نام زنجان همواره با شیخ اشراق عجین بوده است. اما چندی است که روز گرامیداشت این فیلسوف از تقویم رسمی کشور حذف شده است.
زهره میرعیسی‌خانی - هشتم
مرداد ماه به تائید مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، روز بزرگداشت
سهروردی است. روز ولادت شیخ شهاب‌الدین یحیی بن حبش بن امیرک سهرودی ملقب به شیخ
اشراق، شیخ شهید و شیخ مقتول.
شهاب‌الدین سهروردی که از
همان دوران کودکی آموزش‌های خود را در دوره‌های قرائت و حفظ قرآن در روستای محل
ولادتش سهرورد (قره قوش) آغاز کرد، در سال‌های نوجوانی و جوانی تحصیلات ابتدایی و
مقدماتی خود را که شامل حکمت، منطق و اصول فقه بود را در مراغه و نزد استادش فخر
رازی گذراند. پس از آن سهرودی اصفهان را که مهمترین مرکز علمی و فکری منطقه بود
برای ادامه تحصیل انتخاب کرد.
شیخ شهاب‌الدین که چرایی و
تفکر در امور، اصلی‌ترین دغدغه‌اش شده بود در ادامه برای کسب علم راهی شامات شد و
با قبول پیشنهاد ملک ظاهر، پسر صلاح‌الدین ایوبی در شامات ماندگار شد. توجه سهرودی
به مسائل پیرامون و بررسی ابعاد مختلف موضوعات موجب شد در همان زمان و در شهر حلب
حکمه الشراق را به پایان رساند.
تلاش‌های شبانه روزی شیخ
اشراق و مباحث فلسفی و بر زبان آوردن اعتقادات باطنی بدون هیچ تغییری، دشمنان سهروردی
را هر روز زیادتر می‌کرد.
متهم کردن سهرودی به الحاد
منجر شد بالاخره شیخ جوان اسیر توطئه‌ها شده و توسط صلاح‌الدین ایوبی و پسرش ملک
ظاهر که در بین مسلمانان بسیار قابل اعتماد بودند زندانی شود. حبسی که در نهایت
آزادی در برنداشت و منجر به مرگ سهروردی در سن 38 سالگی شد.
بسیاری از فیلسوفان شیخ
اشراق را رهبر افلاطیون دنیای اسلام می‌دانند. مقدمه اشراق سهروردی حکمت مشائی
است، حکمتی که سهروردی با گردآوری آثار مشائین به ویژه ابن سینا توانست اینگونه از
آرا مشاء را در حکمت اشراق استفاده کند و فلسفه جدیدی به نام اشراق را عرضه کند.
نام زنجان همواره با شیخ
اشراق عجین بوده است. اما چندی است که روز
گرامیداشت این فیلسوف از تقویم رسمی کشور حذف شده است. از همین رو صدای زنجان بر آن شد که در مورد دلایل حذف این
روز از تقویم رسمی کشور پرس‌و‌جو بکند.
در این خصوص محمد معینی، فعال فرهنگی، با اشاره
به اینکه هشتم مرداد در تقویم به نام روز زنجان نامگذاری نشده بود، گفت: این روز
پیش از این به اسم روز بزرگداشت شیخ اشراق
در تمام تقویم‌های رسمی وجود داشت و اینکه چطور شد که این روز را به اسم
زنجان نامگذاری کردند، در جریان نیستم. اما آنچه احتمال می‌رود این است که برخی از
همشهریان با توجه به اینکه شیخ اشراق از مفاخر استان زنجان است برای مطرح کردن این
استان، این روز را به روز زنجان نامگذاری کرده‌اند.
وی ادامه داد: تا سال 1380
که اولین کنگره بین‌المللی شیخ اشراق در دانشگاه زنجان برگزار شد، این روز در
تقویم جمهوری اسلامی ثبت بود و همچنان نیز وجود داشت. دو سال پیش به طور اتفاقی
متوجه شدم که علیرغم اینکه در سال‌های قبل در صفحه هشتم مرداد روز بزرگداشت شیخ
شهاب‌الدین سهروردی وجود داشت، اکنون در تقویم هیچ نشانی از این روز نیست و این
موضوع بهانه‌ای شد تا تحقیقی در این زمینه
کرده و تقویم سال‌های گذشته را که مرور
نمایم، در این بین متوجه شدم که آخرین باری که این روز در تقویم آمده است، سال 90
بوده است .
این فعال فرهنگی با اشاره به
اینکه از سال 90 شورای عالی فرهنگی کشور، این روز را از صفحات تقویم حذف کرده است،
اظهار کرد: یک پیوستی در تقویم ایجاد شده است به نام ضمایم تقویم رسمی که این روز
هم در داخل ضمایم این تقویم قرار داد. در
صورتی که بسیاری از مناسبت‌های دیگر همچنان در سر جایش است و بزرگداشت شیخ کلینی و
بزرگداشت شیخ مفید و بسیاری دیگر از این دست بزرگداشت‌ها همچنان در تقویم وجود
دارد.
وی با اشاره به اینکه صفحات
فرعی را هیچ تقویم و سررسیدی چاپ نمی‌کند و مناسبت‌هایی که در این صفحات قرار می‌گیرد
از چشم دور می‌شود، اظهار کرد: من دو سال قبل این موضوع را متوجه شدم و پیگیر این
ماجرا از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد بودم و با مدیر کل وقت فرهنگ و ارشاد استان
در میان گذاشتم تا با توجه به اینکه شورای فرهنگ عمومی استان زنجان باید پیگیر این
موضوع باشد، این موضوع پیگیری شود .
معینی خاطرنشان کرد: در
شورای فرهنگ عمومی استان زنجان در مهر ماه 96 این موضوع مطرح شد و نتیجه این شد که
از سوی شورای فرهنگ عمومی استان یک نامه برای شورای فرهنگ عمومی کشور نوشته شد تا
این روز را به تقویم دوباره برگردانند .
وی افزود: آوردن یک مناسبت
در یک تقویم رسمی به گونه‌ای موجب می‌شود تا توجه عموم به آن روز جلب شود و با
توجه به اینکه مناسب‌های موجود در تقویم را باید شورای فرهنگ عمومی کشور به تائید
برساند، به نظر می‌رسد با توجه به پیگیری‌های دو ساله در این زمینه هنوز جای خالی
این روز در تقویم مشاهده می‌شود .
این فعال فرهنگی با اشاره به
اینکه به نظر می‌رسد که برخی از مسئولینی که
در حوزه علوم انسانی و فلسفه اسلامی فعال هستند، مشخصا میانه خوبی با ایده‌ها
و نظرات شیخ اشراق ندارند، اظهار کرد: اگر بخواهم نیت‌خوانی کنم به نظر می‌رسد
قدرت همین جریان باشد و به لحاظ فکری با شیخ اشراق مشکل داشته‌اند و خواسته‌اند آن
را از تقویم حذف کنند.
وی با اشاره به اینکه
خوشبختانه یکی از تشکل‌های غیردولتی امسال به اسم شیخ اشراق جایزه کتاب سال برگزار
می‌کند، افزود: نظایر این حرکت هر چند در جای خود بسیار موثر است اما با این تشکل
غیردولتی نیز وارد مذاکره شدم و به آنها نیز یادآوری کردم که اسم شیخ اشراق در
تقویم رسمی کشور وجود ندارد تا پیگیر این مسئله باشند.
در ادامه معاون امور فرهنگی و قرآنی اداره کل
فرهنگ و ارشاد اسلامی استان زنجان، ابراهیم قاسمی، با اشاره به اینکه اعلام شده
بود تا روزی به عنوان روز استان در نظر گرفته شود، گفت: شورای فرهنگی استان در آن
زمان به اتفاق نظر اعضای این شورا، پیشنهاد دادند که روز شیخ اشراق که هشتم مرداد
است به عنوان روز زنجان در نظر گرفته شود که این موضوع تصویب شد.
وی ادامه داد: به این مناسبت
در سال‌های اخیر برنامه‌های متعددی برگزار می‌شود و سالی نبوده است که برنامه‌هایی
در این زمینه وجود نداشته باشد، حال یک سری از این برنامه هم اداره فرهنگ و ارشاد
به صورت خاص برای خود برگزار می‌کند ولی یک سری از برنامه‌ها هم در کنار این
برنامه‌ها برگزار می‌شود که نمونه‌ای از برنامه‌های در نظر گرفته برای این روز،
جایزه کتاب اشراق است که توسط انجمن فرهنگ و سیاست استان برگزار می‌شود.
این مسئول خاطرنشان کرد:
اداره کل فرهنگ و ارشاد نیز به مناسبت این روز به دلیل اینکه زادگاه این فیلسوف
سهرورد بوده است، برنامه‌ای را در شهرستان
خدابنده در نظر دارد که این برنامه با همت و همکاری فرمانداری خدابنده و ادارات و
ارگان‌های این شهرستان برگزار خواهد شد.
قاسمی خاطرنشان کرد: هفته
فرهنگی شهرستان‌ها نیز در کارخانه کبریت شروع به کار کرده است و شهر زنجان در دهه
اول مرداد ماه که مصادف با روز شیخ اشراق
است، به این برنامه خواهد پرداخت و می‌توان
این طور تلقی کرد که برنامه فرهنگی شهرستان زنجان به مناسبت شیخ اشراق در هفته
فرهنگی شهرستان‌ها برگزار خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه باید
پیگیر این مسئله باشیم که چرا اسم شیخ اشراق از تقویم‌های رسمی حذف شده است، گفت:
به عنوان دبیر شورای فرهنگی استان، پیگیر این موضوع خواهیم بود.