شهاب‌الدین یحیی ابن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی، ملقب به شهاب‌الدین، شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید، فیلسوف نامدار ایرانی اهل  سهرورد از استان زنجان است. روز بزرگداشت شیخ شهاب‌الدین سهروردی به تایید مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ۸ مرداد در تقویم است که در این روز همایش‌ها، بزرگداشت‌ها و یادبودهایی برای وی برگزار می‌شود. سهروردی کسی است که مکتب فلسفی فلسفه اشراق را به وجود آورد که بعد از مرگش وسعت یافت. او نظریه خود را در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ارائه کرد. سهروردی را رهبر افلاطونیان جهان اسلام لقب داده‌اند. او خود فلسفه‌اش را حکمت اشراق نامیده بود که به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب است. اما این تفکر فلسفه خاص افلاطونی نیست و در آن آرای افلاطون، ارسطو، نوافلاطونیان، زرتشت، هرمس، اسطوره تحوت و آرای نخستین صوفیان مسلمان در هم آمیخته‌ است.

به مناسبت روز زنجان یا زنگان همه ساله برنامه‌هایی با رویکرد معرفی استان و جاذبه‌های آن در سطح زنجان و کشور برگزار می‌شود، مرکز استان زنجان در شمال‌غربی ایران و بیستمین شهر کشور از لحاظ جمعیت است. نام زنجان عربی ‌شده‌ واژه زنگان است و مردم بومی آن منطقه هنوز هم تلفظ زنگان را برای این شهر به‌کار می‌برند. شهر فعلی زنجان از دوران صفویه توسعه پیدا کرده است و خاستگاه اولیه شهر به لحاظ استفاده از امکانات و استعدادهای بالقوه شهری و زیستی در ساحل راست رودخانه زنجان‌رود قرار گرفته است. استانی که آن را با گنبد سلطانیه، بازار سنتی و آداب و رسوم و هنرهای دستی خاص و منحصر به فردش می‌شناسند.

چند سالی است که آمدن روز زنجان در تقویم زمینه توجه بیشتر به این استان و ظرفیت‌های فراموش شده آن را افزایش داده است، یکی از موضوعاتی که در این ایام مورد تاکید قرار گرفته است فعالیت موسسات و مجموعه‌های علمی و فرهنگی در استان زنجان است، مجموعه‌هایی که علاقه‌مندان و صاحب‌نظران به فعالیت در این حوزه را گرد هم می‌آورد تا با کمک همدیگر به تعالی این مجموعه کمک کنند یکی از این مجموعه‌ها بنیاد ایران شناسی در استان زنجان است، مجموعه‌ای که به گفته سرپرست بنیاد ایران‌شناسی در استان زنجان تلاش دارد از موازی‌کاری دوری کند.

لیلا محمدی، سرپرست بنیاد ایران‌شناسی در استان زنجان در گفت‌و‎گو با صدای زنجان با اشاره به اینکه بنیاد ایران‌شناسی زیر نظر نهاد ریاست جمهوری بوده و تنها بنیاد و نهاد دولتی و ملی در این حوزه است، اظهار کرد: البته از 10 سال گذشته افرادی از جمله پروفسور ثبوتی پیگیر دریافت مجوز این بنیاد در زنجان بودند و پس از آنها بنده از سال 1395 پیگیر تاسیس این بنیاد در زنجان شدم و سه استاندار را تجربه کردم تا در زمان محسن افشارچی در یکم شهریورماه 1401 مجوز فعالیت این بنیاد در استان صادر شد.

تاسیس نوزدهمین شعبه بنیاد ایران شناسی در زنجان

وی با اشاره به اینکه تاکنون 19 شعبه بنیاد ایران شناسی در کشور تاسیس شده است، بیان کرد: بنده از این همه تاخیر صدور مجوز برای استان زنجان گلایه داشتم چرا که استان به ویژه شهر زنجان ظرفیت بالایی به لحاظ فرهنگی و مذهبی دارد و این حقش نبود که بنیاد ایران‌شناسی در این استان اینقدر با تاخیر تاسیس شود این در حالی بود که در استان اشتیاق زیادی برای فعالیت این بنیاد وجود داشت.

سرپرست بنیاد ایران‌شناسی در استان زنجان با بیان اینکه اساسنامه بنیاد ایران‌شناسی مصوبه شورای عالی فرهنگی است، گفت: بر طبق این اساسنامه وظایف شعباتی که در استان‌ها تشکیل می‌شود تعریف شده و مباحث مالی، کارگروه‌های علمی و هیئت امنای آن مشخص است و مدیران کل ادارات استان در کنار امام جمعه و استاندار به عنوان رئیس هئت امنا حضور دارند.

وی با اشاره به اینکه از تاریخ تاسیس، محلی برای فعالیت بنیاد اختصاص پیدا کرده است که در شهر زنجان در خانه بهمنی‌ها یا همان خانه ملیله‌نگاری جنب موزه شهدا قرار دارد، ادامه داد: در مرحله نخست کمیته‌های تخصصی و علمی در شهر زنجان و شهرستان‌های استان تشکیل شد.

وی با اشاره به اینکه 4 کمیته در شهر زنجان شامل کمیته تاریخ، معماری، گردشگری و هنری و باستان شناسی تشکیل شده است، عنوان کرد: کمیته ماهنشان، خدابنده، طارم، خرم‌دره، ابهر، سلطانیه و ایجرود که به زودی آغاز به کار خواهد کرد، تشکیل شده است.

محمدی با بیان اینکه هر یک از شهرستان‌ها در تالیف دانشنامه نماینده خواهند داشت و مقالات مختلف را به ما خواهند رساند، بیان کرد: سلایق شخصی و تعصبات در نگارش این دانشنامه کنار خواهد رفت و با نگاه علمی به موضوع خواهیم پرداخت.

سرپرست بنیاد ایران‌شناسی در استان زنجان با اشاره به اینکه رایزنی و نامه‌نگاری برای آماده‌سازی دانشنامه زنجان انجام شده است، عنوان کرد: تاکید ما بر این است که باید از موازی‌کاری خودداری کرد چرا که نه بودجه و نه زمان آن را داریم.

لزوم هماهنگی بیشتر با دستگاه‌های فرهنگی

وی با بیان اینکه ریشه کاری مشترکی با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان داریم و باید با هماهنگی کار را پیش برد، گفت: یکی از اقدامات خوبی که در این مدت انجام شده است برگزاری سمینار از سلطانیه تا فلورانس 3  است و قرار شده سونوگرافی از دیوارهای گنبد سلطانیه برای دریافت اطلاعات از مصالح به کار رفته در این ساختمان انجام شود.

محمدی با اشاره به اینکه یکی دیگر از اقدامات انجام شده در این ایام دریافت 2 هزار جلد کتاب برای بنیاد بود، گفت: همچنین با رویکرد اهداف این بنیاد جلسات و نشست‌های به مناسبت‌های ملی و محلی برگزار می‌شود.

سرپرست بنیاد ایران‌شناسی در استان زنجان با بیان اینکه براساس اساسنامه برای شناختن و شناساندن فرهنگ استان زنجان در قالب تاریخ‌نگاری اقدام می‌شود، عنوان کرد: زنجان ظرفیت زیادی دارد و در دوران باستان و اسلامی نقش‌های مهمی ایفا کرده است و در مسیر پایخت‌ها بوده و حتی شهر سلطانیه در دوره خود به عنوان پایتخت انتخاب شده است.

شناسایی دو بانوی زن دانشمند در سهرورد

وی با بیان اینکه زنجان شناخته شده است ولی کم کاری‌هایی نیز رخ داده است و شاید به دلایل مختلف ما پژوهشگران قصوری داشتیم، گفت: علاوه بر شیخ اشراق، دانشمندان بزرگ زیادی در سهرود داریم که دو تن از آنها بانو بودند، بنیاد این فضا را مهیا می‌کند که بتوانیم وارد جزئیات شویم، بهتر بشناسیم و بیشتر معرفی کنیم.

محمدی با اشاره به اینکه کارهای زیادی انجام شده و زحمات زیادی انجام داده شده است ولی باید بیشتر تلاش کرد، گفت: برای نمونه سهرودشناسایی در روسیه و آمریکا وجود دارد و بنیاد سهرودشناسی در تهران هست اما آنگونه که باید این موضوع در خود زنجان و قیدار وجود ندارد.

سرپرست بنیاد ایران‌شناسی در استان زنجان با اشاره به اینکه همچنین سلطانیه با تاج محل برابری می‌کند ولی چندان که باید و شاید برای آن انرژی گذاشته نشده است، ادامه داد: اسناد زیادی در منازل وجود دارد که باید جمع‌آوری و بررسی شود چرا که زنجان نقش‌های موثری به لحاظ سیاسی، مذهبی و غیره ایفا کرده است اگر بتوانیم شناسایی کنیم حرف برای گفتن خواهیم داشت.