پایگاه خبری صدای زنجان نیوز/ براساس اظهارات مسئولان صنفی زنجان، برنج‌هایی که قرار بود سال قبل فروخته شوند اما به علت قدرت خرید مردم در انبارها ماندند و به فروش نرسیدند گرفتار «شپشک» شده‌اند و دیر یا زود برای جلوگیری از خسارت اقتصادی به فروشندگان و فعالان این عرصه باید کاری کرد!

امروزه تهدیدهایی که از جانب آسیب‌پذیری‌های اقتصادی ایجاد می‌شوند کاملا واقعی و حیاتی تلقی می‌شوند؛ جامعه‌شناسان معتقدند که ثبات سیاسی و امنیت ملی کشورها تا حدود زیادی به حفظ مردم در مقابل حوادث و مخاطرات اقتصادی وابسته است.

بی‌تردید فشارها و تنگناهای اقتصادی ممکن است به تنش‌های اجتماعی دامن بزند و ثبات سیاسی و امنیتی را تحت تاثیر قرار دهد. معضلات اقتصادی نظیر فقر، بیکاری، شکاف طبقاتی، فساد و تبعیض، آیتم‌هایی هستند که بر امنیت اجتماعی تاثیرگذارند. پیامدهای نامطلوب نابرابری درآمدی و فقر نتیجه بی‌توجهی به این متغیرها است.

جیب‌های خالی

در حال حاضر قیمت انواع میوه و سیفی‌جات در واحد‌های خرده‌فروشی و فروشگاه‌های سطح شهر زنجان با فاصله ۳تا ۱۰ هزار تومان متفاوت است و متوسط قیمت محصولاتی نظیر آناناس، ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان، لیموشیرین ۱۸ هزار تومان، خیار گلخانه‌ای ۱۰ هزار تومان، موز ۳۸ هزار و ۵۰۰ هزار تومان، انار ۱۸ هزار و‌ ۵۰۰ هزار تومان، سیب قرمز ۲۲ هزار تومان، سیب زرد ۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان، انبه ۹۹ هزار تومان، نارنگی ۱۷ هزار تومان، گلابی ۴۵ هزار تومان، سیب زمینی ۱۲ هزار تومان، پیاز ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان، فلفل دلمه سبز و رنگی ۲۲ هزار تومان، کلم بروکلی ۱۷ هزار تومان و گوجه فرنگی ۱۱ هزار تومان عرضه می‌شود.

برخلاف سکوت در بازار «خرید و فروش» مسکن، «اجاره بها» در این بازار غوغا کرده به طوری که صدای مشاوران املاک و اعضای اتحادیه مربوطه نیز درآمده است. گویا تعدادی از «صاحبخانه‌ها» چون صاحب ملک هستند به خودشان اجازه‌ داده‌اند که با پیشنهاد قیمت‌های خودسرانه به مستاجرانی که چاره‌ای جز پذیرش نرخ اعلامی را ندارند، مقابل قانون نیز سر خم نکنند!

پروین یکی از شهروندان زنجانی در گفت‌وگو با صدای زنجان می‌گوید: خانواده‌ای که به سختی امرار معاش می‌کند، زورش به خودش می‌رسد و به ناچار هم که شده می‌تواند سیب زمینی و پیاز را هم نخرد و به نان خالی هم راضی باشد اما هرگز نمی‌تواند به بی‌خانمانی راضی شود. وقتی محل تحصیل فرزندم در یکی از شهرک‌های جدیدالتاسیس است، نمی‌توانم به محل‌های دیگری فکر کنم و قیمت اجاره مسکن اعلامی صاحبخانه زیاد هم باشد، من و همسرم مجبوریم که بپذیریم.

او با اشاره به شغل همسرش که در یکی از واحدهای تولیدی زنجان مشغول به کار است، عنوان می‌کند: بخش اعظمی از دستمزد همسرم صرف اجاره بها می‌شود و مابقی را نیز برای تحصیل پسرم کنار می‌گذاریم و اگر پولی هم ماند کالاهای ضروری می‌خریم. هیچ پس اندازی با این دستمزدهایی که می‌دهند نداریم. همه می‌گویند وام بگیرید تا به آسایش برسید اما انگار وام گرفتیم بعد با کدام پول قسطش را بدهیم؟ مسئولان می‌گویند مردم نگران ذخائر نیازهای اساسی نباشد، وقتی انبارها پر باشند اما مردم پولی برای خرید کالاهای موردنیازشان نداشته باشند همین بهتر که نصیب شپش و حشره شوند!

انبارهای شپشک‌زده

ضرغام کرمی، نائب رئیس اتحادیه خواروبار زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه رکود بازار سبب نزولی شدن قیمت‌ها شده و در حال حاضر روغن‌های 5 کیلوگرمی براساس برند، 280 تا 320 هزار تومان، روغن‌های مایع 810 گرمی، 48 هزار تومان، روغن 3 لیتری 160 هزار تومان، شکر تنظیم بازاری فله و بسته‌بندی (3 کیلویی) 30 هزار تومان، قند هر کیلو 38 هزار تومان برای مصرف‌کننده بر کاهش قدرت خرید اغلب خانوارهای زنجان اذعان کرده و می‌گوید: نسبت به ماه و روزهای قبل شکر 5 الی 6 هزار تومان کاهش یافته و قیمت روغن نیز 2 الی 3 درصد کاهش یافته است.

به گفته «کرمی»، هر کیلو برنج هندی به قیمت 52 تا 55 هزار براساس برند متفاوت بوده و برنج دانه کوتاه هندی 35 تا 40 هار تومان، برنج پاکستانی نیز از 55 تا 60 هزار تومان متفاوت و برنج دانه کوتاه پاکستانی نیز از 32 تا 38 هزار تومان در بازار زنجان موجود است.

نائب رئیس اتحادیه خواروبار زنجان در مورد کاهش قیمت برنج ایرانی نسبت به سال قبل عنوان می‌کند: برنج سال‌های گذشته در انبارها مانده است در حال حاضر قیمت برنج پرمحصول 55 هزار تا 65 هزار، هاشمی 65 تا 80 هزار، کاظمی و طارم تا 90 هزار تومان برای مصرف‌کننده عرضه می‌شود. البته قیمت‌ها نسبت به 2 سال قبل بالاست اما نسبت به سال قبل کاهش یافته است.

این مسئول صنفی از وجود حشره و شپشک در برنج‌های دپو شده در انبارها خبر می‌دهد که به علت عدم فروش به موقع، گرفتار شده‌اند و قرار است آن‌ها به زودی از طریق ارگان‌های ذیربط وارد شبکه توزیع شده و مورد مصرف مردم قرار گیرد.

کرمی با بیان اینکه موجودی انبارها کالاهای مصرفی خانوارها 3 تا 4 برابر افزایش یافته اما دستمزدها فقط 20 درصد افزایش یافته است، ادامه می‌دهد: وقتی مردم توان خرید کالاهای مصرفی موردنیاز دپو شده در انبارها را ندارند می‌توان پی به ناهماهنگی موجود در جامعه برد، متاسفانه اغلب خانوارها گرفتار این موضوع شده‌اند.

«سیب‌زمینی» و «سویا» جایگزین «گوشت»

کریم رفاهی، مدرس دانشگاه و جامعه‌شناس در گفت‌وگو با صدای زنجان در خصوص تبعات فقر و مشکلات معیشتی در سطح جامعه به لحاظ جامعه‌شناختی عنوان می‌کند: در بعد فردی و روانی، احساس محرومیت، ناکامی، سرخوردگی و امثال آن را می‌توان از پیامدهای فقر دانست و در عرصه اقتصادی، کم‌درآمدی، اشتغال ناقص و پایین بودن دستمزدها به دلیل فقدان مهارت و تجربة کاری از دیگر پیامدهای فقر می‎باشد.

به عقیده این جامعه‌شناس، فقر در عرصه اقتصادی سبب اشتغال ناقص، پائین بودن دستمزدها و در نهایت انحرافات اجتماعی می‌شود که پیامدهای آن افزایش آسیب‌های اجتماعی به ویژه در حوزه زنان (اعتیاد، سرقت) خواهد بود.

این مدرس دانشگاه «فقر؛ انگیزش روی‌آوری به کج‌روی را افزایش می‌دهد»، «فقر» و «نابرابری اقتصادی» را از مهم‌ترین معضلات جامعه بشری دانسته و می‌گوید: براساس آمارهای موجود در سطح جهان فقر در حال افزایش است و مختص ایران هم نیست و باید تمامی متولیان برای این معضل در بستر برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسی، اقدام عملی کنند.

این جامعه‌شناس با اشاره به تعریف بانک جهانی فقر که بر این اساس «فقر محرومیت ضمنی و رسمی از رفاه و شامل بسیاری از ابعاد مثل درآمد پائین و ناتوانی برابری برای به دست آوردن کالاهای اساسی و خدمات لازم برای بقای باعزت است» معتقد است: فقر شامل پائین بودن سطح بهداشت و درمان و آموزش، دسترسی ضعیف به آب سالم و بهداشت، نبود ظرغیت و فرصت‌های کافی برای زندگی بهتر، است.

«رفاهی» به صدای زنجان می‌گوید: جامعه‌شناسان در تعیین فقر از شاخص‌های «سبدخالص از کالا»، «هزینه کالا» و «درآمد کل خانوارها» استفاده می‌کنند. در بسیاری از موارد مثلا دولت تصمیم می‌گیرد که حقوق کارمندان را 20 درصد افزایش یابد. ضریب تورم به 45 درصد می‌رسد یعنی 20 درصد کفاف 40 درصد را نخواهد کرد. متاسفانه سال به سال این وضعیت تشدید می‌شود. پیشنهادی که در این حوزه وجود دارد «افزایش ضریب حقوقی بر اساس نرخ تورم» بوده که اگر این ممکن نیست در خصوص کالاهای سوبسیددار که قابلیت تعلق یارانه را دارد در نظر بگیرد. متاسفانه گوشت قرمز از سبد غذایی به تدریج کنار گذاشته شده و برخی به سمت مصرف گوشت مرغ رفته‌اند. آیا گوشت مرغ می‌تواند به لحاظ پروتئین و مواد جایگزین شود.

این مدرس دانشگاه ادامه می‌دهد: البته به علت گرانی کالای اساسی و ضروری نظیر گوشت قرمز و مرغ بسیاری از خانوارها به سمت مصرف سیب زمینی و سویا رفته‌اند. بسیاری از خانوارها به لحاظ فرهنگی، ذائقه مصرفشان «برنج ایرانی» بود اما به علت گرانی‌ها، برنج‌های هندی، پاکستانی و تایلندی را جایگزین آن کرده‌اند.

حاشیه امن تخلف

این جامعه شناس ایجاد سکونت‌گاه‌های غیررسمی را از دیگر تبعات فشارهای اقتصادی و گرانی‌ها دانسته و می‌گوید: سکونت‌گاه های غیررسمی مناطقی هستند که مهاجران روستایی و محرومان جامعه شهری را در خود جای داده است یا خارج از برنامه‌ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری، عمدتا بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهرها به وجود آمده است. بطور معمول ارزش زمین و مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی پایین است و  فقرای شهری به سمت سکونت در این امکان جذب می‌شوند. شرایط موجود و حاکم بر این گونه نواحی در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی در آنها بسیار اثرگذار است. وضعیت فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی ساکنان این مناطق آنها را مستعد انواع آسیب‌های اجتماعی می‌کند.

این جامعه شناس تبعات فقر را «افسردگی» و «بیماری‌های روحی و روانی» و در نهایت بروز ناهنجاری دانسته و می‌گوید: «حاشیه‌نشینی» در تمامی ادوار وجود داشته است. حاشیه نشینی پدیده‌ای است اجتماعی و به عنوان معضل اجتماعی مورد توجه جامعه شناسان شهری و سایر علوم مربوطه قرار گرفته است. حاشیه نشین به کسی اطلاق می‌شود که به علل گوناگون نتوانسته جذب نظام اقتصادی شهر شده و از خدماتی شهری استفاده کند. حاشیه نشینی مترادف با آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی است اگر چه حاشیه نشینان آسیب‌زا و منحرف نیستند ولی شرایط و موقعیت جغرافیایی ایجاب می‌کند تا برای منحرفان، منطقه اخلاقی و فرهنگی خاصی ایجاد شود.

به اعتقاد «رفاهی»، زندگی حاشیه نشینی و کنش متقابل اعضای آنها با یکدیگر عامل به وجود آورنده فرهنگ خاصی است که با فرهنگ متداول حاکم بر جامعه تفاوت دارد. بنابراین بسیاری از رفتارهایی که در فرهنگ حاکم جامعه، ناهنجار و یا انحراف تلقی می‌شوند، در این مکانها عادی هستند به بیانی دیگر، این مناطق، مکان امن برای کج‌رهای اجتماعی و هنجارشکنان هستند در نتیجه از مسئولان انتظار می‌رود برای بهبود وضعیت مردم و ایجاد جامعه‌ای امن و سالم که مورد رضایت تمامی مردم باشد، تلاش کنند.