لیلا محمدی- در چند روز اخیر نزدیک به 60 هکتار از اراضی زراعی روستای دوران شهرستان ایجرود دچار حریق شد و روستائیان در برابر دیدگان مسئولان ذیربط که از دقایق اولیه در منطقه حاضر شده بودند، برای حفظ سرمایه خود، با استفاده از شاخ و برگ درختان نسبت به اطفای حریق اقدام کردند.

هر ساله با آغاز فصل تابستان شاهد افزایش احتمال آتش‌سوزی در طبیعت هستیم که این بلای طبیعی می‌تواند تبعات منفی برای مردم، منابع طبیعی و محیط زیست به‌دنبال داشته باشد. آتش‌سوزی در طبیعت یک خطر اکولوژی محسوب می‌شود که می‌تواند تأثیرات عمیقی در پوشش‌های گیاهی، اراضی کشاورزی و تولیدات محلی و همچنین سلامت افراد بر جای بگذارد. کارشناسان بر این باورند که با وجود افزایش بارندگی‌ها در بهار سال جاری شاهد رویش پوشش‌های گیاهی متفاوت‌تر و متنوع‌تری هستیم که این می‌تواند باعث افزایش سطح آتش سوزی‌های طبیعت شود.

یکی از مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی طبیعت گرم شدن هواست، چرا که کارشناسان معتقدند گرم شدن هوا می‌تواند پوشش‌های گیاهی را خشک کند، به‌گونه‌ای که خود می‌تواند منجر به آتش‌سوزی در طبیعت شود. از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که نقش انسان‌ها بر افزایش احتمال آتش سوزی در طبیعت نیز بسیار بالاست، چراکه گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی از آتش‌سوزی‌های تنها به‌دلیل بی‌احتیاطی کشاورزان در اراضی زراعی و گردشگران در طبیعت است.

افزایش علوفه‌های خشک نیز می‌تواند نقش تاثیرگذاری بر افزایش احتمال آتش‌سوزی طبیعت داشته باشد. پیشگیری از حریق عرصه‌های ملی و منابع طبیعی به همکاری مردم و مسئولان و آمادگی دستگاه‌های اجرایی نیاز دارد. برنامه‌ریزی و هماهنگی منسجم بین دستگاه‌های اجرایی و فرهنگ‌سازی موضوع در بین مردم برای پیشگیری و مقابله به موقع با حوادث احتمالی نقش مهمی در کاهش حوادث دارد. آماده باش کامل نیروها با امکانات ضروری برای حضور به موقع در کمترین زمان ممکن در عرصه و جلوگیری از هدر رفت منابع بسیار ضروری است.

بهار پرباران امسال و بی‌احتیاطی انسان سبب شد تا اراضی ملی و طبیعی و کشاورزی استان طعمه حریق شود. چند روز اخیر نزدیک به 60 هکتار از اراضی زراعی روستای دوران شهرستان ایجرود دچار حریق شد و روستائیان در برابر دیدگان مسئولان ذیربط که از دقایق اولیه در منطقه حاضر شده بودند، برای حفظ سرمایه خود با استفاده از شاخ و برگ درختان نسبت به اطفای حریق اقدام کردند.

جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان در گفت‌وگو با صدای زنجان با بیان اینکه عملیات اطفای حریق در اراضی زراعی بر عهده دهیاری‌ها بوده و این یگان موظف به اطفای حریق در مناطق ملی و عرصه‌های طبیعی هدف است، تاکید می‌کند: بر حسب وظیفه خود به هنگام مشاهده و یا دریافت گزارشی مبنی بر آتش‎‌سوزی در اراضی زراعی و مناطق حفاظت شده محیط زیست نیز برای حفظ سرمایه‌های طبیعی نسبت به اعزام تیم‌های اطفای حریق اقدام می‌کنیم چرا که اعتقاد داریم همیار طبیعت هستیم.

لزوم تجهیز دهیاری‌ها به آتشکوب

عباس لطفی با اشاره به تفکیک وظایف مربوط به تجهیز دستگاه‌ها به ابزار اطفای حریق در شهرستان‌ها و روستاها طبق دستورالعمل اداره کل مدیریت بحران عنوان می‌کند: آتشکوب باید به تمامی دهیاری‌ها تحویل شود تا قبل از رسیدن نیروهای امدادی، اقدامات اولیه اطفای حریق از سوی بومیان محلی انجام شود اما متاسفانه در روستای دوران شهرستان ایجرود با وجود اینکه بخشدار در محل بود اما کوچکترین تجهیزاتی برای خاموش کردن آتش‌شسوزی وجود نداشت و روستائیان با شاخ و برگ درختان در صدد بودند تا از نابود شدن سرمایه‌شان جلوگیری کنند.

لطفی در مورد سطح آتش‌سوزی در روستای دوران به صدای زنجان می‌گوید: این عملیات اطفای حریق به دلیل اینکه به حوزه استحفاظی ما مربوط نمی‌شود در آمارهای یگان حفاظت ثبت نمی‌شود اما به نظر می‌رسد 50 تا 60 هکتار از اراضی زراعی گندم در آتش سوخت، اگر دهیاری این منطقه تجهیزات را در اختیار داشت چنین اتفاق ناگواری رقم نمی‌خورد.

وی با اشاره به خرید 300 دستگاه آتشکوب بین ادارات منابع طبیعی و توزیع آن بین 8 شهرستان استان در سال جاری عنوان می‌‌کند: با وجود اینکه یگان حفاظت منابع طبیعی با کمبود نیروی انسانی مواجه است اما گشت‌زنی‌ها به صورت 24 ساعته در تمامی عرصه‌های ملی و طبیعی استان انجام می‌شود.

جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان با بیان اینکه به امسال به دلیل بارندگی ها، پوشش گیاهی عرصه‌های ملی و طبیعی استان نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است، از ابتدای سال تاکنون  15 مورد به مساحت حدود 170هکتار در سراسر استان طعمه حریق شده است. تعداد آتش‌سوزی‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته اما سطح آتش‌سوزی کمتر شده است.

وی در مورد آتش‌سوزی 12 هکتار از اراضی طبیعی روستای طاهرآباد تهم عنوان می‌کند: پس از بررسی‌های منطقه‌ای یک نفر به عنوان فرد متخلف بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شد. میزان خسارت برآورد شده حدود 47 میلیون تومان بوده است.

لطفی از خرید 300 دستگاه آتشکوب و 10 دستگاه دمنده و سایر تجهیزات اطفای حریق در سال جاری خبر می‌دهد و می‌گوید: علاوه بر اینکه آتش‌سوزی‌ها سبب از بین رفتن حیات وحش و محیط زیست می‌شود، فشار مالی فروانی به دولت تحمیل می‌کند در نتیجه ضروری است منابع طبیعی استان در کنار سایر دستگاه‌ها نسبت به اقدامات پیشگیری و حفاظتی از عرصه‌ها و اراضی دارای پوشش گیاهی و زراعی از جمله خرید تجهیزات اقدام کنند.

نبود تجهیزات اولیه در مناطق بحرانی استان

بنا بر اظهارات جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان، شهرستان‌های زنجان، ماهنشان، طارم و سلطانیه به عنوان مناطق بحرانی به لحاظ آتش‌سوزی اعلام شده در نتیجه تمامی دستگاه‌های اجرایی و امدادی استان موظفند در این مناطق در آماده‌باش کامل باشند. به گفته او در آتش‌سوزی‌های تیر ماه روستای ينگجه سيار و گندي شهرستان ماهنشان (نابودی حدود 250 هکتار اراضی طبیعی) و دوران شهرستان ایجرود(نابودی 60 هکتار اراضی زراعی گندم) به علت نبود تجهیزات اولیه در دهیاری‌ها، اقدامات قابل قبولی برای اطفای حریق در ساعات اولیه حادثه انجام نگرفته است.

سرپرست مدیریت بحران استان در رابطه با عدم تجهیز دهیاری‌ها به امکانات اولیه اطفای حریق به صدای زنجان می‌گوید: 25 تیر نامه‌ای به فرمانداران به عنوان رؤسای شورای هماهنگی مدیریت بحران شهرستان‌های استان ارسال و تاکید شد طبق مواد  تاکید شده در صورتجلسه سال 96 امور روستایی در خصوص تجهیز منابع توسط دهیاری ها به منظور اطفای حریق در نقاط و مناطق طبیعی استان و با عنایت به مصوبات بیستمین جلسه مدیریت بحران استان در زمینه اقدامات پیشگیرانه توسط فرمانداران در جهت تجهیزات دهیاری‌ها به آتش کوب و سایر تجهیزات اطفای حریق و با توجه به نامه سال 96 معاون عمران و توسعه امور شهری وزارت کشور مبنی بر لزوم همکاری موسسه در امر پیشگیری و اطفای حریق موظفند نسبت به تجهیزات دهیاری‌ها به ملزومات و تجهیزات اطفای حریق از محل اعتبارات اقدامات جدی انجام دهند.

توحید سلیمی با بیان اینکه تاکنون فرمانداری خرمدره نسبت به اجرای این نامه اقدام کرده است، تاکید می‌کند: معتقدیم حساسیت فرمانداران نسبت به این امور باید افزایش یابد.

سلیمی در مورد کوتاهی فرمانداران و دهیاران در تجهیز مناطق محل خدمت به دستگاه‌های ابتدایی اطفای حریق تصریح می‌کند: دوست ندارم به دنبال مقصر نباشیم، معتقدم برای مقابله با تکرار این حوادث، باید در وهله نخست کارها را به ریل بیاندازیم و سپس از فرمانداران انتظار داشته باشیم.

سلیمی با عنوان اینکه احساس می‌کنم وظیفه ذاتی مدیریت بحران کمرنگ شده است، اضافه می‌کند: متاسفانه در سال‌های اخیر برداشت‌های غلطی از وظیفه ذاتی مدیریت بحران شده است، برخی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند این دستگاه یک ارگان اجرایی در کنار سایر دستگاه‌های اجرایی استان است که در مواقع ضروری باید با تجهیزات در محل حادثه حاضر شود. مدیریت بحران متولی و تامین کننده اعتبار برای ماموریت‌های سازمانی دستگاه‌های اجرایی استان نیست بلکه به عنوان دستگاه نظارتی و هماهنگ کننده مشغول به انجام وظیفه ذاتی خود است. البته نمیخواهیم بگوییم مشکلات مربوط به اطفای حریق به ما ربطی ندارد.

اقدامات نظارتی کمرنگ مدیریت بحران استان

این مسئول در پاسخ به کوتاهی‌های نظارتی مدیریت بحران در عدم وجود تجهیزات و یا کافی نبودن ملزومات اطفای حریق در دهیاری‌ها نیز عنوان می‌کند: نمی‌خواهم بگویم هیچ اقدامی در سالهای قبل انجام نگرفته است، شاید نظارت‌ها کافی نبوده یا  دستورات، ارائه راهکار مطلوب و پیگیری جدی در دستور کار مسئولان مدیریت بحران استان نبوده است. بهتر بود نیازمندی‌ها احصا می‌شد و به اندازه اعتبارات در دسترس، بخشی از تجهیزات موردنیاز دهیاری‌ها خریداری می‌گردید.

مدیرکل منابع طبیعی استان نیز با بیان اینکه تجهیز دهیاری‌ها به امکانات اولیه از جمله آتشکوب می‌تواند در جلوگیری از افزایش سطح آتش‌سوزی تاثیرگذار باشد، تاکید می‌کند: در بسیاری از گزارشات حریق، آتش‌سوزی‌ها، از اراضی کشاورزی آغاز شده و به تدریج به منابع طبیعی و عرصه‌ها سرایت می‌کند در نتیجه توجه به تجهیز نیروهای بومی به امکانات اولیه اطفای حریق می‌تواند خدمتی بزرگ به انسان‌ها و سرمایه‌های طبیعی باشد.

خلیل آقاجانلو توجه به مبحث آموزش و ترویج را از اقدامات جدی جهت پیشگیری از وقوع حوادثی نظیر آتش‌سوزی در اراضی کشاورزی و طبیعی می‌داند. او معتقد است: معتقدیم با انجام فرهنگ‌سازی و همچنین ارائه آموزش‌های لازم می‌توان تا حدود زیادی مانع از آتش سوزی در طبیعت شد. همان‌گونه که اشاره شد عوامل انسانی تأثیر بسزایی در افزایش آتش سوزی‌های طبیعت دارند و انتظار می‌رود با فرهنگ‌سازی شاهد کاهش آمار آتش‌سوزی در طبیعت باشیم که این مهم باید از مدارس، خانواده‌ها یا صداوسیما آغاز شود.