لیلا محمدی- سه‌شنبه هفته قبل مراتع روستای چفتان شهرستان طارم و لار شهرستان زنجان طعمه حریق شد و حدود 500 نیروی امدادی، پس از تلاش بیش از 15 ساعت توانستند آتش را مهار کنند. اهالی می‌گویند در این منطقه همه ساله آتش‌سوزی‌های مختلفی گزارش می‌شود اما چنین حادثه‌ای بی‌سابقه بوده است.

برآوردهای اولیه آتش‌سوزی

جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان با اشاره به شدت آتش در مرز بین شهرستان‌های طارم و زنجان ابراز کرد: طبق برآوردهای اولیه در حادثه آتش‌سوزی ظهر سه‌شنبه 26 شهریورماه، 500 هکتار از اراضی ملی بادامستان شهرستان طارم نابود شده‌اند، آمارهای دقیق پس از أخذ تصاویر ماهواره‌ای اعلام و خسارت‌های مالی نیز اوایل هفته جاری منتشر می‌‍شود. لازم به ذکر است بخشی از باغات روستائیان نیز در آتش سوخت که آمارهای اولیه اداره کل منابع طبیعی شامل آن نمی‌شود.

لطفی با تاکید بر اینکه تا به امروز (ظهر پنجشنبه 28 شهریورماه) هیچ فردی دستگیر نشده است، به شناسایی پنج مضنون این حادثه اشاره کرد و گفت: پلیس فتا برای بررسی ماجرا به این پرونده ورود کرده است.

جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان کمبود نیروی انسانی و امکانات را معضل اصلی این حادثه می‌داند و می‌گوید: بیش‌تر از مردم گلایه‌مندیم، به جرأت می‌گویم بیش از 200 شهروند در کنار جاده ایستاده و فقط تماشاچی بودند، آنان کوچک‌ترین حرکتی برای اطفای حریق نکردند در حالی که تعداد زیادی از آتش‌کوب‌ها در حاشیه جاده وجود داشت اما کسی هیچ دلسوزی برای طبیعت نکرد.

عباس لطفی تصریح می‌کند: وقتی یک ارتش برای اطفای حریق داشته باشیم اما جوامع محلی همراهی‌مان نکند، نمی‌توانیم کاری برای عرصه‌های طبیعی کنیم. من به روستائیان التماس کردم که برای ایجاد «آتش‌بر»، یک دستگاه تراکتور خود را دقایقی به من بدهند! اگر این اتفاق می‌افتاد حجم آتش سوزی، یک چهارم آتش سوزی کنونی هم نمی‌شد.

لطفی با بیان اینکه عاملان این حادثه که درکی از طبیعت نداشتند در عصر اینترنت، ناجوانمردانه از چندین نقطه آتش‌ به جان طبیعت انداختند، گفت: هیچ‌گونه سهل‌انگاری در این حادثه پذیرفتنی نیست و این حادثه کاملاً عمدی بوده است.

انتقام از اداره کل منابع طبیعی

کارشناس ارشد منابع طبیعی نیز در گفت‌وگو با صدای زنجان چفتان و لار را از مناطق بحرانی و بسیار حساس به لحاظ وجود منابع ملی و طبیعی عنوان کرد و گفت: در این منطقه برخی از افراد شرور محلی که با اداره کل منابع طبیعی میانه خوبی ندارند بارها اقدام به افروختن اتش (البته نه با این شدت) کرده‌اند تا از اداره انتقام بگیرند. برخی از سودجویان انتظار دارند تا منابع طبیعی نسبت به صدور مجوز پروانه چَرا برای آنان اقدام کند اما کارشناسان و مسئولان دستگاه در چارچوب قانون و بر اساس شواهد و قراین اقدامات مربوط به ممیزی را انجام داده و صرفا نسبت به صدور پروانه چرا برای افراد ذی صلاح عمل می‌کند.

یگان حفاظت، نیروی متخصص می‌خواهد نه سرباز وظیفه

تقی سالک با اشاره به سطح یک میلیون و 137 هزار هکتاری مراتع استان تصریح کرد: مگر می‌شود با 10 سرباز وظیفه نسبت به تقویت یگان حفاظت منابع طبیعی اقدام کرد؟ معتقدم نیروی حفاظتی باید آموزش‌دیده و کاربلد باشد، خاموش کردن آتش با آتشکوب و بیل و غیره شاید کار هر کسی باشد اما آنچه مدنظر بوده انجام اقدامات اطفای حریق در کوتاه‌ترین زمان ممکن با بالاترین بازدهی است.

سالک بیان کرد: یگان حفاظت منابع طبیعی در کل استان در مجموع 200 نیرو دارد که از این میزان، نزدیک 70 نفر مدیرند و تعدادی هم به عنوان نیروی خدماتی و قسمت اندکی در قالب نیروی حفاظتی در مراتع و جنگل‌ها مشغول به فعالیت‌اند.

وی با تاکید بر اینکه یگان حفاظت منابع طبیعی نیروی مجرب می‌خواهد و نیازی به نیروی مبتدی ندارد، گفت: افراد عادی که هیچ پیش‌زمینه‌ای از فعالیت در کارهای میدانی یگان حفاظت ندارند تنها به خود آسیب‌ می‌زنند و منطقه را شلوغ می‌کنند.

سالک با اشاره به زخمی شدن 2 سرباز وظیفه حین عملیات اطفای حریق که از طریق نیروهای هلال احمر به بیمارستان آببر انتقال یافتند، تاکید کرد: نیروی حفاظتی موقتی و بکارگیری چندین ماهه آنان به هیچ عنوان برای حفظ منابع ملی و عرصه‌های طبیعی کافی نیست.

روزمرگی ادارات منابع طبیعی

کارشناس ارشد منابع طبیعی با اشاره به اینکه ادارات کل منابع طبیعی در کل کشور دچار روزمرگی شده‌اند، اعتبارات در نظر گرفته شده به میزان 23 میلیارد تومان برای بخش آبخیزداری منابع طبیعی را در شرایطی که استان با پدیده‌های طبیعی حرکت شن‌های روان، بیابانی‌شدن، آلودگی هوا و غیره مواجه است، بی‌معنا دانست و گفت: سازه‌سازی چه معنایی دارد وقتی مراتع در معرض بیایانی شدن هستند؟ متاسفانه کار ادارات منابع طبیعی در کل کشور معطوف به ساخت سازه‌های بتنی شده و احیای مراتع و پروژه‌های بیولوژِکی به حاشیه رفته‌اند.

سالک با اشاره به آثار جبران‌ناپذیر آتش‌سوزی در عرصه‌های ملی و طبیعی تصریح کرد: پس از آتش سوزی و فراهم شدن محیط مناسب به ویژه از نظر فراهم شدن نور و روشنایی، گونه‌های مختلفی از گیاهان فرصت‌طلب به منطقه وارد می‌شوند که زمینه‌ای برای وقوع آتش‌سوزی و از بین رفتن جانداران خاک‌زی و غیره می‌شود.

لزوم استفاده به موقع مدیریت بحران از اعتبارات

این کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه سال‌های سال است مشکلات مربوط به کمبود اعتبارات را فریاد زده‌ایم اما به جایی نرسیده است، افزود: مدیریت بحران به جای اینکه اعتبارات دریافتی را به موقع برای پیشگیری از وقع حوادث اختصاص دهد، پول را نگه می‌دارد تا موقع بحران و وقوع حادثه خرج کند.

وی که معتقد است مدیریت بحران استان در آتش‌سوزی مناطق چفتان و لار فعالیت قابل قبولی نداشته است بر لزوم استقرار تجهیزات سخت‌افزاری در مناطق هدف تاکید کرد و گفت: متاسفانه ما نتوانسته‌ایم دوربین‌های کنترل و نظارت اراضی ملی و  دستگاه‌های GPS و GIS را که با هزینه‌های بالا خریداری کرده‌ایم به موقع و قبل از وقوع هر حادثه‌ای بکار بگیریم، ما نتوانسته‌ایم دوربین‌های نظارتی را در مناطق مستقر کرده و به صورت مانیتورینگ کنترل‌های لازم را انجام دهیم.

سالک عنوان کرد: متاسفانه مدیریت بحران فقط در مواقع بحرانی خود را نشان می‌دهد و بعد از اتمام عملیات بحران، منتظر وقوع حادثه دیگری می‌شود بدون اینکه اقدامی برای رفع نقاط ضعف داشته باشد.

امداد هوایی با توجه به توپوگرافی منطقه ممکن نبود

اما مدیرکل بحران استان در این باره تاکید کرد: اقدامات اولیه نیروهای امدادی در قالب مدیریت بحران در طارم مطلوب و تجهیزات نیز به اندازه کافی در این شهرستان وجود داشته است.

توحید سلیمی با بیان اینکه وزش شدید باد سبب خستگی نیروهای امادی شهرستان طارم شده بود در نتیجه لازم دانستیم تا نیروهای تازه‌نفس از مرکز زنجان به منطقه اعزام شود، تصریح کرد: امکانات اطفای حریق در حد وسع دستگاه‌ها وجود داشت و آنان با تجهیزات کافی به میدان آمدند.

سلیمی گفت که برای ارتقای سطح فعالیت‌های ایمنی تلاش می‌کنیم تا نقاط ضعف را شناسایی و پس از آسیب‌شناسی‌های مربوطه آنان را برای شرکت در عملیات‌های آینده به نقطه قوت تبدیل کنیم.

اگر 10 بالگرد امدادی هم داشتیم نمی‌توانستیم آتش را خاموش کنیم

مدیرکل بحران استان با بیان اینکه اگر 10 بالگرد امدادی هم داشتیم، نمی‌توانستیم آتش را خاموش کنیم، ادامه داد: با توجه به صعب‌العبور بودن مسیرهای هدف، امکان عملیات امدادی وجود نداشت و استفاده از تجهیزات اولیه اطفای حریق از جمله بیل، کلنگ و آتش‌کوب بهترین راهکار بود.

فرماندار طارم نیز در این باره در گفت‌وگو با صدای زنجان صعب‌العبور بودن مسیر، وزش باد شدید و کمبود تجهیزات را از عوامل تاثیرگذار در دشوار شدن عملیات اطفای حریق عنوان کرد.

ستار صفری با بیان اینکه با محدودیت موجود نمی‌توانستیم بیش‌تر از این کار کنیم، با اشاره به برقراری گشت‌های موتوری یگان حفاظت در مناطق هدف عنوان کرد: با توجه به مشکلات یاد شده، اتکای ما بیش‌تر به نیروی انسانی است تا تجهیزاتی که در این زمینه به کار می‌بریم. واقعیت این است که امکانات فعلی پاسخگوی مواقع ضروری نیست.