مطمئنا سرمایه‌گذار نیز باید در این زمینه توجیح شود تا به این حوزه ورود داشته باشند، گفت: به طور کلی مسائل فرهنگی نیازمند آموزش است و کسانی که در این زمینه کار می‌کنند باید آموزش ببینند. کسی که از شهر برای ایجاد یک اقامتگاه گردشگری به روستا می‌رود اول باید ایده داشته باشد که چطور با جامعه محلی برخورد کند که جامعه روستایی را فراری ندهد و یا اجازه بدهند به عنوان سرمایه‌گذار در محیطشان رشد داشته باشند. این موضوعات باید به افرادی که درصدد ایجاد اشتغال در این زمینه هستند، آموزش داده شود و به نظر من، این موضوعات بیشتر به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مرتبط است تا بحث‌های دیگری نظیر حمایت‌های مالی!

وی با بیان اینکه توسعه و ارتقای اقامتگاه‌های بومگردی در سطح کشور زمانبر است، اظهار کرد: اگر استان زنجان از امروز شروع کند و وارد این موضوعات شود، قریب 10 تا 15 سال باید زمان داد تا اتفاقی در استان بیفتد و اینطور نیست که امروز ورود کنیم و توقع داشته باشیم سال آینده نتیجه بگیریم.