کشاورزی مدرن امروزه یکی از ارکان‌های اصلی در توسعه اقتصادی هر کشور به شمار می‌آید.

 از طرفی کشورهای در حال توسعه به بخش کشاورزی، تولیدات مواد غذایی و حفظ منابع آن توجه ویژه‌ای دارند و ضمن تلاش برای گسترش تولیدات کشاورزی، در تلاش می‌باشند تا این حوزه را با فناوری‌‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته و کاربردی آمیخته سازند؛ بنابراین این قضیه تولید محصولات کشاورزی بهینه، مدیریت زمین‌های کشاورزی و داشتن داده‌های قابل اطمینان را ایجاب می‌کند.

«کشاورزی حرفه‌ای» جای «صنعت روی» را می‌گیرد

افشین آشوری، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان معتقد است: برخی سیاست‌های ضعیف، بهره‌وری پایین و درآمد پایین سبب تضعیف بخش کشاورزی شده است. عدم استفاده از فناوری‌های جدید برای پیشرفت بهره‌وری در مزرعه و سیستم غذایی، این مشکلات را بدتر می‌کند. مخصوصا مشکلات افراد و خانواده‌هایی که در فقر زندگی می‌کنند. البته باغداری مدرن با فوایدی که دارد، باعث افزایش تولید و کمتر شدن این مشکلات شده است.

به اعتقاد عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان؛ کشاورزی در مقیاس صنعتی با استفاده از کودهای شیمیایی، علف‌کش‌ها، سموم دفع آفات، آبیاری زیاد و سایر روش‌های غیر قابل کنترل، به عنوان کشاورزی متداول در نظر گرفته می‌شود. مهم‌ترین عیب کشاورزی متعارف شامل موارد زیر است:بعضی ها از آفت کش‌ها، علف‌کش‌ها و کودهای غیر استاندارد برای محافظت و تغذیه محصولات استفاده می‌شود؛ این روش هم برای مصرف کننده و هم برای محیط زیست خطرناک است؛ زیرا تقاضا به حدی است که مقیاس صنعتی فقط به فکر تأمین تقاضا است و به سلامت مصرف‌کنندگان یا حفظ طبیعت اهمیتی نمی‌دهد؛ این روش برای کشاورزان در مقیاس کوچک  انتخاب بدی است؛ زیرا کسب‌وکارهای بزرگ در حوزه کشاورزی قدرت خرید و تامین بیشتری دارند و همواره کشاورزان کوچک در  چالش هستند؛

آشوری اضافه می‌کند: کشاورزی معمول و سنتی به آبیاری شدیدی نیاز دارد که باعث هدر رفتن زیاد آب می‌شود و روش مناسبی برای حفاظت از محیط زیست نیست.

آشوری با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود تا 5 سال آینده دیگر «صنعت روی» برای استان زنجان، توجیه اقتصادی نداشته باشد، «صنایع هایتک» را بهترین جایگزین دانسته و می‌گوید: «بهره‌گیری از تکنولوژی در بخش کشاورزی» می‌تواند عاملی برای استقرار صنایع تبدیلی که به نوعی صنایع هایتک محسوب می‌شود، گردد. صنایع تبدیلی بخش کشاورزی در کنار صنایع نساجی می‌تواند به عنوان عاملی برای توسعه و پیشرفت اقتصادی استان زنجان مطرح باشد.

بروکراسی اداری باید کاهش یابد

این فعال اقتصادی معتقد است: کشاورزی یک شغل کم‌درآمد و شریف در جامعه محسوب می‌شود و منفعت کم  آن هم تقریبا پس ازچندسال  قابل مشاهده است از این رو ما محکوم به «سوق یافتن از کشاورزی سنتی به کشاورزی با تجهیزات نوین، هوشمند و با دانش فنی و تکنولوژی بالا» هستیم.

آشوری با بیان اینکه صنایع هایتک ملزم به سرمایه‌گذاری سنگین با بازیگران و فعالان اقتصادی قوی هستند، اضافه می‌کند: صرفه اقتصادی در این بخش، بلندمدت است و در بازه زمانی ۵ ساله سود حاصل از این اقدام محقق می‌شود. ضروری است برای رونق اقتصادی استان زنجان هم که شده، بروکراسی‌های اداری کم شده و مسئولان مربوطه نیز مشکل مربوط به «تعدد سامانه‌ها» در فعالیت‌های اقتصادی را به حداقل برسانند.

کشاورزی مدرن

این فعال اقتصادی در بخش کشاورزی عنوان می‌کند: بخش کشاورزی در آمارهای اقتصادی استان زنجان نقش بارزی دارد و ضروری است کارشناسان و برنامه‌ریزان بخش کشاورزی اعم از خصوصی و دولتی، بر اساس تکنولوژی روز دنیا و با توجه به محدودیت منابع آبی و وضعیت اقلیمی مناطق، نسبت به ورود تکنولوژی به اراضی کشاورزی اقدام کنند.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان با اشاره به نقش مهم بخش خصوصی در تغییر الگوی کشت مناطق تصریح می‌کند: سال‌هاست که با انباشت هندوانه‌ها و خربزه در دشت رجعین و منطقه ماهنشان مواجهیم که کشاورزان به علت عدم سوداوری در بازار و قیمت ناچیز، این محصول را در اراضی رها می‌کنند. با توجه به وضعیت توپوگرافی و ارتفاع اراضی نسبت به سطح دریا در منطقه زنجانرود از دشت رجعین تا ماهنشان، امکان کاشت پسته به جای کشت هندوانه وجود دارد. در این حوزه توسط بخش خصوصی؛ اتفاقات خوبی در دشت رجعین صورت گرفته است که قطعا در آینده‌ای نه چندان دور دارای سود اقتصادی خواهد بود.

آشوری «پسته» را جزو سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت می‌داند که به راحتی در بازار جهانی نیز می‌توان به راحتی عرضه کرد.

این فعال اقتصادی «کشت گلخانه‌ای» و استقرار گلخانه با بکارگیری آخرین تکنولوژی را سودآورترین شغل دانسته و عنوان می‌کند: اگر کشاورزی از حالت سنتی به حرفه‌ای تبدیل شود، قطعا سودآوری بیشتری خواهد داشت. حدود 40 درصد اشتغال در استان مربوط به بخش کشاورزی است که در حدود ۹۶هزار نفر شاغل در این حوزه در استان می باشند ، وظیفه ما این است طبق برنامه توسعه هفتم (فصل 7)، امنیت غذایی و ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی را مدنظر داشته باشیم؛ تحقق این امر به «زمین»، «بذر»، «مکانیزاسیون» و «دانش فنی» بستگی دارد و بحث پروژه های کلان و تکمیل زنجیره ارزش را اجرایی نماییم.

جای خالی صنایع تبدیلی

این فعال اقتصادی که نزدیک به 1.5 سال است وارد «کشاورزی حرفه‌ای» شده است به صدای زنجان می‌گوید: سیب‌زمینی از محصولات شاخص استان زنجان است. در حوزه صنایع تبدیلی اگر بررسی کنیم، وضعیت سیب‌زمینی کاران در سال 1402 مطلوب نیست و بسیاری از سیب‌زمینی‌کاران ورشکست شده‌اند. استان زنجان 430 هزار تن گندم در سال جاری تولید کرد. بر اساس آمارهای رسمی و غیررسمی حدود 450 هزار تن سیب‌زمینی نیز در استان تولید شده است یعنی بیشتر از تولید گندم! بیشترین سیب‌زمینی تولیدی در استان زنجان مربوط به شهرستان‌های سلطانیه و خدابنده است و مابقی مختص ابهر، طارم، ماهنشان و سایر شهرهاست.

این سرمایه‌گذار بخش کشاورزی در حوزه صنایع تبدیلی با تاکید بر اینکه باید به موضوع «تکثیر بذر» با توجه به خاموشی برق در تابستان و محدودیت منابع آبی نظر داشته و به دنبال محصول زودرس و کم‌آب‌بر باشیم، ادامه می‌دهد: در کنار کشاورزی؛ نیازمند «صنایع تبدیلی هایتک و به روز» هستیم. برای اینکه 350 تا 450 هزار تن سیب زمینی تولیدی استان روی دست کشاورز نماند باید نسبت به ایجاد صنایع تبدیلی اقدام کنیم. در سال بالای 5.5 تا 6 میلیون تن سیب زمینی تولید کشور  و استان زنجان نیز جزو هفت استان نخست کشور محسوب می‌شود.

**لزوم توسعه «کشت قراردادی»

از دیرباز در استان زنجان، کشاورزان در قالب قرارداد سلف، محصولات خود را پیش‌فروش می‌کردند. آن‌ها هم‌اکنون نیز برای پیش‌فروش محصول خود با بنکداران و بارفروشان قرارداد شفاهی یا مکتوب می‌بندند؛ و به نحوی خیال خود را از فروش محصول خود راحت می‌کنند. بر اساس این قرارداد کشاورز، پیشاپیش هزینه‌های تولید را محاسبه و از خریدار دریافت ‌کرده؛ و خریدار هم به موقع محصول را دریافت و در بازارهای خود توزیع می‌کند.

افشین آشوری، سرمایه‌گذار کشاورزی می‌گوید: تفاوت مهم قرارداد سلف، با کشت قراردادی در این است که در روش قرارداد سلف، خریدار در مراحل کشت مشارکت نداشته؛ و در فرآیند تولید هیچ نقشی ایفا نمی‌کند. اما در کشت قراردادی، خریدار و کشاورز هر دو در پروسه تولید با یکدیگر همکاری می‌کنند. در این نوع قرارداد، خریدار آموزش، تامین نهاده‌های مناسب و با کیفیت، آماده‌سازی سیستم‌های حمل و نقل را به عهده می‌گیرد؛ و با پشتیبانی مالی گام به گام در کنار کشاورز است. کشاورز هم با آماده‌سازی زمین، مراقبت‌های ویژه از زمین، کاشت و مراقبت و برداشت، محصول را آماده و ارائه می‌کند.

او از برنامه‌ریزی برای ایجاد مجتمع کشت و صنعت سیب زمینی در سلطانیه و ورود به تولید و پرورش بذر سیب زمینی و ورود به مبحث «کشت قراردادی» خبر داده و عنوان می‌کند:  با بکارگیری دانش نخبگان زنجانی فعال در حوزه ژنتیک، زراعت و گیاهپزشکی و با همراهی شرکت هلندی ، واریته و ارقامی (دارای نیاز آبی کمتر از گندم و زودرس) که با مناطق سلطانیه و قیدار سازگاری داشته باشد به تولید محصولاتی نظیر «چیپس»، «سیب زمینی خلالی»، «سیب زمینی نیمه منجمد و نیمه آماده»، «نشاسته سیب زمینی»، «پوره سیب زمینی»، «کتلت سیب زمینی» که جزو محصولات صادراتی هستند، وارد شده‌ایم.

آشوری می‌گوید: نزدیک به 12 هزار نفر در حوزه سیب زمینی‌کار در استان زنجان در این حوزه فعالیت و شاغل می باشند  که در نظر داریم تولیدات 6 هزار نفر از این فعالان را در صنایع تبدیلی مورد استفاده قرار دهیم تا شغل و درآمد آن‌ها را پایدار کنیم.

مشکل «سیب زمینی»، نبود صادرات نیست بلکه «نبود تکنولوژی و صنایع تبدیلی» است!

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان با بیان اینکه مشکل «سیب زمینی»، نبود صادرات نیست بلکه «نبود تکنولوژی و صنایع تبدیلی هایتک » است!، ادامه می‌دهد: تا زمانی که صنایع تبدیلی را با بکارگیری تکنولوژی احداث نکنیم، کشاورزی ارتقا نخواهد یافت. از این رو با ایجاد بانک بذر به سطح 250 هکتار، قصد «افزایش تولید در سطح کشت» را داریم. تا به امروز با 10 کشاورز قرارداد مربوط به «کشت قراردادی» را منعقد کرده‌ایم که در حال افزایش است. فصل کشت سیب زمینی، خردادماه است و کشاورزان اقدامات مربوط به کشت این محصول را از اسفندماه انجام می‌دهند. بذرهای تولیدی با ارقام «چلنجر»، «ساگیتا» ظرف 75 تا 90 روز برداشت می‌شوند.(کشت: خردادماه و برداشت: شهریورماه). سیب‌زمینی‌های موجود در بازار 5 تا 6 هزار تومان (هر کیلو) است اما ارقام جدید در بازار به قیمت 12 هزار تومان به فروش رفت؛ مشتریان ارقام جدید، کارخانجات بودند که با وجود قیمت 2 برابری نسبت به سایر ارقام، به علت کیفیت بالا در مدت زمان کمی فروخته شد.

این فعال اقتصادی اضافه می‌کند: معتقدیم کشاورزی دانش‌بنیان هم برای سرمایه‌گذار و هم برای کشاورز، معامله دوسر برد است و امیدوارم در سال‌های پیش رو کشاورزان زیادی از کشاورزی حرفه‌ای حمایت کنند.