نوروز همیشه به عنوان یک ظرفیت قابل توجه برای حوزه گردشگری و صنایع دستی هر استانی شناخته شده، ظرفیتی که بستری برای معرفی جاذبه‌های گردشگری برای جذب مسافران برای بقیه سال و کسب درآمد در این بخش است.

یکی از انتقادات قدیمی و تاریخی که چند سالی است در حوزه گردشگری ایام نوروز به استان زنجان وارد بوده و تعطیلی بازار زنجان در روزهای نوروز است، موضوعی که بارها و در سال‌های متمادی توسط گردشگران و شهروندان زنجان مورد نقد بوده و منتقدان بر این موضوع تاکید دارند که باید برای این مجموعه به عنوان یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی زنجان برنامه‌ریزی داشته تا در ایام نوروز حال و هوای گردشگری را به شهر بدهد.

بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است و از این حیث در کل کشور منحصر به فرد است، این بازار در دوران آقا محمد خان قاجار آغاز و در سال 1213 در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه‌ها در سال 1324 هجری قمری به آن اضافه شده‌است.

مجموعه بازار قدیمی به صورت یک خط مستقیم به عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده‌است. گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته‌ها، تعدد سراها و کاروانسراهای درون‌شهری در راسته‌های فرعی که هرکدام به نامی و به فعالیت خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه در طول زمان‌های گذشته و شرایط حاکم بوده‌است. نام بازار زنجان در کنار بازارهای تاریخی چون بازار اصفهان، تبریز، قزوین، بازار وکیل شیراز، ارگ کرمان و تهران می‌درخشد. بازاری که به اعتقاد بسیاری از منتقدان به دلیل نداشتن برنامه و مدیریت واحد نمی‌تواند نقش خود را در جذب و رضایت گردشگران در ایام نوروز ایفا کند.

این بازار در حالی که باید به محلی برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی و جذب گردشگر شود در این ایام به حالت تعطیل و نیمه تعطیل درآمده و تبدیل به یک بنای تاریک و سرد می‌شود که موجب ایجاد ذهنیت رخوت در شهر برای افرادی که زنجان را به عنوان یک مرکز گردشگری انتخاب کرده‌اند، می‌شود. تصاویر بازار نیمه تعطیل و سردرگمی گردشگران در این مرکز تاریخی در ایام نوروز در فضای مجازی منتشر شد که نشان از نداشتن برنامه ستاد سفر برای این  مجموعه است.

یک شهروند زنجانی که مهمانان خود را برای خرید و بازدید از بازار در روزهای نوروز به این مرکز آورده است به صدای زنجان می‌گوید: به عنوان یک زنجانی از دعوت مهمانان به بازار در روزهای نوروز شرمنده می‌شوم.

رضا با اشاره به اینکه این رخوت در شهر زنجان محدود به بازار نمی‌شود و تقریبا نمی‌شود برای میهمانان خود برنامه و مکان جذابی انتخاب کنیم که حال خوب و خاطره خوشی را منتقل کند، تصریح می‌کند: به نظرم به همین دلیل است که به زنجان در ایام نوروز نام شهر اروح می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه چرا باید بازار زنجان به عنوان مهم‌ترین مجموعه تاریخی زنجان در روزهای نوروز تعطیل باشد و هر کس به این مرکز مراجعه کند با در و دیوار خالی و بدون بازاری و مشتری مواجه شوند، می‌گوید: قبول در این ایام خرید و فروش کم بوده و خیلی وقت‌ها برای بازاری صرفه اقتصادی ندارد اما مسئولیت اجتماعی چه می‌شود؟ چرا همین افراد در طول سال از دولت و دستگاه‌های مختلف انتظار دارند اما خود حاضر نیستند چند روزی برای تکاپوی شهر گامی بردارند؟

   افزایش گردشگر یا مقایسه آمار با دوران کرونا؟

یکی از موضوعاتی که در این ایام به آن پرداخته می‌شود آمار و ارقام از تردد گرفته تا تعداد گردشگران و بازدیدکنندگان از موزه‌ها و فروش صنایع دستی در این ایام است، آماری که نشان دهنده تغییرات و رشدها و کاهش‌ها است، اما برخی از فعالان این حوزه تاکید دارند، بخشی از این افزایش مربوط به شرایط پس از کرونا و تراکم مسافرت‌ها پس از فروکش کردن بیماری دارد تا عملکرد است.

در این بین کیفیت اقدامات و رضایت مخاطبان بیش از تعداد گردشگران و مسافران حائز اهمیت بوده به قول معروف کیفیت مهم‌تر از کمیت است، تاکنون که از سوی ستاد سفر استان زنجان اطلاعاتی و یا نظرسنجی مبنی بر میزان رضایت‌مندی مسافران و گردشگران از حوزه‌هیا مختلف گردشگری اعلام نشده است و در این زمینه سکوت شده است اما سید سعید صفوی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دبیر ستاد اجرایی خدمات سفر استان زنجان  در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با اشاره به اقدامات انجام شده در این دستگاه برای ایام نوروز می‌گوید: با وجود تقارن ایام نوروز و ماه مبارک رمضان انتظار کاهش مسافران و گردشگران با توجه به مناسبت‌های مذهبی می‌رفت.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با اشاره به اینکه طبق آمارهای کشوری تردد مسافران نوروزی در سال‌جاری نسبت به سال گذشته به ویژه در روزهای نخست نوروز کاهش 10 درصدی داشته است، بیان می‌کند: این آمار و شرایط در زنجان نیز مشابه کشور بود.

صفوی با اشاره به وجود دو آمار برای بررسی میزان حضور گردشگران وجود دارد که یکی از آنها برآوردی و برمبنای پایش و نظرسنجی‌ها بوده است، اضافه می‌کند: آمار رسمی بر مبنای ورود افراد به موزه‌ها و پایگاه‌های دارای گیت و باجه بوده است که براساس این آمار 500 تا 600 هزار نفر از موزه‌های پایگاه‌های تاریخی زنجان بازدید کردند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با اشاره به اینکه طبق آمار رسمی استان زنجان در بین استان‌های کشور رتبه دوازدهم را براساس آمار ثبت شده در بلیط فروشی‌ها داشته است، اضافه می‌کند: 3 بنای شاخص استان زنجان یعنی گنبد سلطانیه، موزه مردم شناسی رختشویخانه و موزه مردان نمکی جزو موزه‌ها و پایگاه‌های پرمخاطب کشور بوده است.

وی با اشاره به اینکه استقبال خوبی از سوی گردشگران از موزه‌ها و امکان دیدنی استان زنجان صورت گرفته است، می‌گوید: همچنین برنامه‌های مختلف تحت عنوان نوروزگاه در امکان گردشگری زنجان همچون پایگاه گنبد سلطانیه و بنای رختشویخانه اجرا شده است. صفوی در پاسخ به سئوال صدای زنجان مبنی بر نظر وی در مورد وضعیت فعالیت بازار در ایام نوروز عنوان می‌کند: در مورد موضوع تعطیلی بازار را هیئت امنای بازار باید نظر دهد ولی اعضای هیئت امنای بازار در جلسات ستاد سفر حضور داشت و استدلال‌های خود را برای تعطیلی بازار در ایام نوروز به ویژه روزهای نخست داشتند که به بحث تامین امنیت طلافروشان است. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با اشاره به اینکه از سال 1394 تلاش شده تا میزان تعطیلی بازار کاهش داشته باشد و این موضوع تا حدودی محقق است

    در زمینه معرفی بازار انتقاداتی داریم

سید محمد علویون رئیس هیئت امنای بازار زنجان در گفت‌و‌گو با صدای زنجان با بیان اینکه سئوال در مورد تعطیلی بازار در نوروز در مدت مسئولیت 15 ساله من همواره مطرح بوده است، اظهار می‌کند: ما در جلسات ستاد سفر حضور داشتیم و طبق سنوات گذشته بیش از 3 هزار پیامک به مالکان ارسال شد و درخواست شد نسبت به فعالیت مغازه‌های خود در ایام نوروز مبادرت کنند.

رئیس هیئت امنای بازار زنجان با اشاره به اینکه معمولا با توجه به دید و بازدیدهای نوروز روزهای اول و دوم سال بازار به حالت تعطیل درمی‌آید، عنوان می‌کند: از روز سوم به مرور حجم بازگشایی بازار افزایش پیدا می‌کند و فعالیت در آن آغاز می‌شود که موضوعی عادی و در همه کشورهایی که دارای این سنت تاریخی هستند نیز مشاهده می‌شود.

وی با اشاره به الزامات قانونی صنف طلافروشان برای تطعیلی طبق تعطیلات رسمی می‌گوید: این مضوع به لحاظ امنیتی مطرح است و امکان بازگشایی واحدهای طلافروشی در این ایام وجود ندارد و همین موضوع رونق را از بازار می‌گیرد.

علویون با اشاره به اینکه بازاری‌ها با توجه به مشکلات اقتصادی و مستاجر بودن تمایل بالایی برای فعالیت مجدد بازار دارند، تاکید می‌کند: عقل معیشتی به نحوی است که افراد علاقه‌مند به فعالیت و شروع کار پس از آغاز سال دارند.

رئیس هیئت امنای بازار زنجان در زمینه تبلیغ بازار و افزایش تمرکز بر روی هدایت گردشگران به قلب اقتصادی زنجان هم می‌گوید: چندین سال است انتقاد داشته و ایراداتی به این مضوع وارده داشتیم که تا حدودی نیز به آن توجه شده است اما تبلیغ بازار تنها در حد کلیپ موبایلی بوده و تبلیغ میدانی برای هدایت گردگشر به سمت بازار صورت نگرفته است البته قبول داریم معضلات این حوزه زیرساختی بوده و باید از ماه‌های پیش برنامه‌ریزی شود.

وی با اشاره به اینکه مشکلات حوزه گردشگری بسیار زیاد است و به یک الی دو مورد ختم نمی‌شود، عنوان می‌کند: پیشنهاد ما این بود که کارگروه ویژه گردشگری در استان تشکیل شود، صرفا به ایام نوروز و یکی دو جلسه ختم نشود و برنامه‌ریزی مدونی در این زمینه در نظر بگیرد.

علویون با تاکید بر اینکه شهر باید برای نوروز فعال شود، عنوان می‌کند: در زمان استانداری آقای اسدالله درویش امیری (استاندار وقت زنجان) این اتفاق افتاد که موفق هم بود چرا که مدیریت کارگروه گردشگری این موضوع توسط استانداری با توجه به اختیارات بسیار تاثیرگذارتر است تا برای این موضوع به صورت زیرساختی و پایه‌ای انجام شود.