۳ مردادماه جاری محمد مخبر سرپرست ریاست جمهوری مصوبه ۲۴ تیر ماه امسال هیأت وزیران در خصوص تعیین نرخ کود اوره (از محصولات تولیدی پتروشیمی های کشور برای مصارف کشاورزی) را به وزارت خانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و نفت و همچنین سازمان برنامه و بودجه ابلاغ کرد.

بر اساس این مصوبه، اولا شرکت صنایع ملی پتروشیمی مکلف به هماهنگی میان شرکت های پتروشیمی تولیدکننده اوره برای تأمین سالانه ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن کود اورده جهت مصارف کشاورزی اقدام کند و ثانیا قیمت فروش کود اوره در بسته های ۵۰ کیلویی از درب کارخانه به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی (از دستگاه های تابعه وزارت جهاد کشاورزی) ۲۴۰ هزار تومان تعیین شده که به نظر می رسد کیلویی ۴ هزار و ۸۰۰ تومان به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی فروخته خواهد شد.

با این حال پس از انتشار تصویبنامه هیأت وزیران، محمدجواد عسکری رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس با انتشار یادداشتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نسبت به افزایش ۶ برابری قیمت کود اوره در سال جاری اعتراض کرد.

 قیمت‌های فضایی کود اوره در بازار آزاد

قیمت فروش کود اوره در بسته های ۵۰ کیلویی از درب کارخانه به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ۲۴۰ هزار تومان و کیلویی ۴ هزار و ۸۰۰ تومان تعیین شد.

به گفته تعدادی از کشاورزان؛ در بازار آزاد قیمت هر کیلو کود اوره 20 هزار تومان و کیسه 50 کیلویی یک میلیون تومان است.

هزینه کود یک هکتار زمین که حداقل 5 کیسه کود ازته نیاز دارد 5 میلیون تومان برای کشاورز تمام می‌شود.

طبق پژوهش‌های کشاورزی، یک کیلوگرم کود تولید محصول را 9 برابر افزایش می‌دهد.

تاثیر کود شیمیایی بر افزایش تولید محصول پذیرفته شده است با این حال کشاورزان 350 کیلوگرم در هکتار کمتر از میانگین جهانی کود استفاده می‌کنند و هرچه کود گرانتر شود این شکاف بیشتر می‌شود.

کشاورز توان خرید کود گران را ندارد

یکی از کشاورزان به صدای زنجان می‌گوید: قیمت کود در بازار آزاد به هر کیسه (50 کیلویی)؛ به حدود یک میلیون تومان رسیده و کشاورز توان خرید ندارد. محصول تولیدی من برنج است که نیاز شدیدی به این نهاده دارد.

موضوعی که هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم کاران که اخیرا درنامه‌ای به رئیس سازمان بازرسی کل کشور به افزایش کود شیمیایی اعتراض کرده و گفته؛ امسال دو بار و در مجموع 132 درصد به صورت رسمی قیمت کود افزایش یافته است و قیمت بازار آزاد حتی بیشتر از این رشد کرده است.

 افزایش ۶برابری قیمت کود اوره یعنی کشاورزی دیگر هیچ صرفه اقتصادی ندارد

افشین آشوری، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی استان زنجان نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان با تاکید بر اینکه «افزایش ۶برابری قیمت کود اوره یعنی کشاورزی دیگر هیچ صرفه اقتصادی ندارد» بر ورود بخش خصوصی و دولتی استان زنجان در حمایت از بخش کشاورزی و کشاورزان تاکید می‌کند.

آشوری با اشاره به اهمیت استفاده از کود اوره برای تولید محصول باکیفیت عنوان می‌کند: این محصول ترکیبی کریستالی و سفید رنگ است که حاوی 46 درصد وزنی نیتروژن است. اوره به دلایل محتوای نیتروژن بالا، سهولت در جابه جایی و کاربرد یکی از پرمصرف ترین کودهای نیتروژنی است.

این فعال بخش کشاورزی اضافه می‌کند: نیتروژن جز حیاتی پروتئین های گیاهی و کلروفیل است که مسئول رنگ سبز در برگ هاست و نقش مهمی در فتوسنتز دارد. این ماده معمولا در کشاورزی و باغبانی برای بهبود رشد گیاه، افزایش عملکرد محصول و ارتقای سلامت کلی گیاه استفاده می شود.

به گفته آشوری؛ زمان کشت در 2 الی 3 مرحله برای افزایش نیتروژن خاک و برای رشد گیاهان، استفاده از کود اوره ضروری است. این کود، شیمیایی است و از منابع گازی و فرم‌های شیمیایی به دست می‌آید، وقتی قیمت نهاده 6 برابر می‌شود. با احتساب هر کیسه کود اوره که هزینه حمل ان 150 هزار تومان می‌شود؛ هزینه‌های تامین این کود بالاتر می‌رود که صرفه اقتصادی ندارد.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان می‌گوید: اوره جزو کودهای پایه است که با افزایش 6 برابری این کود؛ گلایه‌هایی از سوی فعالان حوزه کشاورزی و تولیدکنندگان شاهدیم که گویا مسئولین در سطح ملی به دنبال اصلاح این قیمت هستند تا قیمت این نهاده تا حدودی تعدیل یابد که البته تا به امروز ابلاغیه آن صادر نشده است.

آشوری با بیان اینکه کشاورزان موقع برداشت محصول؛ در بازار عرضه با مشکل فراوانی مواجهند که به عدم کشت قراردادی و نبود صنایع تبدیلی در تمامی محصولات است، اضافه می‌کند: تولید محصولات کشاورزی در ایران از مصرف داخلی بالاتر است که عدم برنامه‌ریزی در حوزه صادرات این بخش را با چالش مواجه کرده است و قیمت تمام شده آن از قیمت فروش بالاتر است. فرض کنید قیمت کود اوره که از کودهای پایه است 6 برابر می‌شود که منجر به از بین رفتن کشاورزی می‌شود.

وی با بیان اینکه کشاورزان کود اوره موردنیاز خود را دریافت کرده‌اند اما برای کشت پائیزه که یک ماه بعد برای کشت گندم با مشکل مواجه خواهند شد، می‌گوید: همراه با کاشت گندم باید اوره مورد استفاده قرار گیرد، با عملکرد پائین مواجه خواهیم شد، بهتر است قبل از هر مشکلی نسبت به کاهش قیمت کود اوره اقدام شود.

آشوری خطاب به مسئولان ذیربط استانی می‌گوید: از تشکل‌های کشاورزی در بخش خصوصی می‌خواهیم پای کار باشند و وام‌دار بخش دولتی نباشند. البته نماینده دولت در استان زنجان هم بسته به وظیفه خود باید ورود کند.

هر چند برخی از فعالان صنعت پتروشیمی این مخالفت نمایندگان مجلس را وارد نمی‌دانند و معتقدند؛ آخرین بار یعنی ۶ سال قبل اقدامات لازم برای تعیین نرخ کود اوره به کیلویی ۷۹۵ تومان به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی بوده‌اند و از سال ۱۳۹۸ تا کنون این نرخ تغییر نکرده است.

مسئولان برای حمایت از کشاورز و بخش کشاورزی چه تدبیری خواهند اندیشید؟

از طرفی برخی نیز معتقدند؛ نمایندگان مجلس، خود در قانون برنامه هفتم دولت را مکلف به حذف تدریجی قیمت گذاری دستوری کرده اند؛ از سوی دیگر در این مصوبه، میزان افزایش سالانه نرخ فروش کود اوره به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، معادل ۲۰ درصدِ میانگین موزون قیمت معاملاتی آن در بورس کالا، آن هم صرفا بر اساس نرخ معاملات ۲ ماه ابتدایی همان سال تعیین شده و تا پایان همان سال نرخ فروش کود اوره به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ثابت می ماند. بنابراین با مرجع شدن قیمت های فروش در بورس کالا، قیمت گذاری دستوری به تدریج به سمت شفافیت بیشتر حرکت می کند.

این درست است که هیئت وزیران تنها نرخ فروش کود پتروشیمی‌ها به وزارت جهاد کشاورزی را تعیین کرده اما وزارتخانه نیز می‌تواند با پرداخت یارانه، کود را به قیمت کمتری در اختیار کشاورز قرار دهد که باید ببینیم مسئولین و برنامه‌ریزان ملی در حمایت از کشاورز و امنیت غذایی چه تدبیری خواهند اندیشید؟