مدیر اجرایی پروژه بارها حتی در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه از مسئولان وقت دانشگاه علوم پزشکی گلایه و به کم کاری آنها اشاره داشت، وی این پروژه را فراملی قلمداد کرده و از مسئولان دانشگاه خواستار تربیت نیروی متخصص برای این پروژه شده بود. این در حالی است که دانشگاه علوم پزشکی زنجان و حتی دانشگاه‌های با قدمت بیشتر از آن هنوز رشته فوق تخصصی خون و سرطان و PhD هماتولوژی ندارند.

در آن برهه زمانی حجت‌الاسلام شجاعی هم از تملک و تغییر کاربری ۱۰ هکتار زمین در این پروژه خبر داده و اعلام کرده بود با مسئولانی که روند اجرایی پروژه را کند کرده بودند برخورد شده است و زمین مورد نیاز را ۳۷ هکتار عنوان کرده بودند. محسن افشارچی استاندار زنجان نیز ضمن بازدید از این پروژه با بیان اینکه پروژه انستیتو سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، یک طرح بزرگ است که با تکمیل آن، سلطانیه به یک مرکز درمانی تبدیل خواهد شد، گفته بود ما همه تلاش خود را برای بر طرف کردن موانع احداث این پروژه انجام داده‌ایم.

 سابقه سلول درمانی در ایران

سلول درمانی (Cell Therapy ) به پیوند سلول زنده از خود فرد یا فرد سالم دیگر با هدف بازسازی بافت بدن گفته می‌شود، نخستین پیوند مغز استخوان در سال ۱۳۶۹ توسط پروفسور اردشیر قوام زاده برای درمان سرطان خون انجام شد و تاکنون بیش از ۸ هزار پیوند در ایران انجام شده‌است اما اولین تزریق سلولهای بنیادی برای درمان بیماری‌های غیر خونی در سال ۱۳۸۳ توسط محققین پژوهشگاه رویان و برای ترمیم ضایعات قلبی ناشی ازسکته انجام شد. یکی از ۳ پژوهشکده زیر مجموعه پژوهشگاه رویان همین پژوهشکده سلول‌های بنیادی است.

اگر چه سیناسل یکی از اولین شرکت‌های ایرانی است که گواهی GMP در زمینه تولید سلول‌های بنیادی و سلول‌های فیبروبلاست انسانی را از وزارت بهداشت دریافت کرده‌است، ولی شرکت سل تک فارمد در بهمن ماه ۱۳۹۲ برای عرضه علم سلول درمانی در ایران با همکاری پژوهشگاه رویان و بنیاد برکت تأسیس شد. کارخانه سل تک فارمد مدعی است خط تولید محصولات ریکالرسل برای درمان ویتیلیگو، رنیودرم سل به منظور درمان پیری پوست، اسکار و آکنه و مزستروسل با هدف درمان آرتروز را راه اندازی کرده است. رضا ملک زاده ، معاون تحقیقات و فناوری اسبق وزارت بهداشت ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ در حاشیه هفدهمین جشنواره بین‌المللی تحقیقاتی رویان اظهار کرده بود اکنون به مرحله‌ای نرسیده ایم که بتوانیم از نتایج برخی تحقیقات در کلینیک‌ها استفاده کنیم؛ پیش‌بینی می‌شود با پیشرفت این تحقیقات درمان برخی از بیماری‌ها با سلول‌های بنیادی تا 10 سال آینده محقق شود و تاکید کرده بود اگر به مرحله‌ای برسیم که با استفاده از سلول‌های بنیادی ارائه خدمات دهیم هزینه‌های درمانی به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.

سنگ‌اندازی برای تکمیل یک پروژه فراملی؟

در حالی که این پروژه به حالت کما رفته بود، سوم خردادماه سال گذشته سهند فلاحی مدیر اجرایی وقت پروژه سلول‌درمانی سلطانیه به رسانه‌های استان گفته بود: از امروز دانشگاه‌های استان باید به فکر تربیت نیرو و متخصص برای پروژه سلول‌درمانی سلطانیه باشند و ببینند به چه تخصص‌هایی نیاز است چون اگر این اتفاق نیفتد آن طور که باید برای منطقه تاثیرگذار نخواهد بود.

وی با اشاره به اینکه در پروژه سلول‌درمانی سلطانیه به تدریج بزرگ‌تر شده و بخش‌های بیمارستان، مرکز پژوهشی، خوابگاه، خانه‌های سازمانی و ژن‌درمانی هم به آن اضافه شد، گفته بود: ما از همکاری نداشتن برخی در پروژه استقبال می‌کنیم به شرط آن که در مسیر اجرای پروژه سنگ‌اندازی نکنند. این پروژه فراملی است و وظیفه خود می‌دانیم با سرمایه خانواده نجفی و به خاطر دینی که به منطقه داریم به هر طریقی که شده و با وجود همه مشکلات و همراهی نکردن‌ها، آن را پیش ببریم.

وی در این گفت‌و‌گو با اشاره به اینکه با وجود همراهی مردم منطقه و مسئولان شهرستان، تعدادی به عنوان معارض در این پروژه حضور دارند که از ریش‌سفیدان برای حل این موضوع تقاضای کمک داریم، اضافه کرده بود: ما از کسی زمین رایگان نگرفته‌ایم و پول همه زمین‌های لازم را پرداخت کرده‌ایم، در شهرستان سلطانیه مانعی وجود ندارد و همه مسئولان آن همدل و همراه هستند تا پروژه سلول‌درمانی طبق برنامه پیش برود. نماینده مردم ابهر، خرمدره و سلطانیه در مجلس شورای اسلامی همکاری لازم را دارد و امام‌جمعه سلطانیه نیز پیگیر پروژه است و امیدواریم کار به‌گونه‌ای پیش برود که شرمنده مردم منطقه نباشیم.

 موانع به مردم شفاف‌سازی شود

حجت‌الاسلام عمران حسینی‌نسب امام جمعه سلطانیه نیز یکم دی ماه سال گذشته در نماز جمعه‌های این شهر از تعلل در احداث مرکز سلول درمانی گلایه کرد و گفت: این پروژه هم توسعه سلطانیه، هم اقتصاد و هم اشتغال مردم را به دنبال داشته و مطالبه عموم مردم نیز اجرای پروژه سلول درمانی سلطانیه است.

وی در این زمینه با اشاره به اینکه بهترین راه پیشرفت و توسعه سلطانیه، مرکز سلول درمانی است، با قدردانی از حضور و بازدید مسئولان گفت: خواسته ما این است که اولا موانع بر سر راه پروژه برطرف شود، ثانیا پروژه متوقف نشود البته توقف موقت بخاطر سرما بحث دیگری است، ثالثا موانع از هر طرف که هست شفاف‌سازی شود و به مردم اطلاع داده شود هر چند که چند ماه قبل در نماز جمعه توسط مدیر اجرایی پروژه شفاف‌سازی می‌شد و به سوالات مردم هم پاسخ می‌داد اما با دخالت بی‌مورد ناتمام ماند و شاید اگر انجام می‌شد کار به اینجا نمی‌رسید. 

 پروژه متوقف نشده، مجری آن تغییر کرده است

فرماندار وقت سلطانیه که ماه‌های گذشته و در آستانه استقرار دولت پزشکیان بازنشسته شده است، هشتم خردادماه 1403 در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها با بیان اینکه پروژه سلول درمانی هیچ مشکل دولتی ندارد و فقط منتظر استقرار مجری جدید هستیم، افزود: مجری پروژه شخصی به اسم آقای «فلاحی» بود که از سال گذشته قرار بود که وی تغییر کند و به جای او شخص دیگری مستقر شود.
محمدرضا براتی فرد با بیان اینکه به محض استقرار مجری جدید فعالیت پروژه مجدد از سر گرفته می‌شود ضمن اینکه سرمایه‌گذار پروژه سر جای خودش است، ادامه داد: همه زیرساخت‌ها از جمله برق، گاز و آب پروژه آماده شده است.

فرماندار سلطانیه با بیان اینکه در حال حاضر پروژه شامل دو طرح سلول درمانی و ژن درمانی است، ادامه داد: در حالت کلی در حال حاضر پیشرفت فیزیکی پروژه ۳۵ درصد است و از آغاز احداث تاکنون بالای ۲۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده است و پیش‌بینی می‌شود این پروژه در سال ۱۴۰۶ و یا در نهایت در سال ۱۴۰۷ به طور کامل مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.

این در حالی بود که حجت‌الاسلام سیدعمران حسینی‌نسب امام جمعه سلطانیه در 18 شهریورماه سال‌جاری بار دیگر از مشکلات این پروژه یاد کرد و گفت: برای حل مشکلات پیش روی پروژه سلول درمانی سلطانیه باید اهتمام جدی داشت.

وی به مسائل و موانع پروژه سلول درمانی اشاره کرد و یادآور شد: این پروژه توسط وزیر کلنگ‌زنی شده و این مثل امضاست و لذا باید مسائل اداری و غیره برطرف و پروژه تداوم داشته باشد.

 منطق انتخاب سلطانیه برای پروژه مشخص شود

یک منبع آگاه که نامش نزد صدای زنجان محفوظ است، در گفت‌و‌گو با صدای زنجان در زمینه راه‎‌اندازی این مرکز با اشاره به اینکه نفس ایجاد مرکز پیوند سلول‌های بنیادی در استان مطلوب است اما باید دید هزینه فایده آن چقدر است؟ آیا به سرانجام می‌رسد یا نه؟ اظهار کرد: مسئولان استان زنجان اشتباهات متوالی زیادی در حوزه سلامت انجام داده‌اند. وقتی با صنایع آلاینده آب و خاک و هوا را آلوده می‌کنند وقتی با تصمیم اشتباه شهر سلطانیه را که از نظر جذب گردشگر باید رقیب فلورانس ایتالیا می‌شد به قطب تولید سیگار و توتون تبدیل می‌کنند و حالا می‌خواهند با ایجاد مراکز درمان سرطان سر ملت منت بگذارند!

وی با اشاره به اینکه همین مسئولان خوشبختانه از بهداشت یک جمله پیشگیری بهتر از درمان است را بلدند ولی همان را هم برعکس عمل می‌کنند، گفت: مقامات عالی استان در دولت سیزدهم به خاطر دخالت‌های مستقیم باید در مورد همه اتفاقات مربوط به بخش‌های سلامت پاسخگو باشند.

این فعال حوزه پزشکی استان زنجان ادامه داد: علت اینکه سلطانیه برای چنین پروژه‌ای در نظر گرفته شده چیست؟ بخاطر بیماران زیاد یا نیروهای متخصص فرآوران در منطقه سلطانیه که جایگزین قطب‌های بزرگ دانشگاهی مانند شیراز شده است؟

وی با اشاره به اینکه در برخی خبرها سخن از سلول درمانی است در برخی دیگر هدف این پروژه را ایجاد مرکز پیوند سلول‌های بنیادی معرفی کرده‌اند و در برخی دیگر ژن درمانی!، تصریح کرد: به نظر می‌رسد مدیران پروژه هنوز تصمیم خود را نگرفته‌اند و یا فرق پیوند سلول‌های بنیادی و ژن درمانی را نمی‌دانند.

این منبع آگاه با اشاره به اینکه قبلا در زنجان پروژه‌های بزرگ علمی و مرتبط و غیر مرتبط با حوزه سلامت اجرا شده است، اضافه کرد: از ایجاد دانشگاه علوم پزشکی زنجان با محوریت حاج احمد مهدوی و مشاوران نام آشنای ایشان و همینطور تاسیس دانشگاه تحصیلات تکمیلی با محوریت پروفسور ثبوتی بگذریم، ایجاد مرکز درمانی مهرانه با هدایت دکتر مقیمی استاد شناخته شده و خوشنام خون و سرطان و تأسیس بیمارستان بهمن با محوریت پزشکی چون زنده‌یاد دکتر بهمن قزلباش در کارنامه زنجان است و بخاطر این چهره‌ها افکار عمومی هم با پروژه‌های فوق همراهی و همدلی دارند.

وی افزود: ولی در پروژه سلول درمانی سلطانیه تاکنون یک چهره صاحب نام علمی متولی پاسخگویی به ساده‌ترین سوال‌ها نبوده است و مشاور مجری علمی پروژه مشخص نیست.

این منبع آگاه با اشاره به اینکه اظهارنظرهای صورت گرفته در خصوص پروژه فوق در اینترنت موجود است ولی همه کسانی که در این زمینه سخن گفته‌اند اغلب یا مدیران سیاسی بوده‌اند و یا شخصیت‌های روحانی که موضوع را خیلی ساده فرض کرده‌اند، اضافه کرد: به نحوی که به راحتی می‌توان از سخنان آن‌ها خرده گرفت چرا که انجام یک آزمایش HLA به روش پیشرفته که مقدمه پیوند سلول‌های بنیادی است، سخت تحت تاثیر شرایط تحریمی قرار دارد.

وی با اشاره به اینکه از سال ۱۴۰۰ فضای اینترنت با سخنان مسئولان محترم استانی و شهرستانی که در این زمینه همدل و هم نظر بوده‌اند پر شده و حالا نوبت دیگران است که بپرسند پروژه به کجا رسید؟ گفت: به نفع مسئولان بود که از ابتدا یک یا چند نفر مشاور علمی  پروژه را پیش می‌بردند و به سوالات مختلف پاسخ واضح داده می‌شد.

این منبع آگاه با اشاره به اینکه رویان در تهران می‌تواند از ظرفیت‌های علمی محققان دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، دانشگاه علوم پزشکی ارتش، دانشگاه شاهد و غیره سود ببرد .آیا این ظرفیت‌ها در سلطانیه هم وجود دارد؟، بیان کرد: امروزه چقدر از نتیجه تحقیقات و تولیدات مرکز سلول درمانی رویان در بیمارستان‌ها استفاده می‌شود؟

وی با اشاره به اینکه اگر قرار است مرکز پیوند سلول‌های بنیادی در استان راه‌اندازی شود چرا این مرکز مکمل مرکز درمانی مهرانه و یا بیمارستان‌های دانشگاهی استان نباشد؟، افزود: چرا مدیران پیش از آغاز کار علمی مشاوره لازم را دریافت نمی‌کنند.

تلاش صدای زنجان برای دریافت اطلاعات از مجری جدید این پروژه و آخرین وضعیت این پروژه از سوی مسئولان استان بی نتیجه ماند و حجت‌السلام حسن شجاعی نماینده سابق ابهر، خرم‌دره و سلطانیه و پیگیر این طرح حاضر به مصاحبه با صدای زنجان نشد و گفت‌و‌گو در مورد این پروژه را به زمان دیگری موکول کرد.