زهره میرعیسی‌خانی- گنبد سلطانیه و بنای تاریخی رختشویخانه در طی ایام تعطیلات نوروز ضمن میزبانی از گردشگران و مسافران نوروزی، مکانی برای اجرای تئاترهای میدانی «ارتولاما» و «ننه سرما» بود که این تئاترهای میدانی به طور خاص به ادبیات و آیین فولکور استان زنجان و منطقه آذربایجان می‌پرداخت.

نمایش ترکی «ارتولاما» به نویسندگی علیرضا فریدراد و کارگردانی حمیدرضا قزلباش از ابتدای تعطیلات نوروز تا انتهای این تعطیلات زیر گنبد فیروزه‌ای سلطانیه به نمایش در آمد و زهره مسلمیون، علیرضا فریدراد،محمدولی فروتن، علی رضایی‌راد، علی عباسی، علی مهاجری، متین اجاق فقیهی، بهمن بیگلی و مونا فیروزی به بازگیری و ایفای نقش در این نمایش آیینی پرداختند. این نمایش که مورد استقبال بسیاری از گردشگران و عموم مردم قرار گرفت. یک نمایش آیینی  سنتی که برخی از آیین فراموش شده نوروز نظیر تکم‌گردانی را مرور می‌کرد و به مخاطبین خود نوید آمدن بهار را می‌داد. از همین رو روزنامه صدای زنجان بر آن شد تا با کارگردان این نمایش به گپ و ‌گفت بپردازد و لزوم توجه به آیین و ادبیات فولکور استان را مد نظر قرار بدهد.

حمیدرضا قزلباش با اشاره به اینکه در طی ایام تعطیلات دو نمایش میدانی  ننه سرما و ارتولاما در مراکز گردشگری استان( بنای تاریخی رختشویخانه و گنبدسلطانیه) اجرا شد که مورد استقبال عموم مردم و گردشگران و مسافران نوروزی قرار گرفت، گفت: نمایش ننه سرما یک نمایش  مختص کودکان بود و در این نمایش با به تصویر کشیدن رخت بستن ننه سرما، و آمدن عمو نوروز نوید رسیدن بهار را به کودکان می‌داد که این نمایش، یک نمایش 20 دقیقه‌ای موزیکال بود که  در آن سعی شده بود تا با ذکر نکاتی طنز شادی و لذت کودکان را فراهم آورد.

این کارگردان تئاتر افزود: اصلی‌ترین بخش در این نمایش‌های میدانی، مربوط به نمایش «ارتولاما» بود که یک نمایش آیینی و سنتی است و از ادبیات شفاهی آذربایجان به شمار می‌رود که نویسنده این نمایشنامه‌ علیرضا فریدی‌راد تلاش کرده  است که آیین‌های نوروزی را به شکل نمایشی درآورد و جنبه طنز و کمدی به این نمایش بدهد.

قزلباش با اشاره به اینکه این نمایش در واقع بهانه‌ای بود تا به مرور چند آیین نوروزی بپردازیم، خاطر‌نشان کرد: در این نمایش به دو آیین نوروزی «غولیبانی» و «تکم‌گردانی» پرداخت و این دو آیین را برای مخاطبین بازآفرینی کرد تا به واسطه این نمایش؛ این آیین برای عموم مردم یادآوری شود.

این هنرمند عرصه تئاتر افزود: «غولیبانی» که در واقع همان مخفف «غول بیابانی» است آیینی است که در روزگار گذشته اجرا می‌شده است. در این آیین یک فرد که به طور معمول چوپان بوده با پوشیدن لباس پشمی و سیاه و گذاشتن یک کلاه نمدی، چهره‌ای از یک غول بیابانی را برای  مردم تداعی می‌کرده است که با آمدنش به روستاها، خبر از به پایان رسیدن زمستان و آمدن بهار را می‌داده که مردم نیز طبق آیین‌ها این فرد را دنبال می‌کردند و با رقص و پایکوبی او را از روستا بیرون می‌کردند.

قزلباش خاطرنشان کرد: یکی از آیین‌های دیگر نوروزی که در این نمایش به منصه ظهور گذاشته شد آیین «تکم‌گردانی» بود که در مناطق آذربایجان بسیار مورد توجه و اهمیت قرار می‌گیرد. در این آیین نیز تکمچی با داشتن تکم که در واقع از ابزار اجرایی این نمایش است و عروسکی است به شکل بز نر وارد روستا می‌شود و نوید رسیدن بهار را می‌دهد. ضمن اینکه همواره تکم و تکمچی مورد احترام مناطق آذری‌زبان بوده‌اند چرا که آن را خوش یمن می‌دانستند و معتقد بودند که با آمدن آن، سال خوبی را آغاز خواهند کرد.

وی افزود: در این نمایش ما به یک آیین نمایشی نیز اشاره داشتیم و رفتارهای اجتماعی فرهنگ بومی خود زنجان به شکل طنزگونه به نمایش گذاشتیم چرا که در واقع «ارتولاما» یک رفتار اجتماعی است که زنان در مراسمات خصوصی خود به بیان ایرادات و نقایص شوهران خود می‌پردازند که این رفتار اجتماعی را به شکل ساده و طنز‌گونه‌ای را در این نمایش به تصویر کشیده‌ایم.

این کارگردان با اشاره به اینکه پرداختن به ادبیات فولکلور یکی از ضروریاتی است که نمی‌توان منکر آن شد، اظهار کرد: این امر بارها و بارها در جشنواره‌های آیینی و سنتی ابراز شده است و نمونه این مطلب را می‌توان در مورد استقبال قرار گرفتن نمایش «کچل اوغلان» در جشنواره فجر دید که حتی داوران جشنواره هم اذعان کردند که اگر می‌خواهیم در تئاتر حرفی برای گفتن داشته باشیم باید به ادبیات بومی و آیینی خود توجه داشته باشیم چرا که این ادبیات مختص خودمان است و منحصر به فرد است.

 قزلباش با اشاره به اینکه پرداختن به این گونه قصه‌ها به جهت اینکه مختص شهر و روستای خودمان است و در جای دیگر دیده نمی‌شود جذابیت‌های خاصی برای مخاطبین خواهد داشت، افزود: اگر می‌خواهیم در عرصه هنرهای نمایشی حرفی برای گفتن داشته باشیم باید به این گونه ادبیات توجه بیشتری داشته باشیم چرا که هنرهای نمایشی از اروپا وارد ایران می‌شود و خود اروپا در بیان موضوعات دیگر توانا‌تر از ما عمل خواهد کرد و ما هر چه تلاش کنیم مسلما در بیان آنچه‌ که اروپایی‌ها به آن می‌پردازند، چندان موفق نخواهیم بود.

این کارگردان تئاتر افزود: نمایش‌های آئینی به لحاظ اینکه به فرهنگ‌های منطقه‌ای ما می‌پردازند و رفتار و منش و آداب خودمان را به تصویر می‌کشند، مخاطبین خود را جذب می‌کند. ضمن اینکه مخاطب امروزی ما ممکن است اصلا با این آیین آشنایی نداشته باشند اما به واسطه کهن الگوهای موجود و اینکه پدران و پدر بزرگان ما با این آیین آشنایی دارند؛ با دیدن این نمایش‌ها از آن لذت می‌برند.

وی افزود: در کنار اینکه مخاطبین این گونه تئاترها؛ از تماشای آن لذت می‌برند گروه‌های اجرایی نمایش نیز همواره معترفند که این گونه نمایش‌ها به لحاظ اینکه جزئی از فرهنگ ما هستند و با خون و جان ما عجین هستند، رضایت و احساس بهتری را برای هنرمندان و بازیگران به همراه دارد.

قزلباش با اشاره به اینکه خوشبختانه در حوزه هنرهای نمایشی در طی دو سال اخیر اتفاقات خوبی افتاده است و افرادی وارد این عرصه شده‌اند که می‌توان به آنها امیدوار بود، افزود: این هنرمندان از استعداد خوبی برخوردار هستند و همین امر موجب می‌شود تا من به شخصه به آینده تئاتر استان امیدوار باشم.

 این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه از نقاط ضعف تئاتر استان می‌توان به عقب کشیدن و عدم فعالیت برخی از پیشکسوتان تئاتر استان اشاره کرد، گفت: ورود پیدا نکردن این افراد به دلایلی نظیر ترس از اینکه مطابق گذشته درخشان عمل نکنند و نتوانند بدرخشند موجب می‌شود تا جوانان نتوانند از تجربیات این افراد استفاده کنند و باید شرایطی فراهم شود که جوانان و پیشکسوتان در کنار هم بتوانند فعالیت کنند تا از توانایی و تجربیات هم بهره ببرند.

وی افزود: در زمینه سخت‌افزار نیز تئاتر استان دچار مشکلاتی است و متاسفانه هنوز یک تئاتر شهر در سطح استان نداریم که همین داشتن تئاتر شهر یکی از الزامات تئاتر استان‌هاست. طبیعتا داشتن این تئاتر شهر می‌تواند بسیاری از مشکلات تئاتر استان را حل کند به طوری که در این مکان می‌توان به طور اختصاصی هر شب یک تئاتر روی صحنه برد که همین موضوع به پیشرفت تئاتر استان کمک شایانی خواهد کرد .

قزلباش با اشاره به  نیمه کار بودن تئاتر شهر استان افزود: از چند سال پیش، محلی واقع در حیاط پشتی فرهنگ‌سرا برای اجرای هنرهای نمایشی در نظر گرفته شد و تاکنون نیز حدود 7 میلیارد تومان برای این محل هزینه شده ولی متاسفانه نیمه‌کاره به حال خود رها شده است که امید است با  توجه مسئولین امر و اتمام این پروژه  شرایطی را برای پیشرفت تئاتر استان ایجاد شود .