بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که؛ در حقیقت کالاهای قابل جایگزین برای یکدیگر از «عواقب اقتصاد فوری» است. تا آنجا که یک کالا می تواند برای دیگری جایگزین شود و تقاضا برای دو نوع از کالا با هم بالا رود. به وسیله این حقیقت مشتری می تواند با سبک و سنگین کردن یک کالا برای دیگری، در صورت مناسب بودن مزیت، آن را انتخاب کند.

بررسی‌های میدانی صدای زنجان از وضعیت قیمت حبوبات در بازار نشان می‌دهد که این گروه محصولی در منطقه امیرکبیر به عنوان یکی از بازارهای اصلی خرید و فروش محصولات اساسی و ضروری که قیمت‌ها نسبت به سایر مراکز شهر به مراتب پائین‌تر است، نیز افزایش قابل توجهی را تجربه می‌کند.

هر کیلو قیمت نخود در بازار امیرکبیر 60 هزار تومان، لپه 78 هزار تومان، عدس 70 هزار تومان، لوبیا قرمز 95 هزار تومان، لوبیا کشاورزی 95 هزار تومان به فروش می‌رسد.

در مغازه‌ها قیمت‌ها متفاوت بوده و به صورت میانگین؛ قیمت عدس نیز با رشدی نزدیک به 30 هزار تومان در هر کیلو در فروردین ماه بین 90 تا ۱۰۵ هزار تومان قیمت خورد. بهای هر کیلو لپه در این بازار رشد قیمتی بیش از 20 هزار تومان را تجربه کرده و هر کیلو لپه به نرخ 80 تا 90 هزار تومان در واحدهای صنفی سطح شهر عرضه می‌شود. قیمت نخود نیز به حدود 70 هزار تومان در هر کیلو رسیده است.

گرانی‌ها نه به نفع مصرف‌کننده است نه به نفع فروشنده!

فعالان این بازار معتقدند دلیل عمده افزایش قیمت حبوبات در هفته‌های اخیر رشد تقاضا بوده است چرا که قیمت هر کیلو گوشت باکیفیت و درجه یک در هفته‌های اخیر از 800 هزار تومان عبور کرده و گوشت چرخ کرده مخلوط باکیفیت به نرخ بیش از 400 هزار تومان رسیده است.

یکی از کسبه‌ها در گفت‌وگو با صدای زنجان با اشاره به رشد قیمتی قابل توجه حبوبات به ویژه لوبیا قرمز می‌گوید: در حال حاضر لوبیا قرمز به قیمت 95 هزار تومان به فروش می‌رسد، این در حالی است که قبلا قیمتش 40 هزار تومان بود! با این گرانی نه فروشنده سود می‌کند و نه به نفع مصرف‌کننده که اقدام به خرید کند.

این کسبه زنجانی عنوان می‌کند: تعدادی از خانوارهای کم‌درآمد به دنبال افزایش گرانی در بازار گوشت قرمز، گوشت مرغ را ترجیح دادند اما تعدادی دیگر حبوبات را جایگزین کردند اما با افزایش بیش از 2 برابری قیمت‌ها در این بازار، به نظر می‌رسد برنامه‌ای برای حمایت از قشر کم‌درآمد خانوار و کنترل بازار نیست.

گرانی ذائقه ما را هم عوض کرد

به نظر می‌رسد رشد شدید بهای حبوبات، فشار مضاعفی را متوجه سفره خانوارهای طبقه متوسط و متوسط به پائین کند.

مریم یکی از شهروندان زنجانی نیز می‌گوید؛ از سر اجبار حبوبات را جایگزین گوشت قرمز کرده است چرا که ذائقه‌اش با گوشت مرغ سازگاری ندارد و با توجه به مشکلات معیشتی که برای خانواده‌ها ایجاد شده؛ گرایشش به سمت خرید عدس، لوبیا و سویا رفته است. باور کنید گرانی ذائقه ما را هم عوض کرد وگرنه چه کسی سویا و نخود را به گوشت لذیذ گوسفند و گوساله ترجیح می‌دهد؟

علت گرانی حبوبات ریشه در سیاست‌های ارزی دولت ندارد؟

بخش عمده حبوبات کشور به صورت واردات تأمین می شود و پیشتر گفته شد قیمت جهانی برخی محصولات کشاورزی مانند نهاده دامی کاهش داشته و دولت نیز حجم قابل توجهی ارز برای واردات حبوبات به کشور تخصیص داد که نتیجه آن تثبیت قیمت حبوبات در بازار بود.

بخش عمده مواد اولیه کالاهای اساسی به خصوص نهاده های دامی به صورت واردات تأمین می شود بنابراین اگر قیمت مواد اولیه به صورت جهانی رشد داشته باشد حتی با ارز دولتی هم قیمت این کالاها افزایش خواهد داشت.

برخی از فعالان صنفی گرانی در بازار حبوبات را ناشی از فضای روانی بازار می‌دانند، برخی هم این شرایط را ناشی از تشدید تنش بین ایران و اسرائیل و سوء استفاده دلالان از این شرایط می‌دانند؛ در حالی که به نظر می‌رسد با اتکا به علم اقتصاد بتوان به این باور رسید که این گرانی ریشه در نرخ ارز و سیاست های ارزی دولت دارد و نقش تنش‌های ایران و اسرائیل در گرانی بازار حبوبات درست نیست چرا که این افزایش قیمت‌ها مربوط به ابتدای سال جاری بوده است.

علت گرانی حبوبات در بازار زنجان را بررسی می‌کنیم

حسین محمدی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان در گفت‌وگو با صدای زنجان معمولا استعلام از قیمت‌ حدود 100 قلم کالا (برنج، مرغ، گوشت، تخم مرغ، نان، بخشی از حبوبات پرمصرف نظیر عدس، لوبیا، نخود، لاستیک، روغن موتور و غیره) و احصای میزان نوسان آن‌ها هر هفته صورت می‌گیرد.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان افزود: بعد از اعلام افزایش 40 درصدی گرانی، از ارگان‌های ذیربط خواسته‌ایم که دلیل افزایش قیمت حبوبات را جهت احصای دلایل گرانی و عامل یا عاملان گرانی را مورد بررسی قرار دهند.

افزایش 30 تا 40 درصدی قیمت حبوبات در بازار زنجان، مستدل نیست

محمدی تصریح کرد: ما برای اعلام میانگین افزایش قیمت؛ شاخص «تورم ماهانه» که متولی آن مرکز آمار ایران (ذیل آن نیز در استان زنجان؛ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی است) را داریم. بر این اساس اطلاعات جمع‌آوری شده توسط مرکز آمار ایران مورد بررسی و محاسبه قرار می‌گیرد و در نهایت نرخ تورم استان با توجه به ضریب اهمیت کالاها و خدمات در استان در قالب ماهانه، نقطه به نقطه و سالانه محاسبه و اعلام می‌شود. از این رو در بحثی در خصوص نارضایتی ایجاد شده ناشی از افزایش قیمت اقلام و کالاها اعلام شد که حتی افزایش 30 تا 40 درصدی حبوبات را مستدل تائید نمی‌کنیم و طی روزهای پیش رو گزارشی را به مردم استان زنجان ارائه خواهیم کرد.

اذعان به افزایش قیمت حبوبات و کاهش مصرف گوشت قرمز در سبد خانوارهای استان زنجان

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان اضافه کرد: در بحث اقلام ضروری افزایش قیمت بسیار زیاد به جز حبوبات را نداشته‌ایم و قیمت‌های مرغ، گوشت، برنج، روغن، چای تغییر قیمتی را شاهد نبوده‌اند.

محمدی در پاسخ به سؤالی در خصوص «آیا عدم تغییر قیمتی در اقلام گفته شده؛ نمی‌تواند حاکی از عدم وجود کشکش بازار به علت کاهش و حتی نبود قدرت خرید مردم باشد؟» عنوان کرد: این جمله را قبول ندارم، بر اساس کدام شاخص و بر اساس چه مستندی می‌گویید مردم توان خرید ندارند؟ اصلا منظورمان از مردم چه کسانی هستند؟

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه «وقتی برخی از خانواده‌ها و اقشار کم درآمد به دنبال گرانی سویا را جایگزین گوشت قرمز می‌کنند باز هم باید به دنبال شاخص بود؟ آیا تصور نمی‌کنید این آمارها دقیق نیست؟» عنوان کرد: خانواده‌ها دهک بندی شده‌اند از دهک یک تا 10! باید بگوییم کدام دهک می‌توانند بخرند یا کدام دهک توان خرید ندارند؟ مثلا در اسفندماه 1401 کل مجوز گوشتی که اداره کل دامپزشکی جهت توزیع در بازار؛ صادر کرده است چقدر بوده و این میزان در اسفندماه 1402چقدر بوده است. البته به شخصه کاهش مصرف گوشت نسبت به سال 1401 را تائید می‌کنم، این میزان قلم در سبد مصرفی زنجانی‌ها کاهش یافته است که گرانی 70 درصدی گوشت علت اصلی آن است. اما تاکید می‌کنم که کاهش مصرف گوشت به میزانی نبود که بگوییم مردم دیگر نمی‌توانند این کالا را خریداری کنند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار زنجان در بخش دیگری از اظهارات خود اضافه کرد: در بحث مصرف گوشت مرغ برخلاف گوشت قرمز با افزایش مواجه بوده‌ایم؛ علی‌رغم افزایش حدود 16 هزار تومانی (افزایش حدود 20 درصدی) این قلم در بازه زمانی فروردین 1402(63 هزار تومان) تا اسفندماه 1402(79 هزار و 700 تومان)؛ تقاضا برای مصرف گوشت مرغ در استان زنجان با افزایش 75 درصدی مواجه بوده است.